Iguazuko ur-jauziak
| Iguazuko ur-jauziak | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Cataratas do Iguaçu Cataratas del Iguazú Chororo Yguasu | |||||||||||||||||
 Ur-jauzien ikuspegia | |||||||||||||||||
  Iguazuko ur-jauziak Iguazuko ur-jauziak (Brasil) | |||||||||||||||||
| Eskualdea |
Misiones,  Argentina (% 80),Parana,  Brasil (% 20) | ||||||||||||||||
| Koordenatuak | 25° 41′ 43″ S, 54° 26′ 12″ W / 25.695277777778°S,54.436666666667°WKoordenatuak: 25° 41′ 43″ S, 54° 26′ 12″ W / 25.695277777778°S,54.436666666667°W | ||||||||||||||||
| Mota | segmentatua | ||||||||||||||||
| Garaiera | m. | ||||||||||||||||
| Altuera | 60–82 m. | ||||||||||||||||
| Zurrusten kopurua | 275 | ||||||||||||||||
| Zurrustarik altuena | 82 m. | ||||||||||||||||
| Luzera osoa | m. | ||||||||||||||||
| Betebidea | Iguazu ibaia | ||||||||||||||||
| Batez besteko emaria | 1.756 m³/s | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Iguazuko ur-jauziak (portugesez: Cataratas do Iguaçu, kataˈɾatɐz du iɡwaˈsu ahoskatua; gaztelaniaz: Cataratas del Iguazú, kataˈɾatas ðel iɣwaˈsu ahoskatua; guaranieraz: Chororo Yguasu, ɕoɾoɾo ɨɣʷasu ahoskatua) Iguazu ibaian, Misionesko probintziaren (Argentina) eta Parana (Brasil) artean dauden ur-jauziak dira. Naturak sortutako munduko mirari eder eta ikusgarrienetakotzat jotzen dira,[1] eta parke nazionala osatuz babestu dituzte hala Argentinan nola Brasilen. Puerto Iguazú (Argentina) eta Foz do Iguaçu (Brasil) dira hiririk hurbilenak.
Iguazu ibaiak sortzen ditu 275 ur-jauziak. Y guasu guaranierazko izenak «ur handia» esan nahi du. Ur-jauzirik garaienek (Deabruaren Zintzurra) 80 metroko altuera dute.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ur-jauziak duela ehun bat mila urte sortu ziren. Faila batek Paraná ibaiaren ibilgua puskatu zuen, eta, horren ondorioz, Iguazu ibaiaren bokalea ur-jauzi izugarri bihurtu zen. Gaur egun, 23 kilometroko distantzia dago ur-jauzia sortu zen jatorrizko tokitik gaur egungo tokiraino; izan ere, urak sortzen duen higadura geldo baina etengabearen ondorioz, ur-jauzien posizioa atzera eginez doa poliki-poliki.[1]
Álvar Núñez Cabeza de Vaca espainiarrak aurkitu zituen Mendebaldeko kulturarako, XVI. mendeko erdialdean, eta Saltos de Santa María izena eman zien. Askoz lehenagotik, guaraniek bizitoki izan dute ingurua. 1984an, UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zituen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b «Iguazuko ur-jauziak», Elhuyar Zientzia eta Teknologia, 255. zenbakia, 2009-07-01.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Iguazuko ur-jauziak  |
