Edukira joan

Erle-lore

Wikipedia, Entziklopedia askea
Erle-lore
Ophrys apifera
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
OrdenaAsparagales
FamiliaOrchidaceae
LeinuaOrchideae
GeneroaOphrys
Espeziea Ophrys apifera
Hudson, 1762

Erle-lorea (Ophrys apifera) Orkidazeoen familiako landare belarkara da. [1]

Ophrys apifera Huds. Orchidinae azpi-tribuko (Orchidaceae familia) orkidea monopodial eta lurtarra da. Erle orkidea deritzona da. Erle orkidea deitzen diren bi espezie daude: bata, Ophrys apifera, agian Ophrys espeziearen hedapen zabalena du. Bestea Ophrys schulzei Anatolian eta Ekialde Hurbilean bakarrik dagoen ekialdeko espeziea da.

Etimologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ilustrazioa

"Ophrys"ek bekain esan nahi du grezieraz eta "apifera"k "erleak daramatzana" latinez.

Taxonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ophrys apifera William Hudsonek deskribatu zuen eta Flora Anglica 340n. 1761.[2]

Habitata

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lorea. Sepaloak, petaloak, labeloa, bizkarrezurra eta polinioak

Espezie honek lurreko ohiturak ditu, monopoidala, Mediterraneotik Kaukasoraino hedatzen da. Lur hezeetan eta belardietan, non ia 50 cm gailentzen baita.

Deskribapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

15-50 zentimetroko altuera hartzen du. Apirilaren erditik uztailera bitartean loratzen da.

Ophrys apiferak lurrazpiko tuberkulu bat du, globularra eta txikia, elikagai-erreserba gisa balio duena. Tuberkulu horretatik lore-zurtoin tente-xumea eta adarrik gabea ateratzen da. Orkidea hau udan lotan egoten da. Udaren azkenean eta udazkenean hosto-erroseta bat garatzen du. Tuberkulu berri bat ere garatzen hazten da, hurrengo udaberrian heltzen dena. Hurrengo udaberrian lore-zurtoina garatzen hasten da, eta loratzen diren bitartean hostoak zimeltzen hasten dira.

Landareak 30 cm-ko altuera izan ohi du. Hostoak oblongo lantzeolatuak dira biribilduak, identaziorik gabeak, kolore berde-urdinxkakoak. Erroseta bat osatzen dute. Udazkenean garatzen dira eta neguko izozteetan bizirik iraun dezakete.

Loreek labelo handi bat dute. Labeloak kolore marroi iluna du orban marroi argiagoekin, marra zuriak eta hori zurbilak. Labeloak hiru lobulu ditu albokoekin, aurrerantz jiratura, ile fin zetadunekin.

Lobulu handiena biribildua da, sabeldun puztua eta ile zurixkez osatutako oinarri bat du, askotan orban moreak izaten dituzte X edo H bat eginez. Sepaloak tamaina eta trinkotasun berekoak dira, 7 mm-ko luzerakoak gutxi gorabehera, eta more-arrosa homogeneokoa.

Bi eta hamar lore bitartean hazten dira lore-zurtoiean, oinarriko hostoekin. Loreak bakarrak dira, ez bakarrik edertasunagatik, kolore-mailaketa eta ezohiko formengatik, baita intsektuak erakartzeko duten asmamenagatik ere. Bere lebeloak erle eme baten sabelaldea imitatzen du kasu honetan, erle arrak erakartzen espezializatutako landarea, lorea poliniza dezaten. Eucera generoko erleek polinizatu ohi dituzte Mediterraneo aldean, baina eskualde borealagoetan batzuetan autopolinizatu egiten dira.

Ugalketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mediterraneo inguruan Eucera generoko erleek polinizatzen dute. Landareak erle emearen usaina imitatzen duen sustantziak zabaltzen ditu erle arrak erakartzeko. Erle arrak lorea erle emearekin nahasten du eta kopulatzen saiatzean polen transferentzia ematen da. Iparraldeko eremuetan landareak bere burua polinizatzen du.

Banaketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europaren hego eta erdialdean, Ipar Afrikan eta Ekialde Hurbilean aurki daiteke.

