Haitz erratiko

Haitz erratikoa edo harkaitz erratikoa, geologian eta geomorfologian, bere tamaina eta motagatik jatorrizko harkaitzarekiko desberdina den harkaitz-zati handi samarra da. «Erratiko» latinezko errāre (euskaraz: «alderrai ibili») aditzetik dator. Glaziarretako izotzak garraiatu zituen, askotan ehunka kilometroko distantziara, eta izotza urtu zenean bertan geratu ziren. Haitz erratikoak tamaina desberdinetakoak izan daitezke, harri koskorretatik hasi eta haitz handietaraino, hala nola Okotokseko Big Rock haitza (16.500 tona). Haitz erratikoak aurkitu dira glaziarrak zeuden leku guztietan: Alemanian, Londresen, Lyonen, Estatu Batuetan edo Kanadan.

Geologoek haitz erratikoak identifikatzen dituzte, haien eta inguruko harrien osaera aztertuz, eta garrantzitsuak dira honako arrazoi hauengatik:

glaziarrek garraiatzen dituztenez, historiaurreko glaziarraren mugimenduak izan dezakeen ibilbidearen adierazle dira. Bere litografia-jatorria arroka amara igo daiteke, eta, horri esker, izotz-fluxuaren ibilbidea berretsi daiteke.
uretan zehar eraman daitezke izotz flotatzaile bidez (ice-rafting). Horri esker, izotz-dikeen kolapsoaren ondoriozko uholde glazialen hedadura kuantifikatu daiteke; izan ere, dike horiek glaziarren aldeko lakuetan (Missoula aintziran, esaterako) bildutako urak askatu zituzten. Izotz-putzuek eramandako haitz erratikoak hondatuta geratu ziren, eta, ondoren, urtu egin ziren, karga erortzen utziz. Beraz, urtaroko laku ezkutua bezalako eremuetan uholde iragankorren kasuan ur altuko marken karakterizazioa erakusten dute.
ozeanoan galdatutako icebergetan eroritako haitz erratikoak erabil daitezke Antartikako eta Artikoko eskualdeetan glaziarren mugimenduak jarraitzeko atxikipen-erregistroa baino lehenagoko aldietan. Dropstone ere deituak, horiek korrelatiboak izan daitezke ozeanoaren tenperaturarekin eta mailekin, klima-eredu globalak hobeto ulertzeko eta kalibratzeko.^[1]