Gran Torino (filma)

Gran Torino (filma)
Jatorria
Argitaratze-data	2008
Izenburua	Gran Torino
Jatorrizko hizkuntza	ingelesa
Jatorrizko herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak, Australia eta Alemania
Banatze bidea	eskatu ahalako bideo
Ezaugarriak
Genero artistikoa	film dramatikoa eta krimenezko filma
Iraupena	116 minutu
Kolorea	koloretakoa
Grabazio lekua(k)	Detroit
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Clint Eastwood
Gidoigilea(k)	Nick Schenk
Antzezlea(k)
Bee Vang Ahney Her Clint Eastwood (Walt Kowalski (en) ) Christopher Carley John Carroll Lynch Dreama Walker Geraldine Hughes Brian Haley Sean Baligian (en) Nana Gbewonyo Cory Hardrict Scott Eastwood [[Kategoria:Sean Baligian (en) antzeztutako filmak]]
Ekoizpena
Ekoizlea	Clint Eastwood Robert Lorenz Bill Gerber
Konpainia ekoizlea	Warner Bros. Village Roadshow Pictures (en) Malpaso Productions [[Kategoria:Village Roadshow Pictures (en) ekoitzitako filmak]]
Edizioa	Joel Cox (en) Gary D. Roach (en)
Bestelako lanak
Musikagilea	Kyle Eastwood Michael Stevens
Argazki-zuzendaria	Tom Stern
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Detroit
Argumentu nagusia	zahartzaroa
Historia
Jasotako sariak	César Award for Best Foreign Film (en) National Board of Review: Top Ten Films (en)
warnerbros.com…

Gran Torino 2008an Clint Eastwoodek zuzendu, ekoitzi eta antzeztutako drama generoko estatubatuar filma da. Hmong etniako aktore sail handia agertzen da, eta Eastwooden beraren seme nagusiak eta txikienak (Scott eta Kyle) paper txiki bana antzezten dute. 2008ko abenduaren 12an estreinatu zen Estatu Batuetako zenbait arerotan eta 2009ko urtarrilaren 9an herrialde osoan.

Argudioa

Walt Kowalski (Clint Eastwood), Koreako Gerrako beteranoa eta Ford autoen muntaia kateaz arduratzen zen poloniar-estatubatuar langile jubilatua Michigango Highland Park auzunean —lekua etorkinez bete-beterik dago— bizi da, Daisy bere txakur emearekin batera. Filma Walten emaztearen hiletarekin hasten da. Walt Kowalski erabat suminduta dago, bere ustez aita Janovich (Christopher Carley) apaiz gazteak eskainitako sermoia erabat alferrikakoa izan baita. Waltek nahigabe eta etsipenez begiratzen ditu bere bi semeei —Mitch (Brian Haley) eta Steve (Brian Howe), baita haien familiei ere, bere emaztearen oroitzapenari begirune gutxi erakusten baitiote. Walten iritziz, iloba lotsagabe eta mainontzi hutsak ditu, beti harekiko harreman zuzena saihesten baitute, beren interes edo nahiak lortzeko ez baldin bada.

Film honetan erabili zenaren antzeko 1972ko Ford Gran Torino autoaren irudia.

Waltek hmong etniako bi gazte ditu bizilagun: Thao (Bee Vang) izeneko mutil lotsati eta isila, eta Sue Vang Lor (Ahney Her) haren arreba pixka bat lotsagabea eta buruargia. Bi horiek beren ama alargunarekin eta amonarekin bizi dira. Thaoren lehengusu nagusi Spider (Doua Moua) gaztea buru duen hmong gaizkile taldetxo batekoak Thao berekin elkartu dadin saiatuko dira. Xede horretarako, aurreneko gaiztakeriatzat, Thaoren eginbeharra izango da Walt Kowalskiren jabego preziatuena lapurtzea: 1972. urteko Gran Torino auto ederra. Thao autoa osten saiatzen ari den unean, Waltek garajean atzeman eta ihes egitera behartzen du.

