Euskaraldia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Jump to navigation Jump to search
Euskaraldia egitasmoko logoa

Euskaraldia 2018an Euskal Herrian euskararen erabileraren alde abiatu den ekimen bat da, herritar euskaltzaleak aktibatuz hizkuntza ohiturak aldatu asmo dituena.[1] Guztira, 196.000 lagunek eman dute izena Euskaraldian.[2]

Proposamena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskaraldia ekimeneko parte hartzaileen datuak, herriaren, generoaren, adin tartearen eta hartutako rolaren arabera
Euskaraldia ekimeneko parte hartzaileen datuak, herriaren, generoaren, adin tartearen eta hartutako rolaren arabera

Euskal Herriko hainbat euskaltzale elkartek urteetan zehar landu duten Euskarak 365 egun lan ildoaren mugarritzat jo daiteke. Euskaraldiaren lehen edizioa 2018an egiten ari da, «11 egun euskaraz» goiburuarekin, azaroaren 23tik abenduaren 3ra arte; azken eguna Euskararen Nazioarteko Egunarekin batera egingo da.[1]

Helburua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskaldunen hizkuntza ohituretan eragitea eta beren harreman sareetan euskara gehiago erabiltzea izango da Euskaraldiaren lehenengo helburua. Hizkuntzaren normalizazioaren ardura pertsonen eta entitateen artean partekatua denez, bestetik, 2019an, mota guztietako entitateek euskararen erabilera babesteko eta bultzatzeko neurriak hartzea izango da beste helburua. Aktibatu aditzak «praktikan jartzea» esan nahi du. Hizkuntzaren erabilerari lotutako kontzeptua da, euskaraz hitz egiten dakitenek edota euskara ulertzeko gaitasuna daukatenek euskara erabil dezaten lortu nahi delako.[1]

Hamaika egun horietan, 16 urtetik gorako herritarrei proposamena egin zaie, ahobizi eta belarriprest rolak hartzeko. Ahobizi ulertzen duten guztiei euskaraz hitz egiten dieten euskaldunak dira (baita ezezagunei lehen hitza, gutxienez, euskaraz egiten dietenak ere). Belarriprest, berriz, gutxienez euskara ulertzen duten kideak dira, euskaraz aritzeko gai direnei hizkuntza horretan jarduteko gonbidapena luzatzen dietenak. Antolaketan, auzo, herri zein eskualde bakoitzeko euskaltzale taldeak ari dira, bai eta bestelako elkarte, enpresa zein erakundeetakoak ere.[1]

  • Ahobizi

  • Ahobizi edo belarriprest?

  • Belarriprest

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lutxo Egiaren Transitoak performantzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera: «Lutxo Egia»
Lutxo Egiaren Transitoak performantzea izan zen Euskaraldiaren aurrekarietako bat
Lutxo Egiaren Transitoak performantzea izan zen Euskaraldiaren aurrekarietako bat

2015eko ekainaren 11n hasita, Bi-lingual: Transitoak[3][4] performancea burutu zuen, Bilbon, hilabetez. 31 egun eman zituen Bizkaiko hiriburuan hizkuntza hegemonikoa, gaztelania, galdu izan balu bezala. Esperientziaren berri jaso zuen izen bereko blogean. Oihartzun handiko lana izan zen, euskal komunikabide eta euskara taldeetan batik bat. Egiaren lana erreferentzia hartuta, taldekako antzeko esperientzia abiatu zen Donostiako Egia auzoan, 2016 hasieran, zortzi astez.[5] Transitoak performanceak identitateak zituen abiapuntu.

Egia auzoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2016ko urtarrilaren 8tik martxoaren 4ra, Egian Euskaraz Bizi Nahi Dugulako egitasmoa gauzatu zuten Donostiako auzo horretan, Lutxo Egia artistaren performancea eredu hartuta. Zazpi aste iraun zuen egitasmoak. Parte hartzaileek Euskaraz bizi nahi dugulako leloa zuten txapak eraman zituzten, identifikazio gisa. Taldeka banatu ziren, eta pertsona bakoitza astebetez aritu zen euskaraz, edonon eta edonorekin: izan etxe azpiko dendariarekin, tabernariarekin, lagun eta senideekin, euskaraz egiten zuenarekin edo ulertzeko gai zenarekin.[6]

