Izarputz
| Izarputza | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Geastrales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Geastraceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Geastrum | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Geastrum fimbriatum Fr., 1829 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Izarputza edo lurrizar argia (Geastrum fimbriatum edo Geastrum sessile) Geastraceae familiako onddo espezie bat da.[1] Ez da jangarria, nahiko arrunta Euskal Herrian.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karpoforoa: Zabalik 3tik 7 cm-ra neurtzen du, globo forma du gaztetan eta kolorea marroi argia edo gris-okrea. Bilgarri bikoitza du: kanpoaldea, exoperidioa, eta barrualdea endoperidioa.
Exoperidioa: Itsas izar gisa irekitzen da, eta 6-9 beso edo petalo triangeluar ditu, beherantz kurbatuak; kanpotik zurixkak, arre-zurbila barrutik arre-gorrixka bilakatuz.
Endoperidioa: Sesila, 1,5 eta 3 cm bitarteko diametrokoa, globo formakoa, zaku biribil baten formakoa, goian esporak ateratzeko zulo batekin. Mizelioaren bilgarria, papera bezain mehea, beixa edo arrexka kolorekoa da. Gleba, zahartzean hauts marroi bihurtzen da.[2]
Etimologia: Geastrum terminoa grekotik dator, lurra, esan nahi duen "gé" hitzetik eta izarra esan nahi duen "áster" hitzetik. Fimbriatum epitetoa latinetik dator, zerrendekin esan nahi duen "fimbriatus" hitzetik. Laziniak dituelako.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sukaldaritzarako baliorik gabea.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Geastrum vulgatum espeziarekin, honen exoperidioaren haragia gorrixka da eta erraz pitzatzen da, Geastrum triplex delakoarekin ere bai, hau irekitzean, lerde-zapi edo lepokoaren antzeko batekin geratzen da.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Uda amaieran eta udazkenean, koniferoetan nahiz hostoerorkorretan. Nahiko ohikoa.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Asia, Europa, Amerika.
Galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentzia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 689 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 506 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 529 or. ISBN 84-282-0541 (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 609 or. ISBN 84-87997-86-4..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q2484512
Multimedia: Geastrum fimbriatum / Q2484512