Estoniako Dukerria
| Estoniako Dukerria | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1561 – 1721 | |||||||
| |||||||
 | |||||||
| Geografia | |||||||
| Hiriburua | Reval (egungo Tallinn) | ||||||
| Ekonomia | |||||||
| Dirua | Riksdaler | ||||||
| Kultura | |||||||
| Erlijioa | Suediako Eliza | ||||||
| Historia | |||||||
| |||||||
Estoniako dukerria (suedieraz: Hertigdömet Estland; estonieraz: Eestimaa hertsogkond) edo Suediar Estonia (suedieraz: Svenska Estland), Suediar Inperioaren barne zegoen domeinu bat izan zen 1561 eta 1721 bitartean, une horretan, Nystadeko itunaren bidez Errusiar Inperioari laga zitzaiona. Errusiar agintaldian, Estoniako nekazarien egoera larriki hondatu zenean, estoniarrek dukerria «Suediako antzinako garai onak» (estonieraz: vana hea Rootsi aeg) bezala gogoratzen hasi zuten.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Behe Erdi Aroan, Ordena Teutonikoak antzinako Livoniaren lurraldea (ofizialki, Terra Mariana) kontrolatzen zuen, non lau gotzaindegi eta estatu bat ezarri zituen.[1] XVI. mendearen hasieran teutondar domeinua erori egin zen, 1525eko erreformak ezarritako sekularizazioaren ondorioz,[2] 1560ko Livoniar Gerra.[1] Segurtasun gabezian kokatua, Reval hiriak basailutza akordio bat negoziatu zuen Suediar Inperioarekin, azkenean 1561ean sinatua, Inperioan integratu ondoren bere aristokrazia mantentzea ahalbidetu ziona, baita pribilegio zabalak eta autogobernua ere. Akordio edo konkista bidez, Reval eta Harjuko konderriko livoniar eskualdeak, Lääne-Viru, Rapla eta Järvako konderriak, zeinen mugak gutxi gorabehera egungo Estoniara mugatzen baiziren, Estoniako Dukerria, suediarren basailu zena, integratzera igaro ziren. 1581ean Suediak Lääneko konderria konkistatu zuen.[3][4][1]
Suediak Livonia eskuratzeak tentsio handiak sortu zituen Itsaso Baltikoaren inguruan, 1563an eskualdearen kontrola lortzeko gerra bat hasiz. XVI. mendearen hirugarren laurdenean suediar erregetzak egoera asaldatuak eta inperioak hondamendi militarrak bizi izan zituen. Testuinguru horretan, Errusiak Estoniako Dukerriari eraso zion, baina ezin izan zuen bereganatu Poloniaren esku-hartzearen ondorioz, honek aldi berean errusiarrak eraso baitzituen. 1587an Sigismundo III.a Vasa Poloniako tronura iritsi zen, lituaniarrak eta poloniarrak batzen zituen Bi Nazioen Errepublika sortuz. Estoniak bi nazioen arteko tirabirak ezabatzetik urrun, dukerriarenganako liskarra bere desberdintasun handietako bat bihurtu zen.[3]
Estoniako suediar domeinuaren amaiera, Karlos XII.a Suediakoaren erregealdian gertatu zen, zeinek, Iparraldeko Bigarren Gerran, errusiarrek, Petri Handia tsarra buru zutela, Estonia okupatzea ahalbidetu zuen. 1721ean, Iparraldeko Bakearen ondoren (1719-1720), suediarrek zenbait lurralde behin betiko lagatzea onartu zuten, horien artean Estoniako Dukerria zegoelarik, errusiar jabetza izatera pasa zena.[5] Ondoren, dukerriak okupatutako lurraldea ia aldatu gabe egon zen 1917ra arte, hasieran gobernazio eta gero probintzia bilakaturik.[1]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d (Ingelesez) Pedersen, Frederik; Pan-Montojo, Juan. (2007). Communities in European History. Representations, Jurisdictions, Conflicts. Edizioni Plus, 227 or. ISBN 9788884924629..
- ↑ (Gaztelaniaz) Sellier, Jean; Sellier, André. (2008). Atlas de los pueblos de Europa Occidental. Paidós, 181 or. ISBN 9788449321481..
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Corredera Nilsson, Enrique. (2009). Todos somos godos. Las relaciones hispano-suecas desde la década de 1640 hasta la Paz de Oliva. Editorial Complutense, 82-84 or. ISBN 9788474919769..
- ↑ (Ingelesez) Roberts, Michael. The Swedish Imperial Experience 1560-1718. Cambridgeko Unibertsitatea ISBN 0521278899..
- ↑ (Gaztelaniaz) Sellier, Jean; y Sellier, André. (2008). Atlas de los pueblos de Europa Occidental. Paidós, 183 or. ISBN 9788449321481..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q16835712
Multimedia: Duchy of Estonia (1561–1721) / Q16835712