Hatice Sultan

Hatice Sultan
Bizitza
Jaiotza	Edirne, 1496
Herrialdea	Otomandar Inperioa
Lehen hizkuntza	Otomandar turkiera
Heriotza	Istanbul, 1543 (46/47 urte)
Hobiratze lekua	Yavuz Selim Mosque (en)
Familia
Aita	Selim I.a
Ama	Ayşe Hafsa Sultan
Haurrideak	ikusi Suleiman I.a Şah Huban Sultan (en) Fatma Sultan (en) Hafize Sultan (en)
Leinua	Osmanliar Dinastia
Hezkuntza
Hizkuntzak	Otomandar turkiera
Jarduerak
Jarduerak	aristokrata
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama

Hatice Sultan (otomandar turkieraz: خدیجہ سلطان; Trabzon, Otomandar Inperioa, c. 1496 – Istanbul, Otomandar Inperioa, c. 1543) otomandar printzesa izan zen, Selim I.a eta Ayşe Hafsa Sultanen alaba eta Suleiman I.aren arreba nagusia.

Bizitza

Hatice Sultan 1496an jaio zen, Trabzon, Otomandar Inperioan (gero Turkia). Selim l.a Yavuz-en lehen alaba izan zen. Bere ama Ayşe Hafsa Sultanizan zen, Krimear jatorrikoa.

Teorien arabera, Sultan Selim-en alabarik kuttunena izan zen, bere begietako neskatoa, eta beti onartzen zuen eskatzen zion guztia. Bere ama Ayşe Hafsa Sultani eta bere neba Suleiman I.ari lagundu zien bizitza osoan.

Ezkontza

1509an, aitak eskatuta, Damat Iskender Paşa Otomandar flotako Kapudan ontziarekin ezkondu zen.

Haticeren senarrak, Iskenderrek, flotako almirante handi bezala, Bosforoa blokeatu zuen Selim-en etsai (eta haren anaia) Şehzade Ahmeden aurrean. Beraz, Ahmedek ezin izan zuen Istanbulera iritsi eta tronua hartu. Iskenderren karrerak, ordea, ez zuen amaiera onik izan eta Selimek 1518an exekutatzea agindu zuen, beraz, Hatice alargundu egin zen. Alargundu ostean, Haticeren bizitza ez dago argi, zalantzan jartzekoa da.

Ustezko ibilbidea

Baliteke bera bere neba, gero Suleiman I,a Handia izan zenarekin, Manisako bere probintziara itzultzea eta hantxe bizitzea neba tronura igo zen arte. Hala izan balitz, bera izan zitekeen Manisan zegoen arreba, Veneziako enbaxadore batzuek beren gutunetan adierazten zuten bezala. Beste iturri batzuen arabera, 1520ko abenduan berriro ezkondu zen Çoban Mustafa Pasharekin, baina gaur arte eztabaidatzen jarraitzen dute eta ez da oso gertagarria. Iturriak nahiko nahasiak dira, iturri batzuek Hatice bere emazte izendatzen dute, beste batzuek, berriz, bere arreba erdia, Şehzade Sultan, berarekin ezkonduta egon zela esaten zuten, 1529. urtearen hasieran hil zen arte. Izan ere, Çoban 1529. urtearen bukaeran hil zen, emaztea hil eta hilabete batzuetara soilik (itxuraz baztangaren ondorioz hilda). Hatice-rekin ezkonduz gero, bi hilabete besterik ez zuten iraun.

Tradizio herrikoi batek dio 1523an Bisir Handiaren, Pargalién Ibrahim Paşaren, ezkontza itzela izan zela eta, otomandar errege-familia osoa bertaratu zenez eta ospakizuna arranditsua zenez, Hatice-rekin ezkondu zela, alarguna baitzen. Hala ere, ez dago horren ebidentzia historikorik. Izan ere, Ibrahim ezkonduta zegoen Muhsine Hatun estatu-politikari otomandar baten bilobarekin.

