Endotelio
Endotelioa odol-hodien eta bihotzaren barruko barne pareta estaltzen duen ehuna da, zelula lau eta geruzabakarrez osatua. Esan ohi da odol-hodien barnealdea estaltzen duen ehun epiteliala dela. Bihotzaren barnealdea estaltzen duen endotelioari endokardio deritzo.
Endotelioa osatzen duten zelulei zelula endoteliarrak deritze. Zelula horiek geruza bakar batean kokatzen dira, eta zirkulazio-aparatu osoa estaltzen dute, bihotzetik hodi kapilar txikienetara, linfa-basoak barne.
Iraganean endotelioaren garrantzia gutxiesten bazen ere (hesi biologikoaren funtzio soila betetzen zuelakoan), gaur egun funtzio asko eta oso garrantzitsuak betetzen dituela badakigu. Horregatik, eta baita garrantzi handiko substantziak ekoizten dituelako, benetako organotzat jotzen dute egun biologo askok [1].
Endotelioaren akatsek eta lesioek arteriosklerosi, hipertentsioa, tronbosi, odoljarioak edo baskulitis bezalako gaitzak eragiten dituzte. Horretaz gain, agerian geratu da ondo karakterizatutako arrisku koronarioko faktore batzuek (LDL, tabakismoa, diabetesa, hipertentsioa...) eta sortzen ari diren beste faktore batzuek (oxigeno espezie erreaktiboak, homozisteina, infekzioak, defizit estrogenikoa...) disfuntzio endoteliarra eragiten dutela [2].
Zereginak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Hesi-funtzioa: endotelioak hesi modura jarduten du, odol-hodien eta aldameneko ehunen arteko substantzien trukea kontrolatuz. Iragazkortasun endoteliarraren handitzeak edema bat eragiten du.
- homeostasi baskularra: endotelioak funtsezko zeregina betetzen du homeostasi baskularraren erregulazioan, substantzia batzuk ekoizten dituelako [3]. Substantzia basodilatatzaileak eta basokonstriktoreak sortzen ditu.
- hantura prozesuetan leukozitoen irteera kaltetutako ehunetara ahalbidetzen du. Hantura dagoenean, kaltetutako ehunetan dauden makrofagoek zitokina batzuk askatzen dituzte, endotelioaz gain jarduten dutenak, leukozitoen irteera ahalbidetuz.
Endotelioa gehien kaltetzen duen faktoreetako bat oxigeno espezie erreaktiboen (edo oxigeno erradikal askeen) hazkundea da, oxido nitrikoa gutxitzea eragiten baitute. Oxido nitrikoa zelula endoteliarrek sortzen dute, eta funtsezkoa da homeostasi baskularra mantentzeko [4]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Endotelio topdoctors.es (2023ko iraila)
- ↑ Drexler H.Endothelial dysfunction: clinical implication Prog Cardiovasc Dis, (1999), 4 pp. 287-324
- ↑ Badimon, Lina eta Martinez-González, José: Endotelio en la protección vascular: nuevos conocimientos Revista Española de Cardiología, Vol. 55 nº S1, 17-26 orr. (2002)
- ↑ Dimitris Tousoulis, Anna-Maria Kampoli, Costas Tentolouris Nikolaos Papageorgiou eta Christodoulos Stefanadis (2012): The Role of Nitric Oxide on Endothelial Function Bentham Science
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q111140
Multimedia: Endothelium / Q111140