Fungizida

Fungizida^[1] onddoak hiltzeko, haien hazkundea geldiarazteko edo haien presentzia ekiditeko erabiltzen den pestizida da.^[2] Busti, lainoztatu, estali edo lokalak fumigatuz aplikatzen dituzte. Zura, papera edo larrua bezalako beste material batzuen tratamenduetarako, inpregnazio edo tindaketa bidez aplikatzen dira. Emateko beste modu bat medikamentu gisa da (irentsita edo aplikatuta), giza edo animalia-gaixotasunen tratamenduan.

Nekazaritza-erabilerako fungizida gehienak hazi, hosto edo frutetan erretzen edo hautseztatzen dira gaixotasunak zabaltzea eragozteko (hala nola ainoa, phytophthora infestans, lizunak, mildiua, zurina, botritisa, besteak beste).^[3]

Gaur egun fungiziden bidez borroka daitezkeen onddoek eragindako hiru gaixotasun larri daude: gariaren ainoa, artoaren fitoforoa eta onddoak eragindako patataren gaixotasuna, 1840ko hamarkadako Irlandako gosetea eragin zuena.^[4]

Fungizidak jarduteko moduaren, konposizioaren eta aplikazio-esparruaren arabera sailka daitezke.

Historia

Fungizida zaharrenetako bat bordeletar salda da, gaur egun erabiltzen jarraitzen dena. Kobrezko fungizida hau 1880an asmatu zen Bordele inguruko eskualdean. Geroago, XX. mendearen hasieran, ioduro potasikoa erabiltzen hasi ziren; 1940ko hamarkadatik 1950eko hamarkadaren hasierara, tratamendu topikoak sortu ziren, batez ere esfoliatzailea eta keratolitikoa, eta ahalmen antifungiko ahula. Hurrengo urteetan, erabilera topiko eta sistemikoko fungizidak garatu ziren (tolnaftatoa, haloprogina, griseofulvina, imidazolak, pirimidinen eta polienoen sintesiaren inhibitzaileak). 1990eko hamarkadan, triazolak gehitu ziren, eta itrakonazola izan zen onddo-espektro zabal baten gaineko jarduera izan zuen lehen ahozko fungizida. XXI. mendean, ikerketek aurrera jarraitzen dute, eta aldizka eragile berriak agertzen dira, hala nola vorikonazola, kaspofungina, etab.^[5]

Fungizida motak, jarduteko moduaren arabera

Fungizida babesleak: kontaktukoak ere esaten zaie; onddoen esporak iritsi aurretik ematen dira. Fungizida metatu den landarearen gainazalean bakarrik jarduten dute, eta esporangoek zelulak ernetzea eta sartzea saihesten dute. Horregatik, landare gehiena horrelako produktuekin estaltzea gomendatzen da.
Fungizida desagerrarazleak: sistemikoak edo sistematikoak ere deitzen zaie, onddoek gaixotutako landarea tratatzeko erabiltzen dira. Hostoen edo sustraien bidez xurgatzen dira, eta landare osoan mugitzen dira. Beste produktu sistemiko batzuek (fungizida translaminarrak) orriaren goiko aldetik behekora mugitzeko gaitasuna dute, baina ez orriz orri. Fungizida sistemikoek onddoaren bizitzako hainbat etapatan eragiten dute.

Erreferentziak

↑ Euskalterm: [Ingurumena Hiztegi Entziklopedikoa] [2009] eta [Arkitektura hiztegia] [2024]
↑ Euskalterm: [Erlezaintza Hiztegia] [2018] eta [Lorezaintza Hiztegia] [2019]
↑ (Gaztelaniaz) Cavallini, Luis Felipe Arauz. (1998). Fitopatología : Un Enfoque Agroecológico. Editorial Universidad de Costa Rica ISBN 9789977675398..
↑ (Gaztelaniaz) Barcala, Jesús García. (2017-8-17). «La hambruna de la patata, muerte por proteccionismo, protestantismo y latifundismo» Ciencia Histórica.
↑ (Gaztelaniaz) Esteripharma. Antimicótico. , 1 or..^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak

Datuak: Q193237
Multimedia: Fungicides / Q193237

Artikulu hau kimikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] Euskalterm: [Ingurumena Hiztegi Entziklopedikoa] [2009] eta [Arkitektura hiztegia] [2024]

[2] Euskalterm: [Erlezaintza Hiztegia] [2018] eta [Lorezaintza Hiztegia] [2019]

[:0-3] (Gaztelaniaz) Cavallini, Luis Felipe Arauz. (1998). Fitopatología : Un Enfoque Agroecológico. Editorial Universidad de Costa Rica ISBN 9789977675398..

[4] (Gaztelaniaz) Barcala, Jesús García. (2017-8-17). «La hambruna de la patata, muerte por proteccionismo, protestantismo y latifundismo» Ciencia Histórica.

[5] (Gaztelaniaz) Esteripharma. Antimicótico. , 1 or..^{[Betiko hautsitako esteka]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]