Ibn Tulun meskita

Ibn Tulun meskita
	مسجد أحمد بن طولون
	Mosque of Ahmed Ibn Tulun, The Citadel Area, The Fatimid Nucleus of Cairo, Necropolis
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Egipto
Egiptoko gobernadore-herria	Kairoko gobernazioa
Koordenatuak	30°01′44″N 31°14′58″E / 30.02875°N 31.249528°E
Historia eta erabilera
Erlijioa	islama
Izena	Ahmad ibn Tulun (en)
Arkitektura
Estiloa	Islamiar arkitektura
Ondarea

Ibn Tulungo meskita (arabieraz: مسجد إبن طولون‎, Masjid Ibn Ṭūlūn: Kairo, Egipto. Egiptoko meskitarik zaharrenetako bat da, baita jatorrizko forma osoan bizi den Afrika guztia ere, eta Kairoko meskitarik handiena da, lurrazalari dagokionez. Eraikina, patio karratu batek inguratzen du, argi naturala igaro dadin. Ibn Tulun meskitak Egiptoko antzinako estilo arkitektonikoak ditu. Haren dekorazioak, berriz, iztuku landuaren eta zuraren bidez sortu da.^[1] Meskita hau herriaren turismo-ekarpena da.

Eraikuntzaren historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Meskita Tulunid Ahmad ibn Tulun dinastiako gobernariak agindu zuen, 868–884 urteko Egiptoko aborigen gobernadoreak, zeinaren erregela de facto independentzia zekarren. Saiid Ibn Kateb Al-Farghany arkitekto egiptoar ospetsuak diseinatu zuen (arabieraz: سعيد بن كاتب الفرغاني‎), Kristau ortodoxoa zen, Nilometroa diseinatu zuen ingeniari bera. Al-Maqrizi historialariak meskita eraikitzen hasteko data k.a. 876 gisa identifikatzen du, eta meskitaren jatorrizko inskripzio-lauzak amaiera data AH 265 (878/879) gisa identifikatzen du.^[2]

Meskita Gebel Yashkur izeneko muino txiki batean eraiki zen, "Esker oneko muinoa" delakoan. Kondaira lokal batek dio han atseden hartu zuela Noeren arkak, uholdearen ondoren, Ararat mendian hartu beharrean.^[3]Meskita hainbat helburutarako erabilia izan da. Helburu horietako bat da Afrikako iparraldeko erromesentzako babesleku gisa erabili zuten hijazek XII. mendean.

Meskita kongregazional handia Ibn Tulungo hiriburuaren (al-Qata'i) puntu fokala izateko helburua zegoen, eta Tulunideko dinastiaren administrazio-zentro gisa erabili zen. Hasieran, meskita Ibn Tulun jauregiaren gainean zegoen, eta minbararen ondoko ate batek meskitara zuzenean sartzeko aukera ematen zion. Al-Qata'i K.o. 10. mendearen hasieran suntsitu zuten, eta meskita da bizirauten duen egitura bakarra.

Meskita estilo Samarran estiloan eraiki zen Abbasiden ohiko estiloa, eraikuntza sakonekin. Patio baten inguruan eraikitzen da, lau aldeetan areto estali bat duela, handiena qiblaren ondoan edo Mekaren norabidean. Meskita originalak iturri bat (fauwara) zuen sahn-en erdian, urre-koloreko kupula bat estaltzen duena, marmolezko hamar zutaberen gainean, eta inguruan marmolezko 16 zutabe eta marmolezko zorua. Kupularen azpian marmol-arro handi bat zegoen, 4 kubiteko diametrokoa, erdian marmol-zorrotada batekin. XIII. mendearen amaieran, Mamluk Sultan Lajinek atun hegats-hori bereizgarria gehitu zuen, danbor altuko kupula batekin, "fauwara"-ren ordez. (ikus, halaber, Chahartaq (arkitektura))

Barrualdea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Barneko leiho arkeologikoek argi naturala ematen dute kupula hutsaren kontra. Arku puntazorrotz bakoitzak leiho bat dauka, eta diseinu geometriko sinplez diseinatuta dago.

Minaretea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Minaretearen eraikuntza-datari buruzko eztabaida nabarmena dago, kanpoko eskailera helikoidala duena. Eskailera horiek erabiliz zaldi batera igo daitekeela ere esaten da. Kondairak dioenez, Ibn Tulun bera izan zen, nahi gabe, egituraren diseinuaren arduraduna: ustez, bere funtzionarioekin eserita zegoen bitartean, hatzaren inguruan pergamino-zati bat zauritu zuen. Norbaitek zer egiten ari zen galdetu zionean, erantzun zuen, lotsatuta, minaretea diseinatzen ari zela. Ezaugarri arkitektoniko askok, hala ere, geroagoko eraikin bat adierazten dute, batez ere, meskitaren egitura nagusiarekin ondo heltzen ez den modua, eta hori saihestu egingo zitekeen minaretea eta meskita aldi berean eraiki izan balira. Doris Behrens-Abouseif historialari arkitektonikoak dio Lajin sultanak, 1296an meskita berrezarri zuenak, gaur egungo minaretearen eraikuntzaren ardura izan zuela.

Minareteak Alexandriako itsasargiaren eta Samarrako minarete ezagunaren eraginak erakusten ditu.^[4]

Erabat adreilu gorriz egina dago, ondo landua, igeltsua eta iztuku landua. Stucco igeltsua da, zementuz egina. Zementua tokian bertan nahasten da, eta hezea ematen zaio, oso solido trinko bati gogortzen zaiona.^[5] Meskita ere material horretatik abiatuta egina dago. Eskailera 170 oin garai den dorreraino zabaltzen da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Ibn Tulun Mosque « Muslim Heritage. .
↑ al-Maqrīzī, Khiṭaṭ, II, pp. 265 ff.
↑ R.G. 'John' Gayer-Anderson Pasha.
↑ Gottheil, Richard J. H.. (1910). «The Origin and History of the Minaret» Journal of the American Oriental Society 30 (2): 132–154. doi:10.2307/3087601. ISSN 0003-0279..
↑ (Ingelesez) «A majestic mosque in Cairo» Apollo Magazine 2019-02-19.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q915413
Multimedia: Mosque of Ibn Tulun / Q915413

[1] Ibn Tulun Mosque « Muslim Heritage. .

[2] -Maqrīzī, Khiṭaṭ, II, pp. 265 ff.

[3] R.G. 'John' Gayer-Anderson Pasha.

[Gottheil1910-4] Gottheil, Richard J. H.. (1910). «The Origin and History of the Minaret» Journal of the American Oriental Society 30 (2): 132–154. doi:10.2307/3087601. ISSN 0003-0279..

[5] (Ingelesez) «A majestic mosque in Cairo» Apollo Magazine 2019-02-19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]