Inperioen hilerria

Inperioen hilerria, Afganistanekin lotutako goitizena da. Goitizena atzerriko hainbat potentziaren joera historikoan sortu zen, potentzia horiek porrot egin baitzuten Afganistango inbasioetan. Ez dago argi nork sortu zuen esaldia, eta zalantzan jarri da haren zehaztasun historikoa.^[1] Afganistan inbaditzeko zailtasuna gotorlekuen (Qalaten), basamortuen, Afganistango lur menditsuaren, negu zorrotzaren eta «klanen mendekotasun menderaezinen» prebalentziari egotzi zitzaion.

Ezizen baten zergatiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Afganistanen historian zehar, hainbat superpotentzia Afganistan inbaditzen saiatu dira, gobernu egonkor eta iraunkorrik mantentzea lortu gabe. Adibide modernoen artean daude Britainiar Inperioa Anglo-Afganistango lehen eta hirugarren gerretan (1839-1842, 1919), Sobietar Batasuna Afganistango gerran (1978-1992) eta Ameriketako Estatu Batuak Afganistango gerran (2001-2021).^[2] Era berean, antzinako inperioak ere hartu dira kontuan zentzu berean, pertsiarrak, greziarrak, arabiarrak, turkiarrak eta mongoliarrak barne.^[3]

Erabilera propangandan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thomas Barfieldek adierazi duenez, Afganistanek berak Afganistango nazio garaitezin gisaren narratiba erabili du inbaditzaileak uxatzeko. 2001eko urrian, AEBk Afganistan inbaditu zuenean, Mohammed Omar talibanek mehatxu egin zien Estatu Batuei Britainiar Inperioaren eta Sobietar Batasunaren zorte berarekin. Joe Biden AEBetako presidenteak ezizena aipatu zuen adierazpen publiko bat egin zuenean 2021ean Kabul erori ondoren, AEBen presentzia militarraren konpromiso gehigarriek Afganistango Errepublika Islamikoa sendotuko ez zutela frogatzeko.^[4]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q108103117

[1] ttps://web.archive.org/web/20170829132644/https://www.nytimes.com/2017/08/29/world/asia/afghanistan-graveyard-empires-historical-pictures.html

[2] ttps://web.archive.org/web/20210728032706/https://www.statista.com/chart/25400/military-deaths-in-foreign-interventions-in-afghanistan/

[3] ttps://web.archive.org/web/20210225222914/https://www.cato.org/white-paper/escaping-graveyard-empires-strategy-exit-afghanistan

[4] ttps://web.archive.org/web/20210816233741/https://www.nytimes.com/2021/08/16/us/politics/biden-taliban-afghanistan-speech.html

[1]

[2]

[3]

[4]