Garrüze
| Garrüze | ||
|---|---|---|
 Nafarroa Beherea, Euskal Herria | ||
 Ikuspegi orokorra | ||
|
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatua | Frantzia | |
| Eskualdea | Akitania Berria | |
| Departamendua | Pirinio Atlantikoak | |
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | |
| Barrutia | Baiona | |
| Kantonamendua | Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre | |
| Izen ofiziala | Garris | |
| Auzapeza | François Ladeuix (2008-2014) | |
| Posta kodea |
64120 | |
| INSEE kodea |
64235 | |
| Herritarra | garrüztar | |
| Kokapena | ||
| Koordenatuak | 43° 20′ 33″ N, 1° 03′ 40″ W / 43.3425°N,1.0611111111111°WKoordenatuak: 43° 20′ 33″ N, 1° 03′ 40″ W / 43.3425°N,1.0611111111111°W | |
  Garrüze Garrüze (Nafarroa Beherea) | ||
| Azalera | 3,13 km2 | |
| Garaiera | 73 – 219 metro | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 309 biztanle (2013) | |
| Dentsitatea | 98,72 biztanle/km² | |
| Zahartze tasa[1] | % 16,47 | |
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 31,61 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera tasa[1] | % 69,66 (2011) | |
| Genero desoreka[1] | % 1,17 (2011) | |
| Langabezia erregistratua[1] | % 4,49 (2013) | |
| Kultura | ||
| Euskaldunak | % 17,61 (2010) | |
| Euskararen erabilera | % 1,84 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
.svg)
Garrüze Nafarroa Behereko udalerria da eta Amikuze eskualdean dago kokaturik.
Eduki-taula
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sarbideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Garrüze RD11, RD511 eta RD124 errepideek zeharkatua da.
Hidrografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bertatik Biduzeko ibaiadarra den Sallarteko erreka eta honen ibaiadarra den Zubiaga erreka pasa dira[2].
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Amendüze-Unaso ekialdean
- Lüküze-Altzümarta mendebaldean
Toponimia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko izen tradizionala Garrüze edo Garruce[3] da. Jean-Baptiste Orpustanen esanetan[4] 'ertz harritsua' esan nahi du.
Frantsesezko toponimoak, Garris, itxura hauek izan ditu:
- Carasa (Antoninoren Ibilbidea[3]),
- Garris (1119 eta 1249[4]),
- Sanctus Felix de Garris (XIII. mendea[3], Duchesne bilduma CXIV. liburukia[5]),
- Garritz (1249[4]),
- Garriz (1264[4]),
- Castieyllo de Guarriz (1326[3], Nafarroako paperak[6]),
- Guarriz (1350[4]),
- la biele de Garris (1413[4]),
- Garriis (1472[3], Bastidaxarreko notarioak[7]),
- Garritze (1508[3], Baionako kapitulua[8]), eta
- Garris (1650).
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1790ean, Donapaleuko barrutiaren barnean zegoen kantonamendu baten hiriburu bilakatu zen. Aipatutako kantonamenduan Amorotze-Zokotze, Arrueta-Sarrikota, Behauze, Bithiriña, Garrüze bera, Labetze-Bizkai, Lüküze-Altzümarta, Martxueta eta Oragarre udalerriek hartu zuten parte.
1814ko otsailaren 15ean, Espainiako Independentzia Gerra garaian, bertan Garrüzeko gudua egin zuten Harispe jeneral baxenafarrak zuzendutako napoleondar armadak eta Wellingtongo markesak zuzendutako anglo-portugaldar armadak[9].
Herria, Donapaleuko udalerriaren zati izan zen 1967ko urtarrilaren 1etik 1997ko urtarrilaren 1erarte[10].
Administrazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Agintaldia | Alkatea | Alderdia | Lanbidea |
|---|---|---|---|
| 2001-2008 | Noël Chohobigarat | ||
| 2008-2014 | François Ladeuix |
Herri elkargoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amikuzeko Herri Elkargoaren kidea da.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karlos III.a Nafarroakoak agindutako[11]1412 eta 1413 artean egindako erroldaren datuak[12]1551ko erroldan lortutakoekin alderatuak[13], herriaren demografia ez zela asko handitu adierazten du. Lehendabizikoan Garrüzek 64 su zituen, bigarrenean, berriz, 68.
Hona hemen modernoagoak diren datuak:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Garruzeko Feria, uztailaren bukaera eta abuztuaren hasiera bitartean ospatzen dena, eta zaldi, pottoka eta behien salmenta ardatz duena.
- San Felix eliza[14], XII. mendekoa. Bere zutabe eta bere kapitela nabarmentzekoak dira, XVIII. mendekoak izanik[15] eta baita bere zurezko erretaula ere[16].
Garrüztar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Arnaud de Vivié, 1789an Estatu Orokorretan ordezkaria zena.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira Udalbiltza.
- ↑ Sandre datu basea
- ↑ a b c d e f Paul Raymond, Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque
- ↑ a b c d e f Orpustan, Jean-Baptiste (2006) Nouvelle toponymie basque Presses universitaires de Bordeaux ISBN 2 86781 396 4.
- ↑ Duchesne bilduma, 99 - 114 liburukiak, Oihenarten paperak, Frantziako Liburutegi Nazionala
- ↑ Nafarroako erresumako paperak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Bastidaxarreko notarioak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Baionako kapitulua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Glover, Michael (2001) The Peninsular War 1807-1814 Penguin 314 or. ISBN 0-141-39041-7.
- ↑ Inseeren webgunea
- ↑ Zierbide, Ricardo (1993) Censos de población de la Baja Navarra Max Niemeyer Verlag.
- ↑ Goienetxe, Manex (2001) Histoire générale du Pays basque 3 Elkarlanean 26 or. ISBN 2 9131 5634 7.
- ↑ Baratchart, Louis (1995eko urtarrila) «des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deça les ports» Les amis de la vieille Navarre (Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques) (E 575): 44-54.
- ↑ Mérimée datu-basea
- ↑ Palissy datu-basea
- ↑ Palissy datu-basea
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Garrüze  |
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
