Imida
| Imida | |
|---|---|
| Mota | Amida eta carbonyl compound (en)  |
| Identifikatzaileak | |
| Gmelin | 24782 |
| MeSH | D007094 |
Imida kimika organikoan esaten zaio bi karbonilo talde nitrogeno-atomo bati lotuta duen funtzio-taldeari. [(R−CO)2NH)] formula orokorra dute eta amoniakoaren deribatutzat jo daitezke[1][2].
Poliimidak sintetizatzeko monomero moduan usatzen dira imidak, kaptona esaterako[3].
Kimika ez-organikoan imida baliatzen da NH2− ioia izendatzeko, zein oso base sendoa den.
Nomenklatura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Imida gehienak konposatu ziklikoak dira azido dikarboxilikoetatik eratorritakoak eta beren izenek hori islatzen dute. Adibidez, sukzinimida azido sukzinikotik eratortzen da eta ftalimida azido ftalikotik. Aminetatik eratortzen diren imiden kasuan aurrizki baten bidez adierazten da N-ordekatzailea; etsenplurako, N-etilsukzinimida azido sukzinikoa eta etilamina erreakzionaraziz lortzen da.
Bestalde, karbodiimida izeneko konposatu organikoak, RN=C=NR formula dutenek, ez dute harremanik amidekin.
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Oso polarrak dira eta disolbatzaile polarretan disolbagarritasun ona izaten dute.
N—H lotura duten imidek hidrogeno-zubiak era ditzakete Gune hori azido ahula denez metal alkalinoekin gatzak era ditzake. Esaterako ftalimida potasio hidroxidoz tratatzen denean, potasio ftalamida erdiesten da. Gatz horiek alkila daitezke N-alkilimidak eratzeko.
Sintesia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Imida ohikoenak sintizatzen dira azido dikarboxilikoak berotuz edo beren anhidridoak eta amoniakoa edo amina primarioekin berotuz. Kondentsazio-erreakzioa gertatzen da:
- (RCO)2O + R′NH2 → (RCO)2NR′ + H2O
- Amidak oxidatuz ere sintetiza daitezke imidak, bereziki laktametatik abiatzean[4].
- R(CO)NHCH2R' + 2 [O] → R(CO)N(CO)R' + H2O
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-14).
- ↑ (Ingelesez) Gold, Victor, ed. (2019). The IUPAC Compendium of Chemical Terminology: The Gold Book. (4. argitaraldia) International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) doi:. (Noiz kontsultatua: 2021-11-14).
- ↑ (Ingelesez) Wright, Walter W.; Hallden-Abberton, Michael. (2000). «Polyimides» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (American Cancer Society) doi:. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2021-11-14).
- ↑ (Ingelesez) Sperry, Jonathan. (2011-11). «The Oxidation of Amides to Imides: A Powerful Synthetic Transformation» Synthesis 2011 (22): 3569–3580. doi:. ISSN 0039-7881. (Noiz kontsultatua: 2021-11-14).
