Irura
| Irura | |
|---|---|
 Gipuzkoa, Euskal Herria | |
 Irura udalerriaren ikuspegia Uzturre mendiko gailurretik ikusita. | |
| Administrazioa | |
| Estatua | Espainia |
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa |
| Lurraldea | Gipuzkoa |
| Eskualdea | Tolosaldea |
| Izen ofiziala | Irura |
| Alkatea |
Ana Jesus Leunda Gurrutxaga  |
| Posta kodea |
20271 |
| INE kodea |
20046 |
| Herritarra | irurar |
| Kokapena | |
| Koordenatuak | 43° 10′ 03″ N, 2° 04′ 02″ W / 43.1675342°N,2.0672224°WKoordenatuak: 43° 10′ 03″ N, 2° 04′ 02″ W / 43.1675342°N,2.0672224°W |
  Irura Irura (Gipuzkoa) | |
 Ikusi OpenStreetMapen | |
| Azalera | 2,99 km2 |
| Garaiera | 65 metro |
| Distantzia | 21 km Donostiara |
| Demografia | |
| Biztanleria |
1.750 biztanle (2016) (  91) |
|
% 52,49   % 47,51 | |
| Dentsitatea | 585,28 biztanle/km² |
| Hazkundea (2003-2013)[1] |
% 60,1 |
| Zahartze tasa[1] | % 19,01 |
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 92,38 |
| Ekonomia | |
| Jarduera tasa[1] | % 87,67 (2011) |
| Genero desoreka[1] | % 4,95 (2011) |
| Langabezia erregistratua[1] | % 10,58 (2013) |
| Kultura | |
| Euskaldunak[1] | % 77,09 (2010) |
| Euskararen erabilera[2] | % 51,3 (2011) |
| Datu gehigarriak | |
| Sorrera | 1845. urtea |
| Webgunea | http://www.irura.net/ |
Irura Gipuzkoako ekialdeko udalerri bat da, Tolosaldekoa. 1.750 biztanle zituen
2016. urtean. UEMAko kidea da.
Eduki-taula
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Irura Tolosaldearen iparraldean dago, Gipuzkoako hiriburutik 21 kilometro hegoaldera. Oria ibaiak udalerria zeharkatzen du.
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Iparraldean eta ekialdean Villabonarekin egiten du muga, ipar-mendebalde eta mendebaldean Anoetarekin, eta hegoaldean Tolosarekin.
 |
Anoeta | Anoeta eta Villabona-Amasa | Villabona-Amasa |
|
| Anoeta | 
|
Villabona-Amasa | ||
| ||||
| ||||
| Anoeta eta Tolosa | Tolosa | Tolosa |
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erdi Aroan Irura laborantza-herria zen, Oria ibaiaren ondoan kokatua. 1385eko abuztuaren 4an, Irurak Tolosako hiribilduarekin bat egin zuen ahaide nagusien eredu feudalari aurre egiteko eta nekazariak haiengandik babesteko. Hala ere, Irurak herri-basoen jabegoa mantendu eta bere eremua bereizteko mugarriak jartzen jarraitu zuen.
1845. urtetik aurrera, Elisabet II.aren erreformaren ondoren, Irura udalerri bihurtu zen berriz ere.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Irurako biztanleria |
|---|
 |
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Bildu koalizioko Ainhoa Ugalde hautatu zuten alkate.
2011ko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Irurako udalbatza | ||||
| Alderdia | Zinegotziak | Boto kopurua[3] | ||
| Bildu | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | ||||
2007ko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
PSE-EE eta PP alderdi politikoak baino ezin ziren aurkeztu, Espainiako Auzitegi Gorenak Abertzale Sozialisten Batasuna eta EAEren hautes-zerrendak baliogabetu baitzituen. Hori dela eta, aurreko alkateak, Marimi Ugaldek, boto zuria eskatu zuen. 971 lagunek zuten bozkatzeko aukera eta hauek izan ziren emaitzak:
- Zuriak: 562 boto.
- Baliogabeak: 14 boto.
- PSE-EE: 18 boto.
- PP: 12 boto.
- Abstentzioa: % 37,59.
Bi alderdi politiko horiek zinegotziak lortzeko botoen % 5 lortu behar zutenez, ezin izan zuten udal talderik sortu, eta beraz alkatetza Marimi Ugalderen —aurreko alkatearen— esku geratu zen.
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Alkatea | Agintaldia | Alderdia |
|---|---|---|
| Marimi Ugalde Zabala | 1995-1999 1999-2003 2003-2007 2007-2011 |
HB HB EH (ilegalizatua) EAE (ilegalizatua) |
| Ainhoa Ugalde | 2011- jardunean | Bildu |
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Iruran[7] euskalduna da biztanleriaren %87.67, eta euskararen erabilera %51.3 da. Irurako euskara gipuzkeran[8] katalogaturik dago, zehatzago, erdiguneko gipuzkeraren[9] parte den Tolosaldeko euskaran[10]. Azpieuskalki hau Beterriko hizkerek eta Tolosaldekoek osatzen dute.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Migel parrokia
Irurako San Migel Parrokia Irurako San Migel plazan dago. Duela urte batzuk eraberritu zen, prozesuan objetu historiko ugari aurkituz.
- Udaletxea
- Laskibar baserria
- Agerre baserria
- Larriturri baserria
- Garbitoki publikoa
- Irurako trinketea
Irurako trinketak erabilera handia du, xare jokoan batez ere. Izan ere, hortxe dago Ametsa Xare Eskolaren egoitza.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira Udalbiltza http://udalbiltza.eus/eu/euskal-herriari-begira.
- ↑ «UEMA-Atlasa» Euskararen erabilera (UEMA) http://46.226.108.156/UEMA/atlas.html.
- ↑ 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean 2011/07/15ean kontsultatua
- ↑ «Larrinaga Arrese-Igor, Visitacion - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/irura/hizlariak/visitacion-larrinaga-arreseigor/. Noiz kontsultatua: 2018-09-26.
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus http://www.ahotsak.eus. Noiz kontsultatua: 2018-09-26.
- ↑ «Antzerkia eta poxpolin dantza - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/irura/pasarteak/iru-001-003/. Noiz kontsultatua: 2018-09-26.
- ↑ «Irura - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/irura/. Noiz kontsultatua: 2018-09-26.
- ↑ «Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/. Noiz kontsultatua: 2018-09-06.
- ↑ «Erdigunekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/. Noiz kontsultatua: 2018-09-06.
- ↑ «Tolosaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/tolosaldekoa/. Noiz kontsultatua: 2018-09-06.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Irura  |
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa |
| |||||||