Aurretik, TELP ikastaroak prestatu zituzten: euskaraz egin ahal izateko oztopoak sortzen direnean, zein jarrera hartu eta nola jokatu ikasteko. Euren bizipenak eta hausnarketak idazteko koaderno batzuk erabili zituzten parte hartzaileek, eta antolatzaileek ondorioak jaso zituzten gero. Haietako askok azpimarratu zuten jabetze edo ahalduntzearen kontua.[7]

Egiako egitasmoa ez zen bere horretan amaitu. «Esperimentu» horrek jarraipena izan zuen: Donostiako Piratak, Añorgako auzokideak... Beste herri batzuetara ere zabaldu zen.[1]

Lasarte-Oria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lasarte-Oriako Euskara maratoia ekimenean sortu ziren Ahobizi eta Belarriprest rolak.
Lasarte-Oriako Euskara maratoia ekimenean sortu ziren Ahobizi eta Belarriprest rolak.

Lasarte-Orian lau urtean behin egiten zuten Euskararen Maratoia: xede zuten 40 orduz euskaraz aritzea.[8] Euskararekin lotura duten hainbat talde eta erakunderen urteurrena zela aprobetxatuz, erabaki zuten beste helburu bat jartzea: Baietz 40 egun euskaraz.

Ahobizi eta belarriprest rolak sortu zituzten, izen horiekin —Euskaraldian erabiliko direnak, hain justu—, eta identifikazio txapak sortu zituzten, Egian bezala.[9] 16 urtetik gorako 2.000 pertsonak eman zuten izena. Egitasmoarekin batera, ikerketa bat garatu zuten Pello Jauregi EHUko irakaslearekin.[10]

Agurain[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Agurainen 15 ordu euskaraz jaia ospatzen zen, irratsaio baten inguruan egiten zutena, abenduaren 3an, Euskararen Egunean. Ekimen honek egunetik harago emaitza erangikorrik ez zuela pentsatuta, herritar batzuk bildu ziren, eta «hizkuntz pedagogian oinarritutako egitasmo berri bat» proposatu zuten: 75 orduz euskaraz.[11]

Azaroaren 8tik 11ra egin zuten, baina urte osoan aritu ziren prestaketa lanetan, herriko eragileekin eta elkarteekin, ostalariekin, enpresekin... 17 urtetik gorako 3.600 biztanle ditu Agurainek, eta 200 bat pertsonak eman zuten izena; horiek bultzatu zuten jende gehiagok parte hartzea.[12]

Arrigorriaga[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arrigorriagan, Baietz 365! ekimenean "Nik bai" eta "Nirekin bai" rolak sortu zituzten
Arrigorriagan, Baietz 365! ekimenean "Nik bai" eta "Nirekin bai" rolak sortu zituzten

12.000 biztanle ditu Arrigorriagak (Bizkaia): 4.000 euskaldun eta 3.500 euskaldun hartzaile, baina erabilera ez da % 10era iristen. Arrigorriagan egin zuten dinamikaren oinarrian dago herriko elkarte batek antolatutako TELP ikastaro bat, Gemma Sanginesena. Askotariko jatorria zuten pertsonak elkartu ziren, eta helburu komun bat ezarri zuten: euskararen erabilera sustatzea herrian.[13]

Hortik jaio zen Baietz 365! egitasmoa. Nik bai eta Nirekin bai rolak sortu zituzten, eta identifikazio txapak. Azaroaren 10ean hasi zuten eta abenduaren 3an bukatu, nahiz eta gero ere jendeak jarraitu zuen ikur horiek erabiltzen.[7]

BAM[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017ko azaroan, hiztun multzo batek BAM dinamika abiatu zuen Baiona-Angelu-Miarritze hiri eremuan. Euskaldunen %10 mobilizatzea lortu zuten: 806 ahobizi eta belarriprestek euskaraz bizitzeko ariketa egin zuten zazpi egunez.[7]

Gauzatzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herri eta entitateek 2018ko lehen hiruhilekoan izan zuten izena emateko aukera. Azaroaren azkenaldean ekimena gauzatzen hasterako, guztira 196.000 lagunek emana zuten izena Euskaraldian: Araban 17.500ek, Bizkaian 68.500ek, Gipuzkoan 84.000k, Ipar Euskal Herrian 5.000k eta Nafarroa Garaian 20.500ek. Emakumeak dira % 63. Parte hartzaileen % 74k eman dute izena ahobizi rolean jarduteko, eta % 26k belarriprest rolean.[2]