Egun batzuk igarota, Spiderren taldea Thao beste saiakera bat egitera konbentzitzen ahaleginduko da, baina Thaok ezezkoa eman eta taldekoak Thao jipoitzen hasiko dira. Horretan ari direla, Walt Kowalski agertu, erriflearekin taldea sakabanatu eta bere lorategitik joan daitezen aginduko die. Berehala hmong gazteek Walti ehunka opari bidali eta ipiniko dizkiote etxeko atarian. Waltek gogo txarrez eskerrak eman eta onartuko ditu (ondoren zaborretara botatzeko), ez baitu uste bere ekintza hainbesterainokoa izan denik. Thaoren amak Walten etxean lanak egitera behartuko du Thao, horrela Thaok Walten autoa (Gran Torinoa) lapurtzeko saiakeraren hutsa konpon dezan.

Pixkanaka-pixkanaka, Sue eta Thao gazteak Walten benetako adiskide bilakatuz joango dira (nahiz eta Walten izaera gogorrak haiei dien estimua adierazten ez utzi). Adiskidetasun hori hain handia bilakatuko da, Waltek Thaori lan bat lortuko baitio igeltsero gisa. Gaizkile taldeak Thao topatuko du berriz ere, eta zigarroarekin aurpegian erredura bat egingo diote; Thaoren erredura ikustean, Walt zeharo haserretzen da, taldeko gazte bati sekulako jipoia eman, eta berriz ere Thaorengana hurbilduz gero hurrengoan hilko duela mehatxatzen du. Taldeak berehalako mendekua hartzen du: Sue bortxatu eta jipoitu. Thaok Walti biak iraina mendekatu beharrean direla esaten dio, baina horretaz hizketan ari direla Waltek Thao bere etxeko sotoan sartu eta han bertan itxita uzten du, berak bere bizia bakarrik arriskatu nahi baitu, eta ez Thao gaztearena.

Walt Kowalski gaizkile taldearen etxe aurrean aurkeztu, eta auzoko jende guztia leihotik begira jartzen da. Bien bitartean, gaizkile taldeko kide guztiak etxetik atera eta beren armekin mehatxatzen dute. Waltek, lasai ederrean, zera esaten die: «hemen duzue zigarro bat pizteko sua». Poliki-poliki eta patxadaz bere jakatik pizgailua ateratzen hasiko da, baina taldekoek pistola bat dela usteko dute. Beren urduritasunean, taldeko kide guztiek Walt hil arte tirokatuko dute, eta Walt lurrean hilda geldituko da. Waltek hil baino lehen dena ongi prestatua zuen: Waltek pistola atera izan balu, taldea ez zen espetxera joanen, beren ekintza defentsa pertsonala izango baitzen, baina Waltek hori ederki asko zekien, eta horregatik atera zuen bere pizgailua. Horrela, bere bizia sakrifikatuz, talde osoa espetxera bidali zuen bizi osorako. Izan ere, bere bizitza era probetxugarrian amaitzeko hautua egin du, gaixotasun larria duela erakutsi baitu sarritan, odol isuridun eztula...

Amaitzeko, Walten testamentuaren irakurketa azaltzen zaigu. Haren senitarteko guztiek Waltek bere jabetzak eta dirua eurei utzi dietelakoan daude, baina usteak erdi ustel: Waltek etxea eta jabetzak elizari utzi dizkio (bere emazte maiteak nahiko lukeen bezala), eta bere altxor handia, Gran Torino autoa, bere adiskide min Thaori eman dio, betiere ez jotzearen, hormaren baten aurka talkarik ez egitearen edo berrikuntzarik egin ez egitearen baldintzapean... Walten senitartekoak, jakina, zur eta lur zeuden, inolako ondorengotzarik gabe geldituta.

Filmaren azken sekuentzian, Thao bere adiskide Waltek oparitutako Gran Torino autoa gidatzen agertzen da, aldamenean Daisy doalarik.

