Irantzu Mugeta

Irantzu Mugeta
Bizitza
Jaiotza	Bilbo, 1969
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Heriotza	Galdakao, 2025eko ekainaren 28a (55/56 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Jarduerak
Jarduerak	irakaslea

Irantzu Mugeta Montero (Bilbo, 1969 – Galdakao, 2025 eko ekainaren 28a) irakaslea izan zen, eta 1987 eta 1988 artean faxisten hainbat eraso jasan zituen. Minbiziak hil zuen.

Erasoak

Irantzu Mugeta 18 urte zituela, 1987ko azaroaren 16an, eskuin muturreko talde neonaziek bahitu, bortxatu eta svastika sinbolo batekin sorbaldan markatu zuten, Bilboko Santutxu auzoko bere etxean. Erasoa Euskal Herriko eskuin muturreko indarkeriaren adierazle larri izan zen, eta gizartean gaitzespen zabal eta babes handia jaso zuen.

Honek hasiera eman zion Euskal Herrian eskuin muturreko taldeek eragindako eraso bortitz eta sistematikoen zurrunbilo bati, politika, kultura eta hizkuntza aldeko borrokan murgilduta zegoen gazte eta aktibista bezala.

1988ko otsailaren 3an, euskara irakasten zion ikasle baten etxera joaten ari zela, berriz ere hiru eskuin muturreko kidek erasoa egin zioten, non jipoitu eta beste bi svastika markatu zizkioten, mehatxu eta indarkeria errepikatuz.

Urte bereko azaroaren 3an, Leioako Arte Ederretako Fakultateko komunetan, indarrez kolpatu zuten eta «GAL» siglak bere gorputzean grabatu zizkioten, garai hartan Espainiako Estatuaren eskuineko talde parapolizialen izena daraman sigla; hau erasoa instituzionalizatua eta politizatua izan zela adierazten du.

Azaroaren 13an, astelehenean, berriro ere fakultateko komunetan, bi gizonek eta emakume batek eraso egin zioten: aurpegian berriz GAL siglak grabatu zizkioten, eta bortxatu nahi izan zuten, baina ezin izan zuten lortu. Erosoaldi hauen gogortasunak Irantzuaren konortea galtzea ekarri zuen.

Eraso hauek guztiak erakusten dute nola Euskal Herrian eta bereziki gazte euskaldun aktibisten artean eskuin muturreko terrorismoak eta Estatuko "gerrako zikina" izenez ezagutzen den jardunak bidegabe eta sistematikoki mehatxatu eta erasotu zituzten herritarrak, hizkuntza eta nazioaren aldeko borrokan egon zirenak.

Irantzu Mugetaren kasua gizartearen kontzientzia piztu eta antifaxismoaren sinbolo bihurtu da, Euskal Herrian eta nazioartean antolakunde eta elkarte askoren eskutik gogorarazten dena eskuin muturreko indarkeriaren biktimen omenez eta erresistentziaren lekuko bezala.

Bizitza eta jarduera

Irantzu Mugeta Montero (Bilbo, 1969 - Galdakao, 2025eko ekainaren 28a) irakaslea eta euskal herriko erresistentzia antifaxistaren ikur nabarmena izan zen. Gaztetan, 1980eko hamarkadaren amaieran, eraso faxisten eta eskuin muturreko talde paramilitarren biktima izan zen, bere aktibismo sozial eta politikoagatik.

1987ko azaroaren 16an, Santutxu auzoko bere etxean, eskuin muturreko talde batek bahitu, kolpatu eta gorputzean svastika sinboloak margotu zizkioten. Eraso honek euskal gizartean gaitzespen sozial zabala eragin zuen eta faxismoaren aurkako elkartasun kanpaina handi bat piztu zuen.

Hurrengo urteetan, erasoak jarraitu ziren: 1988ko otsailaren 3an, euskara irakasten zion ikasle baten etxera joatean berriro erasotu zuten, eta beste bi aldiz hartu zuen jasandako tratu txarrak, arte eta unibertsitateko espazioetan GAL talde parapolizialak bere aurpegian siglak grabatu zizkioten, erasotzaileek bortizki kolpatuz.

Bere bizitza osoan zehar, emakumeen eta euskal nazionalismoaren eskubideen alde egin zuen borroka, eta ikasleen eta irakasleen artean erresistentzia antifaxistaren ikur bilakatu zen.

Azken urteetan minbiziarekin borrokatu ostean, 2025eko ekainaren 28an hil zen Galdakaon. Bere bizitza eta jarduera euskal herriko memorian eta borroka sozialaren historiako kapitulu garrantzitsua dira.

Ondarea

Irantzu Mugetaren bizitza eta jarrera feministak eta antifaxistak euskal gazteriaren artean inspirazio iturri dira, eta hainbat omenaldi eta ekitaldi antolatu dituzte haren omenez, euskal herriko askapen eta justizia sozialerako borrokan.

Bizitza eta Hezkuntza

Irantzu Mugeta 1969an jaio zen Bilbon, Euskal Herriko industrialdean. Euskal Herriko Unibertsitatean ikasi zuen, non hezkuntza arloan zentratuta aritu zen. Hizkuntza, feminismo eta kulturaren sustapenarekin oso lotuta egon zen gaztetan.

Antifaxismoa eta Feminismoa

1980ko hamarkadan, Irantzuren jarduera sozial eta politikoa antifaxismoan eta feminismoan nabarmendu zen. Eskuineko talde muturreko eraso gogorrak jasan zituen, eta Euskal Herrian antifaxismoaren ikur bihurtu zen. Feminismoaren eta euskal emakumeen eskubideen alde egin zuen lan, askotan bere irakasle eta aktibista rola uztartuz.

Eskuineko Erasoak eta Erresistentzia

1987 eta 1988 artean, eskuin muturreko taldeek eta GALen ekintzek eraso larriak jasan zituen, haien artean hainbat kolpe eta mehatxu, baita gorroto mezuak eta gorputzean sinboloak grabatzea. Eraso horiek euskal gizartean gaitzespen zabalak jaso zituzten, eta Irantzu erresistentzia eta borroka ikur bihurtu zen.

Ondorioak eta Osasun Egoera

Erasoen ondorioz hainbat zauri fisiko eta psikologiko jasan zituen. 2025ean minbiziaz hil zen, Galdakaon. Bere bizitza eta borroka euskal memoria historikoan gordetzen dira, eta hainbat ekimen eta omenaldi jaso ditu.

Ondarea eta Garrantzia

Irantzu Mugetaren bizitza eta borroka Euskal Herriko emakume eta gazteen artean inspirazio iturri izan dira. Bere borroka antifaxista eta feminista Euskal Herriko historian eta gizarte mugimenduetan garrantzi handia dauka.

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz): "Fallece Irantzu Mugeta Montero, símbolo de la resistencia antifascista en Euskal Herria", Naiz.eus, 2025/06/28.
• "Elkarrizketa: Honi egin diogu, baina kontuz besteok’ adierazi nahi dute", Argia, 1989-03-26 (Lorea Agirre)

• Datuak: Q135113567