Ingmar Bergman

Ingmar Bergman
	; (1966) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Ernst Ingmar Bergman
Jaiotza	Uppsala Cathedral Assembly (en) , 1918ko Uztailaren 14a
Herrialdea	Suedia
Lehen hizkuntza	suediera
Heriotza	Fårö parish (en) , 2007ko Uztailaren 30a (89 urte)
Hobiratze lekua	Fårö begravningsplats (en)
Familia
Aita	Erik Bergman
Ama	Karin Bergman
Ezkontidea(k)	Else Fisher (1943ko martxoaren 25a - 1945); Ellen Bergman (1945eko Uztailaren 22a - 1950); Gun Bergman (1951 - 1959); Käbi Laretei (1959 - 1969); Ingrid von Rosen (1971ko Azaroaren 11 - 1995eko Maiatzaren 20a)
Bikotekidea(k)	ikusi Harriet Andersson; Liv Ullmann;
Seme-alabak	ikusi Lena Bergman; Eva Bergman; Jan Bergman; Anna Bergman; Mats Bergman; Maria von Rosen; Daniel Bergman; Linn Ullmann;
Anai-arrebak	ikusi Margareta Bergman (en) ; Dag Bergman (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Palmgrenska samskolan (en) ; Stockholmgo Unibertsitatea ; (1937 - : arte, literatura zientzia
Hizkuntzak	alemana; suediera
Jarduerak
Jarduerak	film-zuzendaria, antzerki zuzendaria, gidoilaria, antzerkigilea, aktorea, zinema ekoizlea, autobiografialaria, zinemagilea eta errealizadorea
Lantokia(k)	Suedia
Lan nabarmenak	ikusi Det sjunde inseglet; Persona; Fanny och Alexander; Höstsonaten;
Jasotako sariak	ikusi Urrezko Hartza (1958) ; Erasmo saria (1965) ; Irving G. Thalberg Memorial Award (1970) ; Goethe Saria (1976) ; César Sariak (1984) : Fanny och Alexander; Academy Fellowship Award (1988) ; European Film Academy Lifetime Achievement Award (1988) ; Praemium Imperiale (1991) ; International Federation of Film Critics ; Sonning Prize ; Urrezko Palma (1997) ; [[]] (1998) ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ;
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa
	ingmarbergman.se eta svenskfilmdatabas.se…

Ernst Ingmar Bergman^[1] (Uppsala, 1918ko uztailaren 14 - Fårö, Gotland, 2007ko uztailaren 30a) Suediako antzerki eta zinemako zuzendari, gidoigile eta ekoizle eta idazle bat izan zen. Bere garaian, inoiz ez zuen publiko handiaren arretarik izan, agian bere lanak suedieraz filmatzen zituelako, Hollywoodeko zirkuitutik kanpoko zeudelako eta akzio gutxikoak zirelako. Baina giza emozioen paisaia beste edozein zuzendarik baino lehen aztertu zuen, eta kritikarien nahiz zinemagileen errespetu osoa lortu zuen.^[2]

Maiz gehienbat Aktoreen Zuzendaria zela esan izan da, antzerkigintzan zuen eskarmentu handiari esker zinemako aktoreak egoki eta begirunez tratatzeko trebezia zuen, honela aktoreek ere berarekin gustura lan egiten zutelako, horren froga onena beraren zuzendaritzapean lan egin zuten aktore askok bere beste film ugaritan errepikatzen zutela da^[3]. Haren aktore gustukoenen artean Harriet Andersson, Bibi Andersson, Liv Ullmann, Gunnar Björnstrand, Erland Josephson, Ingrid Thulin eta Max von Sydow zeuden, Ingrid Bergman bera ere zuzendu zuen.

Europa osoko zinemagile garrantzitsuenetakoa izan da, korronte artistiko nagusietatik at egon baitzen beti eta bere nortasunarekin bere estiloa eraiki baitzuen. Bere filmetako gaiak orotarikoak dira baina betiere gizakien barne gatazka eta bizipenekin lotuak: bizitzaren zentzua, heriotza, bakardadea, isolamendua, gizakion barne beldurrak, maitasuna, bikoteen arteko harremanak, desleialtasuna, elkarbizitza, erlijioa eta Jainkoaren eza, amatasuna, abortua, egunerokotasuna edo errutina, zahartzaroa, haurtzaroa, gizartea, eta abar.

