Ernesto Sabato

Ernesto Sabato
	; (1970) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Ernesto Roque Sebato
Jaiotza	Rojas (en) , 1911ko ekainaren 24a
Herrialdea	Argentina
Bizilekua	Santos Lugares (en)
Heriotza	Santos Lugares (en) , 2011ko apirilaren 30a (99 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: bronkitisa
Familia
Seme-alabak	ikusi Mario Sábato (en) ; Jorge Federico Sabato (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Arturo Sabato (en) ; Juan Sabato (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	La Platako Unibertsitate Nazionala ; Harvard Unibertsitatea ; Rafael Hernández National College (en)
Hezkuntza-maila	Fisikako doktoregoa
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, idazlea, margolaria, eleberrigilea, saiakeragilea eta poeta
Enplegatzailea(k)	Buenos Airesko Unibertsitatea ; La Platako Unibertsitate Nazionala
Lan nabarmenak	ikusi El Túnel (en) ; On Heroes and Tombs (en) ; Abaddón el exterminador (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna ; honorary doctorate of the University of Murcia (1989) ; Menéndez Pelayo International Prize (1997) ; Miguel de Cervantes saria (1984) ;
Kidetza	Hizkuntza Modernoen Elkartea
Genero artistikoa	olerkigintza; saiakera

Ernesto Sabato^[1] (Rojas, Buenos Aires, 1911ko ekainaren 24 - Santos Lugares, Buenos Aires Handia, 2011ko apirilaren 30a) argentinar idazle, saiakeragile, fisikari eta pintorea izan zen. 1984an Miguel de Cervantes saria eman zioten.

Bizitza eta lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fisika eta matematikako ikasketak egin zituen La Platako unibertsitatean, eta Parisko Sorbonne Unibertsitatean eta Curie Institutuan eta Massachusettsen jarraitu zituen. Argentinara itzulirik, La Platako unibertsitateko irakasle izan zen 1940-1945 bitartean. Bigarren Mundu Gerraren ostean, zientziarenganako fedea galdu zuen eta idazteari ekin zion. Garai hartan hasi zen literatura lanak idazten La Nación egunkarian. 1945ean unibertsitateko kargua utzi behar izan zuen, Perónen gobernuaren aurkakoa zelako, eta urte hartan bertan idatzi zuen Uno y el universo (Bat eta unibertsoa), filosofia, politika eta gizarte gaiei buruzko aforismo eta ohar bilduma. 1947an El Túnel (Tunela) eleberria idatzi zuen. Lan hark ospetsu egin zuen nazioartean. Eleberri horretako protagonista besterekin harremanetan jartzeko erabateko ezintasuna duen antiheroia da, giza izatearen absurduaren aurrean bere baitara biltzen dena.

1955ean, Perónen agintea amaiturik, El otro rostro del peronismo (Peronismoaren beste aurpegia) idatzi zuen. Liburu hura eta El caso Sábato (1956, Sábato auzia), ezinbesteko dira Perónen mugimenduaren benetako izaera ezagutzeko. 1961ean idatzi zuen bigarren eleberria, Sobre héroes y tumbas (Heroiei eta hilobiei buruz). Saiakera liburuetan landutako psikologia eta filosofia gaiak gorpuztu zituen eleberri horretan. 1968an, Alain Robbe-Grillet, Jorge Luis Borges eta Jean-Paul Sartre idazleei buruzko lan kritiko bat idatzi zuen, Tres aproximaciones a la literatura de nuestro tiempo (Gaurko literaturara hurbiltzeko hiru saio). 1974an Abaddón el exterminador (Abaddón deuseztatzailea) eleberria idatzi zuen eta 1983an Nunca más (Inoiz ez berriro).

Idazlanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

El túnel, 1948. Tunela, Mikel Garmendiak euskaratua, Alberdania-Elkar, 2007. Literatura Unibertsala 128.
Sobre héroes y tumbas, 1961.
Abaddón el Exterminador, 1974.

Saiakerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uno y el universo, 1945.
Hombres y engranajes, 1951.
Heterodoxia, 1953.
El caso Sabato. Torturas y libertad de prensa. Carta Abierta al General Aramburu.
El otro rostro del peronismo, 1956.
El escritor y sus fantasmas, 1963.
Tango, discusión y clave, 1963.
Romance de la muerte de Juan Lavalle. Cantar de Gesta, 1966.
Significado de Pedro Henríquez Ureña, 1967.
Aproximación a la literatura de nuestro tiempo: Robbe-Grillet, Borges, Sartre, 1968.
La cultura en la encrucijada nacional, 1976.
Apologías y rechazos, 1979.
Los libros y su misión en la liberación e integración de la América Latina.
Entre la letra y la sangre, 1988.
Antes del fin, 1998.
La Resistencia, 2000.
España en los diarios de mi vejez, 2004.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/12/04 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Gehienetan Sábato idatzia, eta hala ahoskatua, nahiz eta berak azentu-ikurrik gabe idaztea nahiago zuen. «¿Sábato o Sabato?», Etcétera, 2007-09-01.