Iruñerriko Ibarrak

Ibarrak
	Euskal Herria
Administrazioa
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Udalerriak	20 (lista ikusi)
Eskualdeburua	Zubiri (Esteribar)
Herri handiena	Zubiri (Esteribar)
Izen ofiziala	Ibarrak (eus.); Valles (cas.)
Geografia
Koordenatuak
Azalera	688,06 km²
Garaiera	360-1259 metro
Distantzia	20,3 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	13.905 (2024: Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragilea Espresio akatsa: Ez dago operadorerik -(r)entzat)
Dentsitatea	20,21 biztanle/km²
Datu gehigarriak
Sorrera	2019ko otsailaren 6an

Ibarrak^[a] Nafarroa Garaiko azpieskualde bat da, Iruñerria eskualdean barruan, Euskal Herrian kokatuta. Iruñerriko landa eremua da, tradizioz ibarretan antolatzen dena, Metropolialdean ez bezala, bertan ohiko antolaketa zendeetan egiten baita. Dena den, egia da Itza Zendea azpieskualdekoa dela eta Eguesibar, Aranguren eta Elortzibar ibarrak Metropolialdean sartuta daudela, baina aldaketa horiek irizpide demografiko eta praktikoen ondorio dira batez ere.

20 udalerrik osatzen dute, eta 2024 urtean 13905 biztanle eta 688,06 kilometro koadroko azalera zituen; horrek 19,53 biztanle kilometro koadroko biztanleria-dentsitatea sortzen zuen. Arga ibaia Beraskoainen dagoen itsas mailaren gaineko 360 metrotik Okoro mendiaren 1259 metrora arteko altuera du.

Eskualdeburua Zubiri kontzejua da, Esteribar udalerrian.

Izena

Ibarrak beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

gaztelaniaz: Valles

Izen ofiziala, Nafarroako Gobernuaren arabera, honako hau da: Valles / Ibarrak.^[1]

Etimologia

Geografia

Mugakideak

Inguru naturala

Klima

Banaketa

Banaketa tradizionala

Udalerriak

Ibarrak azpieskualdea 19 udalerritan banatuta dago, honako hauek:

Udalerria	Biztanleria (2024)	Azalera (km²)	Dentsitatea (bizt/km²)	Udalburua
Anue	486	61,4	7,92	Olague
Atetz	216	17,1	12,63	Eritze
Beraskoain	129	6	21,5	Beraskoain
Bidaurreta	170	5	34	Bidaurreta
Esteribar	2877	146,77	19,6	Zubiri
Etxarri	78	2,2	35,45	Etxarri
Etxauri	662	13,64	48,53	Etxauri
Ezkabarte	1870	34	55	Orikain
Goñerri	172	42,23	4,07	Aizpun
Itza	1380	52,03	26,52	Eritze
Lantz	151	16,94	8,91	Lantz
Odieta	378	24	15,75	Erripa
Olaibar	407	15,72	25,89	Olabe
Ollaran	436	36,98	11,79	Ollo
Oltza	1842	40,7	45,26	Ororbia
Txulapain	565	31,51	17,93	Markalain
Ultzama	1628	96,57	16,86	Larraintzar
Zabaltza	297	14	21,21	Arraitza
Ziritza	161	4	40,25	Ziritza

Herriak

Herri hustuak

Partzuergoak

Historia

Azpieskualdea 2019an sortu zen, Barkos gobernuak onartutako 04/2019 Foru Legearen arabera.^[2] Nafarroa Garaiko eskualde berriak diseinatzeko prozesuan, 11 eskualde proposatu ziren lehen aldiz, eta horietako 3 bi azpieskualdetan banatu ziren. Azpieskualde hori Ibarrak izenarekin agertzen zen, eta 20 udalerrik osatzen zuten, azkenean kontserbatu zena.^[3]

Urte bereko irailean legeak atxilotu zuen Maria Chivite lehendakari berriak, bere ustez aurreko legealdian gehiengo osoz baliatu zen legeak ez baitzuen behar besteko adostasunik. Horregatik, nahiago izan zuen sakonago landu hasi berri zen legegintzaldian, prozesuarekin bat egin aurretik. 2021eko urrian, aldi baterako neurri gisa, tokiko finantzaketa-eredu berri bat onartu zen, aurrekoan sortutako desberdintasunak konpontzeko, eskualde berriak garatzen diren bitartean; hala ere, Uxue Barkosek bere garaian baliatu zuen legeak aprobetxatuta eta ofizialki onartuta jarraitzen zuten.^[4]

Demografia

Ekonomia

Politika

Ibarrak azpieskualdea, lege-eremuan garatuta egon arren, oraindik garatu gabe dagoen azpieskualdea da, arlo juridikoan edo eskumenetan. Horregatik, oraingoz ez dago lurralde osoa biltzen duen azpieskualde-erakunderik edo mankomunitaterik.

Azpiegiturak

Errepideak

Hezkuntza

Osasuna

Garraioa

Kultura

Euskara

Ondarea

Ondasun nabarmenak

Eremu naturalak

Irudiak

Oharrak

↑ /iβ̞árak/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

«Nafarroako Eskualdeak» www.lexnavarra.navarra.es (kontsulta data: 2021-11-29).

↑ «Lexnavarra | 4/2019 Foru Legea» www.lexnavarra.navarra.es (kontsulta data: 2021-11-29).
↑ «Lexnavarra | 4/2019 Foru Legea» www.lexnavarra.navarra.es (kontsulta data: 2021-11-29).
↑ «Nafarroako Gobernua pozik Toki Administrazioaren Erreforma Legea Parlamentuan onartu ondoren» www.navarra.es (kontsulta data: 2021-12-02).
↑ «Nafarroako Gobernuak finantzaketa eredu berri bat adostu du PSN-PSOE, Geroa Bai, EH Bildu Nafarroa, Podemos Ahal Dugu eta Izquierda-Ezkerrarekin. Eredu bidezkoa, solidarioa eta nahikoa udalerri eta kontzejuetarako» nafarroa.eus (kontsulta data: 2021-12-02).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q112613382

[1] /iβ̞árak/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban

[:0-2] «Lexnavarra | 4/2019 Foru Legea» www.lexnavarra.navarra.es (kontsulta data: 2021-11-29).

[:02-3] «Lexnavarra | 4/2019 Foru Legea» www.lexnavarra.navarra.es (kontsulta data: 2021-11-29).

[4] «Nafarroako Gobernua pozik Toki Administrazioaren Erreforma Legea Parlamentuan onartu ondoren» www.navarra.es (kontsulta data: 2021-12-02).

[5] «Nafarroako Gobernuak finantzaketa eredu berri bat adostu du PSN-PSOE, Geroa Bai, EH Bildu Nafarroa, Podemos Ahal Dugu eta Izquierda-Ezkerrarekin. Eredu bidezkoa, solidarioa eta nahikoa udalerri eta kontzejuetarako» nafarroa.eus (kontsulta data: 2021-12-02).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]