Bere filmak orokorrean erritmo lasaia eta solasaldi edo esaldi sakonak izan ohi dituzte, zuzendariak burututako teknika, honela ikusleek entzundakoa barneratu eta hurrengo eszenara igaro aurretik gogoeta laburra egiteko denboratxo bat izan dezaten.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erik Bergman (1886-1970) artzain luteranoaren eta Karin Åkerblomen bigarren semea, Ingmar Bergman Uppsalan (Suedia) jaio zen. Erlijioaren mundu metafisikoak eragina izan zuen, bai bere haurtzaroan, bai nerabezaroan. Bere heziketa kontzeptu luteranoetan oinarritzen zen: "Ia gure hezkuntza guztia bekatua, aitorpena, zigorra, barkamena eta errukia bezalako kontzeptuetan oinarritzen zen, gurasoen eta seme-alaben arteko harremanetan eta Jainkoarekiko faktore konkretuetan", idatzi du bere oroitzapenetan. «Zigorrak guztiz naturalak ziren, inoiz zalantzan jartzen ez zen zerbait. Batzuetan, azkarrak eta sinpleak ziren, zaplaztekoak eta ipurdikoak bezala, baina forma oso sofistikatuak ere har zitezkeen, belaunaldiz belaunaldi landuak"^[4]. Bere lan asko beldur eta harreman bortitz horietan inspiratuta daude. Zigorren erritua eta bere haurtzaroko beste pasadizo batzuk bere pelikula ezagunenetako batean antzezten dira: Fanny and Alexander, non Alexander, hamar urteko mutikoa, Bergman txikiaren transkripzioa den.

Apurka-apurka, Bergman gazteak bere sentimenduak eta sinesmenak bideratzeko modua bilatu zuen, gurasoen balioetatik gero eta independenteago bihurtuz, bere nortasun espirituala bilatuz, baina, bere bizitzan zehar, Bergmanek beti mantendu zuen bere haurtzaroarekin kanal irekia, eta, bertan, zinema indarrez sartu zen, oinarrizko zinematografo baten dohainarekin, eta horrek era guztietako ametsetara eta ezagutza teknikoetara eraman zuen^[5].

Hamahiru urterekin, batxilergoa ikasi zuen Stockholmeko eskola pribatu batean; geroago, Letretan eta Artearen Historian lizentziadun izan zen Unibertsitatean. Antzerkian eta, gero, zineman, bere burua adierazteko eta bere sormen ahalmena eta gaitasuna bideratzeko bi bide egokienak aurkitu zituen. Bigarren Mundu Gerrako urteetan, jada bere familiatik urrundurik, zuzendari-laguntzaile gisa hasi zen Stockholmeko Royal Opera House-n. Dena den, bere bizitza osoan jarraituko zion haurtzaroko irudi eta baloreek, eta aitaren lanarekiko hurbiltasunak galdera metafisikoetan murgildu zuten: heriotza, autonomia, mina eta maitasuna.

Zuzendutako film hautatuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1944 - Hets ("Oinazeak")
1946 - Kris ("Krisia")
1946 - Det regnar på vår kärlek ("Euria ari du gure amodioan")
1947 - Skepp till Indialand ("Indiarako itsasontzia")
1947 - Kvinna utan ansikte ("Aurpegirik gabeko emakumea")
1948 - Eva
1948 - Musik i mörker ("Musika Iluntasunean")
1948 - Hamnstad ("Portu hiria")
1949 - Törst ("Egarria")
1949 - Fängelse ("Presondegia")
1950 - Till glädje ("Zoriontasunera")
1950 - Sånt händer inte här ("Hau ezin liteke hemen gertatu")
1950 - Medan staden sover ("Hiriak lo egiten duen bitartean")
1951 - Sommarlek ("Udako tartea")
1951 - Frånskild ("Dibortziatuta")
1952 - Kvinnors väntan ("Emakumeen sekretuak")
1953 - Sommaren med Monika ("Uda Monikarekin")
1953 - Gycklarnas afton ("Zirku gaua")
1954 - En lektion i kärlek ("Maitasun ikasgaia")
1955 - Kvinnodröm ("Ametsak")
1955 - Sommarnattens leende ("Uda gaueko irribarreak")
1956 - Sista paret ut ("Azken parea kanpora")
1957 - Det sjunde inseglet ("Zazpigarren zigilua")
1957 - Smultronstället ("Basa marrubiak")
1958 - Nära livet ("Bizitzaren atarian")
1958 - Ansiktet ("Aurpegia")
1960 - Jungfrukällan ("Dontzeilaren iturburua")
1960 - Djävulens öga ("Deabruaren begia")
1961 - Såsom i en spegel ("Ispilu ilunean zehar")
1961 - Lustgården ("Plazerraren lorategia")
1963 - Nattvardsgästerna ("Jaunartzaileak / Neguko argia")
1963 - Tystnaden ("Isiltasuna")
1964 - För att inte tala om alla dessa kvinnor ("Emakume hauek guztiak")
1966 - Persona
1968 - Vargtimmen ("Otsoaren ordua")
1968 - Skammen ("Lotsa")
1969 - Riten ("Erritua")
1969 - En passion ("Pasioa")
1971 - Beröringen ("Ukitua")
1972 - Viskningar och rop ("Oihuak eta xuxurlak")
1973 - Scener ur ett äktenskap ("Ezkontz eszenak")
1975 - Trollflöjten ("Xirula magikoa")
1976 - Ansikte mot ansikte ("Aurrez aurre")
1977 - Ormens ägg ("Sugearen arrautza")
1978 - Höstsonaten ("Udazkeneko sonata")
1980 - Ur marionetternas liv ("Txotxongiloen bizitzei buruz")
1982 - Fanny och Alexander ("Fanny eta Alexander")
1986 - Karins ansikte (laburmetraia)
1992 - Söndagsbarn ("Igandeko umeak")
2000 - Trolösa ("Desleiala")
2003 - Saraband ^[6]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ingelesez besteko film onena: Jungfrukällan (1960), Såsom i en spegel (1961) eta Fanny och Alexander (1983).
Urrezko Globoa (Atzerriko pelikularik onena): Smultronstället (1960),

