Edukira joan

Estoniako hauteskundeak

Wikipedia, Entziklopedia askea

Estoniak nazio mailako legegintzaldi bat hautatzen du. Riigikoguk 101 kide ditu, lau urteko agintaldirako hautatuak, ordezkaritza proportzionalaren bidez, % 5eko hauteskunde atalasearekin. Estatuburu bat –presidentea– bost urteko agintaldirako aukeratzen du parlamentuak (1.-3. itzulia) edo hauteskunde-kolegio batek (4. eta ondorengo itzuliak). Toki batzuetan, Estoniak tokiko gobernu-kontseiluak aukeratzen ditu, eta kontseilu horien tamaina aldatu egiten da. Hauteskunde legeak kontseilu baten gutxieneko tamaina ezartzen du, udalerriaren tamainaren arabera. Tokiko gobernu-kontseiluak ere ordezkaritza proportzionalaren bidez aukeratzen dira.

  • Kontseilukideen gutxieneko kopurua 7 eserlekukoa izatea agintzen da
  • 2.000 biztanletik gora: gutxienez 13 eserleku
  • 5.000 biztanletik gora: gutxienez 17 eserleku
  • 10.000 biztanletik gora: gutxienez 21 eserleku
  • 50.000 biztanletik gora: gutxienez 31 eserleku
  • 300.000 biztanletik gora: gutxienez 79 eserleku

Estoniak alderdi anitzeko sistema du, alderdi ugarirekin. Askotan, alderdi bakar batek ere ez du boterea bakarrik lortzeko aukerarik, eta alderdiek elkarren artean lan egin behar dute koalizio gobernuak osatzeko.

Bozketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estoniako herritartasunik ez duten biztanleek ezin izango dute Riigikogu (parlamentu nazionala) aukeratu. Europar Batasuneko edozein estatu kidetako herritartasunik ez duten biztanleek ezin izango dituzte ez Europako Parlamentua ez udalbatzak aukeratu.

Atzerriko herritarrek Estoniako tokiko hauteskundeetan (udalekoetan) bozkatu ahal izan zuten 2025era arte, eta azken hauteskunde hautagarriak 2021eko udal-hauteskundeak izan ziren. Estaturik gabeko biztanleek, edo Estoniar Atzerritar Pasaportea duten "ez-herritar" deiturikoek, 2025eko udal hauteskundeetara arte dute botoa emateko eskubidea, baina ez ondoren.[1]

Bozketa elektronikoa Estoniako NAN zenbakian oinarritzen da. Hautesle orok du bere botoa elektronikoki egiaztatu eta aldatzeko eskubidea. Hautesleak ere boto-paper batekin bozkatu badu, orduan boto-papera bakarrik hartuko da kontuan.

Erreferendumak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estoniako Konstituzioak Estoniako Parlamentuari ematen dio lege-proiektu bat edo beste gai nazional bat erreferendum baten mende jartzeko eskumena (Konstituzioaren 105. artikulua).[2] Bozketaren emaitza loteslea da. Erreferendumera aurkezten den lege-proiektu batek aldeko botoen gehiengoa jasotzen ez badu, Errepublikako presidenteak ezohiko hauteskundeak izendatuko ditu Parlamenturako.

Badira erreferendumera aurkeztu ezin diren gai batzuk: aurrekontuari, fiskalitateari, estatuaren betebehar finantzarioei, nazioarteko itunen berrespenari eta salaketari, salbuespen egoera deklaratzeari edo amaitzeari, edo defentsa nazionalari buruzko gaiak (Konstituzioaren 105. artikulua).[2]

Konstituzioaren zati batzuk ("Xedapen Orokorrak" eta "Konstituzioaren aldaketa" kapituluak) erreferendum bidez soilik alda daitezke (Konstituzioaren 162. artikulua).[2] Konstituzioaren gainerakoa honela alda daiteke:

  • erreferenduma;
  • Legebiltzarreko ondoz ondoko bi kide;
  • parlamentua, premiaz (Konstituzioaren 163. artikulua).[2]

Parlamentuko kideen hiru bostenen gehiengoa behar da Konstituzioa aldatzeko lege proiektu bat erreferendumera aurkezteko (Konstituzioaren 164. artikulua).[2]

Estoniak SESBetik independentzia berreskuratu zuenetik 2 alditan deitu zuen erreferenduma Estoniako Parlamentuak.

Estoniaren independentzia berrezartzeari buruzko erreferenduma ere egin zen 1991n, Estonia oraindik sobietarren okupaziopean zegoen bitartean.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Estonia amends Constitution to strip Russian, Belarusian citizens of right to vote. .
  2. ↑ a b c d e Constitution of Estonia. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Estoniako_hauteskundeak&oldid=10253078"(e)tik eskuratuta