Espe Alegria
| Espe Alegria | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | María Espectación Izarra Etxebarria |
| Jaiotza | Ermua, 1906ko abenduaren 18a |
| Herrialdea |  Bizkaia, Euskal Herria |
| Heriotza | Boise, 1991ko irailaren 14a (84 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | euskara gaztelania ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | katedraduna eta irrati-esataria |
| Izengoitia(k) | Espe Alegria |
Espe Alegria, sortzez María Espectación Izarra Etxebarria (Ermua, 1906ko abenduaren 18a - Boise, Idaho, 1991ko irailaren 14a) eusko-estatubatuar irakasle eta irrati-esataria izan zen.[1]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
María Espectación Izarra Etxebarria Ermuan jaio zen. Aita, Pedro José Izarra, armagin ermuarra zen eta ama, Josefa Pilar Etxebarria legazpiar jatorriko eskola maistra, Patrizio Etxebarria enpresaburuaren arreba.
Jaioterrian jaso zituen oinarrizko eskolak eta, 12 urterekin, Donostiara joan zen aldi batez. Handik gero Bilbora; Begoñan irakasle ikasketak burutu zituen.[2]1925an,18 urte zituela, Ameriketako Estatu Batuetako Boisera joatea erabaki zuen, ostatu baten lanean ziharduen amarekin elkartzeko.[3][4] Frantzian itsasoratu zen, New York jomuga. Trenez egin zuen handik Boisera arteko bidaia luzea; ama geltokian zain zuen uztaileko egun gogoragarri hartan.[2]
1927an Henry "Hank" Alegria ondarrutarrarekin ezkondu zen eta, Ameriketako Estatu Batuetako ohiturari jarraituz, Espek senarraren abizena hartu zuen. Alaba bakarra izan zuen bikoteak, Rosita.[4]
Los Angelesen eta Boisen biziko zen. 1939an estatubatuar herritartasuna lortuko zuen eta lanpostu bat, gaztelaniazko klaseak emateko ejerzitoko ofizialei, Gowen Field-en kuartelatuak. Zeregin horretan 1941 urtera arte egongo zen.[2][4]
Irrati esatari[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1955etik 1981era, erretiroa hartu zuen arte, ordubete zirauen Voice of the Basque euskarazko irratsaioa aurkeztu zuen astero Boiseko euskal diasporarentzat. Denetik eskeintzen zuen: berriak, musika, anuntzioak, istorioak... Estatu Batuetako euskal musika bildumarik handienetakoa da berea.[5][4]
Espek bere hartueman-sarea erabili zuen esatari zen irrati programa pertsonalizatzeko eta euskal artzainekin konektatzeko. Euskal Herritik Idahora joaten ziren artzainei erruz lagundu zien eta bere sinadurak balio handia suposatu zuen haien paperak tramitatzeko orduan. Gobernuko agentzietarako interprete gisa, ahoz ahoko zerbitzua ere.eskeintzen zien Guztiagatik, euskal komunitateko matriarketako bat bezala kontsideratua dago.[4][5]
Boiseko Irratiko ahots euskalduna izateaz gain, Euskaldunak Incorporated, Euskal Museo eta Kultura Zentruko zein Basque Girls´Club-eko kidea izan zen. Bere konpromisoak euskal nortasunaren aldeko hainbat ekimen babestera bultzatu zuen.[3][4]
Euskal kultura zaintzen eta euskara sustatzen eman zuen bizitza eta, bere etengabeko lanari esker, AEBetako diasporan hiru arlotan utzi zuen ondarea: irrati-difusioan, itzulpen- eta immigrazio-zerbitzuetan eta arte kontuetan.
Boisen bertan hil zen, 84 urteko zela.[1]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b (Ingelesez) Espe Alegriaren hil-oharra
- ↑ a b c (Ingelesez) «BMCC Oral Histories» The Basque Museum & Cultural Center | Boise, ID (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
- ↑ a b «ALEGRIA YZARRA, Espectación - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
- ↑ a b c d e f Elkartea, Euskal Birusa. «Drogetenitturri, 205 zenbakia (2012ko urria) - Euskal Birusa» EUSKALBIRUSA.EUS (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
- ↑ a b (Ingelesez) Passehl, Erin. (2010). «Espe Alegria: Cultural Advisor and Voice of the Basques in American Radio» boisestate.edu jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2021-10-31) (Noiz kontsultatua: 2021-10-31).
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q30044820
Multimedia: Espe Alegria / Q30044820