Jungfrukällan (1961), Scener ur ett äktenskap (1975), Ansikte mot ansikte (1976), Höstsonaten (1978) eta Fanny och Alexander (1984).

Urrezko Hartza: Smultronstället (Pelikularik onena, 1957).
César Sariak: Fanny och Alexander (Atzerriko pelikularik onena, 1984).
Canneseko Zinemaldia: Nära livet (Zuzendaririk onena, 1958).

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Rothstein, Mervyn. (2007-07-30). «Ingmar Bergman, Master Filmmaker, Dies at 89 (Published 2007)» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).
↑ Gallagher, John. (1989). Film directors on directing. New York : Praeger ISBN 978-0-275-93272-5. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).
↑ David Felipe Arranz [and twenty others]. (2018). El universo de Ingmar Bergman. ISBN 978-84-15606-72-7. PMC 1041525992. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).
↑ Bergman, La linterna mágica, Tusquets, 1988, p. 16.
↑ Bergman, La linterna mágica, Tusquets, 1988, pp. 22-25.
↑ (Gaztelaniaz) «Saraband: Lo último de Bergman» laFuga (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Ingelesez)(Suedieraz)Webgune ofiziala
(Ingelesez)"Ingmar Bergman Foundation"

Datuak: Q7546
Multimedia: Ingmar Bergman

[1] (Ingelesez) Rothstein, Mervyn. (2007-07-30). «Ingmar Bergman, Master Filmmaker, Dies at 89 (Published 2007)» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).

[2] Gallagher, John. (1989). Film directors on directing. New York : Praeger ISBN 978-0-275-93272-5. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).

[3] David Felipe Arranz [and twenty others]. (2018). El universo de Ingmar Bergman. ISBN 978-84-15606-72-7. PMC 1041525992. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).

[4] Bergman, La linterna mágica, Tusquets, 1988, p. 16.

[5] Bergman, La linterna mágica, Tusquets, 1988, pp. 22-25.

[6] (Gaztelaniaz) «Saraband: Lo último de Bergman» laFuga (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

i e a Ingmar Bergman
Ingmar Bergmanen filmografia
Zuzendaria	Krisia (1946) Euria ari du gure bihotzean (1946) Indiarako Itsasontzia (1947) Musika Iluntasunean (1948) Portu Hiria (1948) Presondegia (1949) Egarria (1949) Zoriontasunera (1950) Hau Ezin Liteke Hemen Gertatu (1950) Uda Tartea (1951) Emakumeen Sekretuak (1952) Uda Monikarekin (1953) Zirku Gaua (1953) Maitasun Ikasgaia (1954) Ametsak (1955) Uda Gaueko Irribarreak (1955) Zazpigarren Zigilua (1957) Basa Marrubiak (1957) Bizitzaren Atarian (1958) Aztia (Aurpegia) (1958) Dontzeilaren Iturburua (1960) Deabruaren Begia (1960) Ispilu Ilunean Zehar (1961) Jaunartzaileak (1963) Isiltasuna (1963) All These Women (1964) Persona (1966) Otsoaren Ordua (1968) Lotsa (1968) Erritua (1969) The Passion of Anna (1969) The Touch (1971) Ohiuak eta Xuxurlak (1972) Ezkontz Eszenak (1973) The Magic Flute (1975) Aurrez Aurre (1976) Sugearen Arrautza (1977) Udazkeneko Sonata (1978) From the Life of the Marionettes (1980) Fanny eta Alexander (1982) After the Rehearsal (1984) The Blessed Ones (1986) In the Presence of a Clown (1997) Saraband (2003)
Gidoigilea	Torment (1944) Woman Without a Face (1947) Eva (1948) While the City Sleeps (1950) Divorced (1951) Last Pair Out (1956) The Pleasure Garden (1961) The Best Intentions (1992) Sunday's Children (1992) Private Confessions (1996) Faithless (2000)
Dokumentala	The Making of Fanny and Alexander (1986)
Laburmetraia	"Daniel" in Stimulantia (1967) Karin's Face (1986)
Telebistarako antzezlanak	Mr. Sleeman Is Coming (1957) The Venetian (1958) Rabies (1958) The Image Makers (2000)