Fanny Elssler

Fanny Elssler
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Franziska Elßler
Jaiotza	Gumpendorf (en) eta Viena, 1810eko ekainaren 23a
Herrialdea	Austriar Inperioa ; Cisleithania
Heriotza	Viena, 1884ko azaroaren 27a (74 urte)
Hobiratze lekua	Hietzing Cemetery (en)
Familia
Aita	Johann Florian Elßler
Ezkontidea(k)	Louis-Désiré Véron (en)
Bikotekidea(k)	ikusi Leopold, Prince of Salerno (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Therese Elssler (en) ; Johann Elßler (en) ; Anna Elßler (en) ; Josef Elßler (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa; alemana
Jarduerak
Jarduerak	dantzaria, koreografoa eta ballet dantzaria
Lantokia(k)	Berlin; Viena; Paris eta Londres
Enplegatzailea(k)	Theater am Kärntnertor (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Fanny Elssler (Viena, Austria,1810eko ekainaren 23a - ib. 1884ko azaroaren 27a) dantzari eta koreografo austriarra izan zen.^[1] Jaioterrian ikasi ondoren, 1834an egin zuen debuta eta Europako agertoki nagusietan ibili zen. Ospetsu egin zen bere dantzaren fintasunagatik, eta garai guztietako dantzari handienetakotzat hartzen da. Balletean lehen aldiz dantza folklorikoen egokitzapen dramatikoa, character dance izenekoa, egin zuen. 1840tik 1842ra bitartean Estatu Batuetan zehar ibili zen, arrakasta handia eskuratuz, eta Kontinente Zaharrera itzuli zen 1851n Vienan erretiratzeko.^[2]

Bizitza pertsonala eta ibilbide artistikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Joseph Ludwig Ferdinand aita Joseph Haydnen morroi eta kopista izan zen. Haydnek Fanny eta Therese ganbera-laguntzaren bi alabarik txikienak bidali zituen balleta ikastera Friedrich Horschelt-ekin, eta geroago Jean Aumer-ekin, Vienako Kärntnertheater ballet maisuarekin.

Fannyk hamabi urte zituenean, Hof Antzokiko dantza-taldera eraman zuten, non Filippo Taglioni baitzen balleteko maisua. Urte batzuetan Vienan esperientzia izan ondoren, 1827an Napolira joan ziren bi ahizpak.

Napolin, Fannyk garaipen handia izan zuen, eta Salernoren Leopoldo printzearen maitale ere izan zen. Hamazazpi urte zituela izan zuen Franz semea, baina ezkutuan gorde zuen, eta Franz harrera-etxe batean jarri zuten, Fannyk dantzari-karrera jarrai zezan. 1830ean, Elssler ahizpak Berlinen kontratatu zituzten, eta han, Fannyk maitasun-harremana izan zuen Anton Stuhlmüller dantzariarekin. Harekin alaba bat izan zuen.

1833an, Therese eta Fanny Londresko Her Majesty's Theatren estreinatu ziren, Theresek bere ibilbide koreografikoa hasi zuenean. Auguste Vestris maisuarekin hiru hilabeteko prestakuntza intentsiboaren ondoren, Elssler Ballet du Théâtre de l'Académie Royale de Musique-rekin agertu zen 1834an (gero Parisko Operaren Baleta deitu zaio), eta bertan Marie Taglioni zegoen.

Elssler eta Taglioni dantzari desberdinak ziren. Elsslerren estiloa, Taglioni hegazlariarena baino azkarragoa eta lurrekoagoa, Parisen nagusitu egin zen.

Cachucha ikuskizunaren emanaldian nabarmendu zen, nahiz eta bera espainiarra ez izan, haren emanaldiak suz eta bizitza sentsualez beteta baitzeuden. Elsslerren eta Cachucharen garaipenak nazio-kutsuko dantza koreografiko gehiagoren interesa piztu zuen. Oso ezagun egin ziren, eta Elsslerrek berak krakovienne poloniarra (Krakowiak) eta tarantela italiar bat gehitu zizkion bere errepertorioari.

Gaitasun teknikoa ez zen Elsslerren nabarmentzen zen gauza bakarra; dramatikoki jarduteko gaitasun aparta zuen. Horrek Elsslerri ballet erromantikoaren garaiko dantzaririk trebeenen eta nabarmenenen artean lekua egin zion.

1840an bira bat hasi zuen Amerikan zehar, James Sylvain maisuarekin, Kathi Prinsten lehengusuarekin eta Henry Wikoff babesle amerikarrarekin batera. Elsslerrek arrakasta handia izan zuen Amerikako hiri nagusietan, eta, horren ondorioz, Parisko Opérak emandako baimena beste urtebetez luzatu zuen. Ondorioz, kontratua eten eta diru-kopuru handia ordaindu behar izan zuen.

Elssler 1842an itzuli zen Europara, eta Jules Joseph Perrot-en balet berriak aurkeztu zituen Vienan, Berlinen, Londresen, Budapesten, Milanen, Bruselan, Dublinen eta Hanburgon, besteak beste: Pas de Deux (1843), Elssler eta Cerrito, Odetala eta La Londresen estreinatua (1843).

1848an eta 1850ean, San Petersburgon eta Moskun egon zen, eta La Fille mal Gardéeren bertsioa zabaldu zuen. Elsslerrek agur esan zion Errusiari La Esmeralda balletarekin, bi urtean 103 emanaldi egin ondoren, eta Europako publikoari Faustorekin, 1851ko ekainaren 21ean Vienan.

Fanny Elssler dantzan aritu zen berrogeita bat urte bete zituen arte. Elssler Vienara itzuli zen, 1884ko azaroaren 27an hil zen lekura.^[2]

Lan garrantzitsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

La Cachucha, Le Diable Boiteaux baletean sartua (1836) eta Elsslerrek berak koreografiatua.

La Chatte Métamorphosée en Femme (1837), Coralli.

Koralliren La Tarántula (1839).

Krakoviana, Joseph Mazilier La Gypsyren baleteko pieza (1839).

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fanny Elssler, 1831
Fanny Elssler La bohémienne, 1839
Fanny Elssler La Sylphide, 1840
Fanny Elssler Cachucha, 1844
Fanny Elssler , 1845

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Fanny Elssler» www.ohio.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
↑ ^a ^b (Ingelesez) «Fanny Elssler | Austrian ballerina | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q435304
Multimedia: Fanny Elssler / Q435304

[1] «Fanny Elssler» www.ohio.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).

[:0-2] (Ingelesez) «Fanny Elssler | Austrian ballerina | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).

[1]

[2]