Antzezleak

• Clint Eastwood aktorea, Walt Kowalski pertsonaiarena egiten: alargundu berria den poloniar jatorrizko gizonezko heldua da, erabat umore txarreko gizon heldu eta jubilatua da. Koreako Gerrako beteranoa eta Ford lantegiko langile ohia. Harreman txarra du bere seme eta auzotarrekin.
• Christopher Carley aktorea, Aita Janovich pertsonaiarena egiten: Kowalskiren auzoko apaiz gaztea.
• Bee Vang aktorea, Thao Vang Lor pertsonaiarena egiten: hmong etniako gaztea. Filmaren hasieran bere lehengusuak eta lagunek beren gaizkile taldean sartu nahiko dute, baina Kowalskik bide oker horretatik aldenduko du behin betiko.
• Ahney Her aktorea, Sue Lor pertsonaiarena egiten: Thaoren arreba zaharra. Oso neska argi eta bizkorra da.
• Brian Haley aktorea, Mitch Kowalski pertsonaiarena egiten, eta Brian Howe aktorea, Steve Kowalski pertsonaiarena: Walt Kowalskiren semeak dira.
• Geraldine Hughes aktorea, Karen Kowalski pertsonaiarena egiten: Walt Kowalskiren erraina da.
• Dreama Walker aktorea, Ashley Kowalski pertsonaiarena egiten, eta Michael E. Kurowski aktorea, Josh Kowalski pertsonaiarena: Walt Kowalskiren ilobak dira.
• John Carroll Lynch aktorea, Barber Martin pertsonaiarena egiten: Kowalskiren bizarmoztaile eta adiskide zaharra da.
• Chee Thao aktorea, amona pertsonaiarena egiten, Kowalskiren bizilagun zaharrena. Hasieran Kowalskik biziki gorrotatzen du, beste horrenbeste sentitzen du amonak ere.
• Choua Kue aktorea, Youa pertsonaiarena egiten, Thaoren ezkutuko maitea. Filma aurrerantz doala, Kowalskik Thaori bere neskalagun bilaka dadin lagundu dio.
• Doua Moua aktorea, Spider pertsonaiarena egiten: Thaoren lehengusua hmong gaizkile taldearen buru da. Nola edo hala Thao bere taldean sar dadin ahalegindu da.

Ekoizpena

Filma Clint Eastwoodek zuzendu eta Nick Schenk gidoilariak idatzi zuen eta Village Roadshow Pictures, Magik Media Entertainment eta Malpaso Productions ekoiztetxeek ekoitzi. Banaketaren arduraduna Warner Bros. konpainia izan zen. Jatorrizko gidoiak oinarritzat Minneapolis hiriko auzuneak hartu zituen, baina ekoitzi behar zuten zinegileek Michigan estatura aldarazi zuten. Horrela, filma estatu horrek zinema ekoizpenei eskaintzen dien diru laguntzen lege berriaz gozatzen lehenetarikoa izan zen. Filmaketa 2008ko uztailean hasi zen. Filmaketan agertzen diren lekuetako batzuk: Highland Park, Detroit, Warren, Royal Oak, eta Grosse Pointe Park, Michigan. Hmong komunitateko pertsona asko figurantetzat agerrarazi zituzten.

Kritikak

Kritikariek egindako aipamen gehienetan, Gran Torino filma ontzat edo oso ontzat jotzen da.

Irabaziak

Filmak zer esan handia eragin zuen (Clint Eastwooden azkeneko beste filmek egin izan duten antzera). Estreinako asteburuan 29,5 milioi dolarreko irabaziak bereganatu zituen; 2009ko martxoaren 22rako, filmak jada 143,8 milioi dolarretako irabaziak pilatuak zituen Kanadan eta Estatu Batuetan.

Sariak eta izendapenak

Gran Torino filmak lorturiko sari eta izendapenen zerrenda
Urtea	Kategoria	Filma	Emaitza
2008	Film onena	Gran Torino	Irabazle
2008	Zuzendari onena	Gran Torino	Irabazle
2008	Gizonezko antzezpen nagusi onena	Gran Torino	Irabazle

Ikus gainera

• Ford Torino

Kanpo estekak

• Gran Torino filmaren webgune ofiziala (Ingelesez).
• Gran Torino filmaren IMDbeko fitxa (Ingelesez).

• Datuak: Q126699
• Multimedia: Gran Torino / Q126699