Aldaerak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Ophrys apifera var. aurita
    Ophrys apifera var. aurita
  • Ophrys apifera var. bicolor
    Ophrys apifera var. bicolor
  • Ophrys apifera var. botteronii
    Ophrys apifera var. botteronii
  • Ophrys apifera var. trollii
    Ophrys apifera var. trollii

Híbrido naturalak Ophrys apifera-rekin

  • Ophrys × albertiana (Ophrys apifera × Ophrys holoserica) (Europa)
  • Ophrys × albertiana nothosubsp. morellensis (Ophrys apifera × Ophrys holoserica ssp. candica) (Italia)
  • Ophrys × circaea (Ophrys apifera × Ophrys bombyliflora) (Italia)
  • Ophrys × domus-maria (Ophrys apifera × Ophrys exaltata ssp. arachnitiformis) (Frantzia)
  • Ophrys × flahaultii (Ophrys apifera × Ophrys sphegodes) (Frantzia)
  • Ophrys × insidiosa (Ophrys apifera × Ophrys aegirtica) (Frantzia)
  • Ophrys × luizetii (Ophrys apifera × Ophrys araneola) (Frantzia)
  • Ophrys × minuticauda (Ophrys apifera × Ophrys scolopax) (Frantzia, Sardinia)
  • Ophrys × minuticauda nothosubsp. donorensis (Ophrys apifera × Ophrys scolopax ssp. conradiae) (Sardinia)
  • Ophrys × minuticauda nothosubsp. minuticauda (Frantzia)
  • Ophrys × pietzschii (Ophrys apifera × Ophrys insectifera) (Europa)
  • Ophrys × soller (Ophrys apifera × Ophrys vernixia ssp. ciliata) (Balearrak)
  • Ophrys × vespertilio (Ophrys apifera × Ophrys bertolonii) (Italia)

Sinonimoak

  • Arachnites apifera (Huds.) Hoffm. 1804
  • Arachnites apifera Tod. 1791
  • Ophrys albiflora Spruner ex Boiss. 1882
  • Ophrys apifera f. flavescens (Rosbach) P.D.Sell in P.D.Sell & Murrell 1996
  • Ophrys apifera f. trollii (Hegetschw.) P.D.Sell in P.D.Sell & Murrell 1996
  • Ophrys apifera subsp. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) K.Richt. 1890
  • Ophrys apifera subsp. chlorantha (Hegetschw.) Arcang. 1882
  • Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) O.Bolòs 1991
  • Ophrys apifera var. almaracensis Pérez-Chisc. 1990 publ. 1991
  • Ophrys apifera var. aurita (Moggr.) Gremli 1887
  • Ophrys apifera var. basiliensis S.Schwegler & Matthies 2004
  • Ophrys apifera var. chlorantha (Hegetschw.) K.Richt. 1890
  • Ophrys apifera var. flavescens Rosbach 1880
  • Ophrys apifera var. fulvofusca M.P.Grasso & Scrugli 1987
  • Ophrys apifera var. immaculata Bréb. 1849
  • Ophrys apifera var. muteliae Mutel 1835
  • Ophrys apifera var. tilaventina Nonis & Liverani 1997
  • Ophrys apifera var. trollii (Hegetschw.) Rchb.f. 1851
  • Ophrys aquisgranensis Kaltenb. 1850
  • Ophrys arachnites Mill. 1768
  • Ophrys austriaca Wiesb. ex Dichtl 1883
  • Ophrys chlorantha Hegetschw. 1840
  • Ophrys epeirophora Peter 1883
  • Ophrys immaculata (Bréb.) O.Nägeli 1916
  • Ophrys insectifera L. in part 1753
  • Ophrys insectifera subvar. aurita Moggr.1869
  • Ophrys penedensis Kalkhoff 1914
  • Ophrys purpurea Tausch 1831
  • Ophrys ripaensis Porta 1905
  • Ophrys rostrata Ten. 1830
  • Ophrys trollii Hegetschw. 1840
  • Orchis apifera (Huds.) Salisb. 1796;[3][4][5]

Galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/erle-lore
  2. ↑ «Ophrys apifera». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 12 de julio de 2015..
  3. ↑ Ophrys apifera en PlantList.
  4. ↑ «». World Checklist of Selected Plant Families. Consultado el 11 de julio de 2015..
  5. ↑ Sinónimos en Orchidspecies.

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Leroy-Terquem, Gerald and Jean Parisot Orchids: Care and Cultivation. London: Cassel Publishers Ltd., 1991.
  • Schoser, Gustav. Orchid Growing Basics.New York: Sterling Publishing Co., Inc., 1993.
  • White, Judy. Taylor’s Guide to Orchids.Frances Tenenbaum, Series Editor. New York: Houghton-Mifflin, 1996.
  • Alec Pridgeon. The Illustrated Encyclopedia of Orchids. Publicado por the Timber Press.
  • Bechtel, Cribb and Launert. The Manual Of Cultivated Orchid Species. Publicado por The MIT Press.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Ophrys apifera en Granada, Spain
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Erle-lore&oldid=10291972"(e)tik eskuratuta