Ahobizi digital[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskaraldiaren testuinguruan Interneten ere euskaldun jokatzeko gonbita batzuk egon ziren hainbat blog[14][15] eta gizarte saretan.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e   «Euskaraldia aurkeztu da | Euskaraldia» euskaraldia.eus https://euskaraldia.eus/euskaraldia-aurkeztu-da/. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  2. ↑ a b   «Araban 17.500 lagunek eman dute izena bihar hasiko den Euskaraldirako» Arabako Alea 2018-11-22 https://alea.eus/araba/1542906531080-araba-euskara-euskaraldia-lagunak. Noiz kontsultatua: 2018-11-22 .
  3. ↑   Larrañaga, Julene (2015-06-28), «Lutxo Egia: “Atzerritartzat hartu naute nire hirian”», Deia, http://www.deia.com/2015/06/28/ortzadar/lutxo-egia-ratzerritartzat-hartu-naute-nire-hirianr. Noiz kontsultatua: 2017-11-03 .
  4. ↑ (Gaztelaniaz)  «Bi-lingual: Un mes sin hablar castellano» (irrati-elkarrizketa), Radio Euskadi - Boulevard, 2015-06-15, http://www.eitb.eus/es/radio/radio-euskadi/programas/boulevard/audios/detalle/3291390/lutxo-egia-bilingual-transitoak-euskara-radio-euskadi/. Noiz kontsultatua: 2017-11-03 .
  5. ↑   Azurmendi, Nerea (2016-01-10) «Posible al da zortzi astez euskaraz bizitzea?» El Diario Vasco http://www.diariovasco.com/gipuzkoa/201601/08/posible-zortzi-astez-euskaraz-20160108193705.html .
  6. ↑   «egian euskaraz bizi nahi dugulako» egian euskaraz bizi nahi dugulako https://egianeuskaraz.wordpress.com/. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  7. ↑ a b c   Berria.eus «Bidea marraztu zuten» Berria https://www.berria.eus/paperekoa/1917/006/001/2018-11-14/bidea_marraztu_zuten.htm. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  8. ↑   «Euskararen Maratoia: Zer da ?» euskararenmaratoia.eus https://euskararenmaratoia.eus/zerda/. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  9. ↑   «Euskararen Maratoia: Baietz 40 egun euskaraz» euskararenmaratoia.eus https://euskararenmaratoia.eus/albistea/baietz-40-egun-euskaraz. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  10. ↑   «Baietz 40 egun euskaraz! ikerketa ekintzako emaitzak» Argia https://www.argia.eus/multimedia/solasaldiak/baietz-40-egun-euskaraz-ikerketa-ekintzako-emaitzak. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  11. ↑   «Agurainen, egunerokoan euskaraz bizi nahi dugulako, 75 ordu euskaraz.» AGURAINEN, EGUNEROKOAN EUSKARAZ BIZI NAHI DUGULAKO, 75 ORDU EUSKARAZ. https://aguraineneuskaraz.wordpress.com/. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  12. ↑   «'GUK75, Agurainen 75 ordu euskaraz' kanpaina martxan azaroaren 11ra arte» Argia https://www.argia.eus/albistea/guk75-agurainen-75-ordu-euskaraz-kanpaina-martxan-azaroaren-11ra-arte. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  13. ↑   «Arrigorriagan baietz 365!» Argia https://www.argia.eus/albistea/arrigorriagan-baietz365. Noiz kontsultatua: 2018-11-23 .
  14. ↑ (Ingelesez)  «AHOBIZI digitala - Sarean .eus» Sarean .eus 2018-11-12 https://www.sarean.eus/ahobizi-digitala/. Noiz kontsultatua: 2018-12-02 .
  15. ↑   «Izan ahobizi digital» Librezale.eus 2018-12-01 https://librezale.eus/2018/12/01/izan-ahobizi-digital/. Noiz kontsultatua: 2018-12-02 .

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskaraldia&oldid=6496220"(e)tik eskuratuta