Bitartean, Hatice nebaren jauregitik hurbil bizi zen, eta beti bisitatzen zuen. Beharbada, Hatice beti izan zenez alaba eta arreba kuttuna, sultanak nahiago izan zuen ez ezkontzea.

Bere jauregia, Istanbuleko hipodromoaren mendebaldean zutik jarraitzen duena, Turkiako arte islamiarraren Museo bilakatu da.

Hatice Sultan bere ilobaren oso gertukoa izan zen, Suleiman I.a Handiaren semea zen Şehzade Mustafa eta bere ohaideetako bat, Mahidevran Hatun edo Mahidevran Gülbahar ere deitua.

Hatice Sultan jauregia, orain Istanbulgo Arte Islamikoaren Museoa bezala ezagutzen dena.

Heriotza

Hatice-ren azken aipamena Otomandar Errepublikako liburuetan 1543an izan zen, non itxuraz arrazoi naturalengatik hil zen.

Bere seme-alabak helduaroan hil ziren, ezagunenak Sultanzade Mehmed Bey eta Nefise Haninen Sultan dira. Azken hau 1582an hil zen eta bere anaiaren emaztea zen Hürrem Sultanen türben lurperatu zuten.

Hatice Sultan aitaren meskitan lurperatu zuten, familia osoa dagoen lekuan.

Haticeren birbiloba bat ere erregistratuta dago, Haseki Ayşe Sultan, 1619an Osman II.arekin ezkondu zena. Pertev Paşa birraitona zuen, otomandar familiarekin lotuta zegoena. Hatice Sultanen alabetako bat bere amona zela esan zuen Ayşeren aitak, Ahmed Efendik; beraz, Hatice Ayşeren birramona izango zen. Informazio historikoa ere badago, eta horrek balidatu egin zuen.

Ondorengotza

Haticek bost seme-alaba izan zituela uste da, baina orain arte bi dira ezagunak:

• Nefise Haninen Sultan (1510 – 1582) ez dakigu norekin ezkondu zen. Haseki Ayşe Sultanen amona izan zen, Osman II.aren ezkontidea (1618 – 1622). Hürrem Sultanen türben dago lurperatua;
• Sultanzade Mehmed Şah Bey (? – 1590), teoria baten arabera, printzesa batekin ezkondu zen. Shkodër-en bizi izan zen eta zientzia eta kulturaren hiri bihurtu zuen, madrazak, meskitak, eskolak, iturriak, zubiak, ostatuak eta bainu turkiarrak zituen Jauregi itzela zuen eta bertan hil zen. Şehzade meskitan lurperatuta dago;
• Beste zenbait seme-alaba (ez dira ezagutzen haien izenak, ezta helduarora heldu ziren).

Herri kulturan

2011-2014ko Turkiako Muhteşem Yüzyíl telebista-serie historikoan, Selma Ergeç turkiar-alemaniar aktoreak interpretatu zuen. Latinoamerikan El Sultán izena hartu zuen telesailak.

Bibliografia

• Peirce, Leslie (1993). Haren inperiala: emakumeak eta subiranotasuna otomandar inperioan. Oxford: Oxford University Press. pp. 304n62. ISBN 0-19-508677-5
• Turan, Ebru (2009). "Ibrahim Pasharen senar-emazteak (ca. 1495-1536): Süleyman sultanaren faboritoa bisiriatu handira igotzea, eta XVI. mende hasierako otomandar inperioko eliteen politika". Aulkia . 41 : 3–36.
• Ahin, Kaya (2013). Inperioa eta boterea Süleymanen erregealdian: XVI. mendeko mundu otomandarra kontatzen . Cambridgeko Unibertsitateko prentsa. or. 51. ISBN (1): 42-101-03442-6
• Peirce, Leslie (2017). Ekialdeko enperatriza: nola europar esklabo bat otomandar inperioko erregina bihurtu zen. Oinarrizko liburuak. or. 157. Muhsine, estatu-politikari ospetsu baten biloba, Ibrahimen emaztetzat hartzen dute orain.
• "Hatice Sultan maitasunezko emakumea". Hürriyet Daily News . 2017ko azaroaren 3an kontsultatua.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2423137