Garrüze
| Garrüze | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Beherea, Euskal Herria | |||
 | |||
| |||
 | |||
| Kokapena | |||
| Herrialdea |
 Euskal Herria | ||
| Lurraldea |
Nafarroa Beherea | ||
| Administrazioa | |||
| Estatua |
 Frantzia | ||
| Eskualdea |
 Akitania Berria | ||
| Departamendua |
 Pirinio Atlantikoak | ||
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | ||
| Barrutia | Baiona | ||
| Kantonamendua | Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre | ||
| Izen ofiziala |
.svg){kind=small} Garris | ||
| Auzapeza | François Ladeuix (2008-2014) | ||
| Posta kodea |
64120 | ||
| INSEE kodea |
64235 | ||
| Herritarra | garrüztar | ||
| Geografia | |||
| Azalera | 3,13 km² | ||
| Garaiera | 73 – 219 metro | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria |
281 (2018:  −1) | ||
| Dentsitatea | 98,72 biztanle/km² | ||
| Zahartzea[1] | % 16,47 | ||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 31,61 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera[1] | % 69,66 (2011) | ||
| Desberdintasuna[1] | % 1,17 (2011) | ||
| Langabezia[1] | % 4,49 (2013) | ||
| Euskara | |||
| Euskaldunak | % 17,61 (2010) | ||
| Erabilera | % 1,84 (2011) | ||
Garrüze ([gaʁys̻e]) Nafarroa Behereko udalerria da eta Amikuze eskualdean dago kokaturik.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sarbideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Garrüze RD11, RD511 eta RD124 errepideek zeharkatua da.
Hidrografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bertatik Biduzeko ibaiadarra den Sallarteko erreka eta honen ibaiadarra den Zubiaga erreka pasa dira[2].
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Amendüze-Unaso ekialdean
- Lüküze-Altzümarta mendebaldean
Toponimia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko izen tradizionala Garrüze edo Garruce[3] da. Jean-Baptiste Orpustanen esanetan[4] 'ertz harritsua' esan nahi du.
Frantsesezko toponimoak, Garris, itxura hauek izan ditu:
- Carasa (Antoninoren Ibilbidea[3]),
- Garris (1119 eta 1249[4]),
- Sanctus Felix de Garris (XIII. mendea[3], Duchesne bilduma CXIV. liburukia[5]),
- Garritz (1249[4]),
- Garriz (1264[4]),
- Castieyllo de Guarriz (1326[3], Nafarroako paperak[6]),
- Guarriz (1350[4]),
- la biele de Garris (1413[4]),
- Garriis (1472[3], Bastidaxarreko notarioak[7]),
- Garritze (1508[3], Baionako kapitulua[8]), eta
- Garris (1650).
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1790ean, Donapaleuko barrutiaren barnean zegoen kantonamendu baten hiriburu bilakatu zen. Aipatutako kantonamenduan Amorotze-Zokotze, Arrueta-Sarrikota, Behauze, Bithiriña, Garrüze bera, Labetze-Bizkai, Lüküze-Altzümarta, Martxueta eta Oragarre udalerriek hartu zuten parte.
1814ko otsailaren 15ean, Espainiako Independentzia Gerra garaian, bertan Garrüzeko gudua egin zuten Harispe jeneral baxenafarrak zuzendutako napoleondar armadak eta Wellingtongo markesak zuzendutako anglo-portugaldar armadak[9].
Herria, Donapaleuko udalerriaren zati izan zen 1967ko urtarrilaren 1etik 1997ko urtarrilaren 1erarte[10].
Administrazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Agintaldia | Alkatea | Alderdia | Lanbidea |
|---|---|---|---|
| 2001-2008 | Noël Chohobigarat | ||
| 2008-2014 | François Ladeuix |
Herri elkargoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amikuzeko Herri Elkargoaren kidea da.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karlos III.a Nafarroakoak agindutako[11]1412 eta 1413 artean egindako erroldaren datuak[12]1551ko erroldan lortutakoekin alderatuak[13], herriaren demografia ez zela asko handitu adierazten du. Lehendabizikoan Garrüzek 64 su zituen, bigarrenean, berriz, 68.
Hona hemen modernoagoak diren datuak:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Garruzeko Feria, uztailaren bukaera eta abuztuaren hasiera bitartean ospatzen dena, eta zaldi, pottoka eta behien salmenta ardatz duena.
- San Felix eliza[14], XII. mendekoa. Bere zutabe eta bere kapitela nabarmentzekoak dira, XVIII. mendekoak izanik[15] eta baita bere zurezko erretaula ere[16].
Garrüztar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Arnaud de Vivié, 1789an Estatu Orokorretan ordezkaria zena.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Sandre datu basea[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ a b c d e f Paul Raymond, Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque
- ↑ a b c d e f Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. Presses universitaires de Bordeaux ISBN 2 86781 396 4..
- ↑ Duchesne bilduma, 99 - 114 liburukiak, Oihenarten paperak, Frantziako Liburutegi Nazionala
- ↑ Nafarroako erresumako paperak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Bastidaxarreko notarioak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Baionako kapitulua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Glover, Michael. (2001). The Peninsular War 1807-1814. Penguin, 314 or. ISBN 0-141-39041-7..
- ↑ Inseeren webgunea
- ↑ Zierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Max Niemeyer Verlag.
- ↑ Goienetxe, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque. 3 Elkarlanean, 26 or. ISBN 2 9131 5634 7..
- ↑ Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). «des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deça les ports» Les amis de la vieille Navarre (Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques) (E 575): 44-54..
- ↑ Mérimée datu-basea
- ↑ Palissy datu-basea
- ↑ Palissy datu-basea
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q680593
Multimedia: Garris
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Garrüze
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |