Hidroxido
Hidroxidoa bere hidrogeno atomoetako bat metal batena ordezkatu ondoren uretatik eratorritako konbinazioa da, eta base askotan dago.
Antzina, hidroxido alkalinoak eta amoniokoak alkalis izenarekin ezagutzen ziren, baina termino hori, nomenklatura modernoa ezarri ondoren, gehiago erabiltzen da izaera alkalinoa duen edozein substantzia izendatzeko.
Strunz sailkapen mineralogikoan oxidoen taldean sartu ohi dira, nahiz eta talde bereizi gisa tratatzen dituzten bibliografiak egon.
Hidroxidoak honela sailkatzen dira: basikoak, anfoteroak eta azidoak[1]. Adibidez, Zn(OH)2 hidroxido anfoteroa da, izan ere:
- azidoekin: Zn(OH)2 + 2H+ → Zn+2 + 2H2O
- oinarriekin: Zn(OH)2 + 2OH− → [Zn(OH)4]−2
Formulazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hidroxidoak formulatzen dira hidroxidoarekin ioi erradikal egoki baten oinarria duen metalaren ondoren menpeko taldea idatziz; azpiindizea bat baino handiagoa bada, parentesi artean doa. Beste era batera esanda, metala idazten da lehenik, eta, ondoren, OH talde funtzionala (hidroxido ioia, OH-), hidroxilo taldea deritzona, -1 oxidazio-zenbakiarekin jarduten duena[2]. Hidroxilo hori azpiindize gisa jartzen da; metalak 1 baino balentzia handiagoa badu, parentesi artean jartzen da: (OH), eta metal-balentzia azpiindizez jartzen da. Gero kulunkatu egiten da.
Adibidea: oinarrizko oxidoa + ura → hidroxidoa
Fe2O3 + H2O → Fe(OH)3
OHk burdinaren (Fe) balentziaren azpiindizea du. Gatza sortu da dagoeneko; baina, oraindik, balantzea egiteke dago, zeren, alde bakoitzean, gauzen kantitate bera egon behar duen. Horrela izango litzateke:
Fe2O3 + 3H2O → 2 Fe (OH)3
Beste adibide bat: PbO2 + H2O → Pb(OH)4
Kasu horretan, berun-balentzia (Pb) 4 da. Berunak ez dauka azpiindize idatzirik, oxigenoaren 2 azpiindizea lau horrekin sinplifikatu baitzen, oxigenoaren 2a 0-ra pasatuz eta Pb-ren 4a 2ra pasatuz. Pb-ren azpiindizea (sinplifikatua) zergatik dagoen oxigenoan ulertzeko, gogoratu nola sortzen den oinarrizko oxidoa. Oinarrizko oxidoak ez metal bat + O2 batu ondoren sortzen dira, eta azpiindizeak gurutzatzen dira: ez metal-balentzia O2ren azpiindize bezala pasatzen da, eta oxigeno-balentzia (2), ez metalaren azpiindize bezala).
Ez nahasi inoiz hidroxido ioia hidroxilo erradikalarekin .
Hidroxidoen disoluzio urtsuak oinarrizko izaera dute[3], katioi metalikoetan eta hidroxido ioietan disoziatzen baitira. Hori da metalaren eta hidroxido taldearen arteko lotura ionikoa delako, oxigenoaren eta hidrogenoaren arteko lotura kobalentea den bitartean[4]
Adibidez:
- NaOH(aq) → Na+(aq) + OH-
Hidroxidoak oinarrizko oxido bat urarekin konbinatzean sortzen dira[5]. Konposatu horiek disoluzioan hidroxido ioiak sortzen dituzten substantziak dira.
Nomenklatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Metalaren izena (balentzia bat baino gehiago badu zein den adieraziz) eta ondoren hidroxido hitza jarriz izendatzen dira. Adibidez, Ni(OH)2 nikel(II) hidroxidoa da, eta Ca(OH), kaltzio hidroxidoa (ikus[2].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Gaztelaniaz) Wells, A. F.. (1978). Química inorgánica estructural. Reverte ISBN 978-84-291-7524-0. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Santana, María Dolores. (2004-05-20). Quimica Para El Acceso a Ciclos Formativos de Grado Superior .e-book.. MAD-Eduforma ISBN 978-84-665-3045-3. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Hopp, Vollrath; Hopp, V.. (1994-06). Fundamentos de tecnología química. Reverte ISBN 978-84-291-7245-4. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Quimica 2 (UdeG). Ediciones Umbral ISBN 978-970-9758-81-8. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Química II Segundo Semestre Tacaná. IGER ISBN 978-9929-8046-2-3. (Noiz kontsultatua: 2022-10-14).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q425597