Jeriko

Jeriko; أريحا; יריחו
	hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Palestina
Mendeko lurralde	Zisjordania
Palestina Estatuko lurralde-antolaketa	Jerikoko gobernazioa
Izen ofiziala	أريحا
Jatorrizko izena	أريحا; יריחו
Geografia
Koordenatuak	31°51′22″N 35°27′47″E / 31.8561°N 35.4631°E
Azalera	59 km²
Altuera	−275 m
Demografia
Biztanleria	23.220 (2016); 1.214 (2014)
Dentsitatea	394 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	K.a. XCVI. mendea
Telefono aurrizkia	02
Ordu eremua	UTC+02:00
Hiri senidetuak	Pisa, Campinas, Kragujevac, Ilion (en) , Calipatria, Iași, Lærdal, Eger, San Giovanni Valdarno, Lyon, Alessandria, Nantes, Santa Bárbara d'Oeste eta Osmangazi
Hizkuntza ofiziala	arabiera
	jericho-city.org eta jericho-city.ps

Jeriko^[1]^[2] (arabieraz: أريحا‎, ʾArīḥā; hebreeraz: יריחו‎, Yəriḥo) Palestinako hiria da, Zisjordanian, Jordan ibaiaren haranean, Itsaso Hiletik hurbil dagoena. 2007an 18.346 biztanle zituen^[3].

Itsas mailatik 250 m beherago dago, Itsaso Hilaren hegoaldean. 1967an Israelek lurraldea okupatu zuen, eta 1993ko Osloko Hitzarmenaz geroztik Palestinaren menpe dago. Fosfato hobiak daude.

Historia

Nahiz eta gaur egun oasis bat baino ez izan, hiri handi ederra izan zen antzina. Israeldarren aurreko garaian Astarte ilargiaren jainkosari eskaini zitzaion hiria. Kanaandarren hiri nagusietakoa izan zen. K. a. 1479 inguruan Egiptok menderatu zuen. Ondoren Josuek eraso eta deuseztatu zuen. Han bizi izan zen Herodes eta Itun Berriaren arabera, Jesusek ikusteko ahalmena eman zion Jerikon itsu bati.

Arkeologia ikerketa ugari egin da Jerikon, britainiarren eta alemanen eskutik batez ere. 20 giza-kokaleku ezberdin aurkitu dira, lehena duela 11.000 urtekoa. Horrek frogatzen du modu jarraituan munduan luzaroen okupatuta izan den hiria dela. Buztinez egindako buru bat aurkitu da, giza irudiaren aztarnarik zaharrenetakoa. Beste zenbait gauzaki ere aurkituak izan dira: eskulturak, ontziak, omeiar gaztelu baten aztarnak eta X. mendeko sinagoga bizantziar bateko mosaikoak.

Geografia

Jeriko itsas maila azpitik 258 metrora aurkitzen da, Wadi Qelt izeneko oasi batean, Jordan haranean.^[4]^[5]^[6] Hurbil dagoen Ein es-Sultaneko iturburuak 3,8 m³ ur ekoizten ditu minuturo, 10 kilometro karratu ureztatzen ubideen bidez eta Jordan ibaian isurituz.^[5]^[6] Prezipitazio anualak 160 milimetrokoak dira, gehienak azaro eta otsail artean kontzentratuak. Batez besteko tenperatura 15 °C-koa da urtarrilean eta 31 °C abuztuan. Egun eguzkitzu anitzek, lursail alubial aberatsak eta iturburutik datorren urak, historian zehar, Jeriko geratzeko leku erakargarria izatea eragin dute.^[6]

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
↑ Euskaltzaindia. (2006-1-27). Antzinateko hirien euskarazko izenak. .
↑ 2007ko Palestinako errolda. Palestinian Central Bureau of Statistics (PCBS), pcbs.gov.ps
↑ O'Connor, Murphy. (1998)., 288 or..
↑ ^a ^b (Ingelesez) Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La. (1995). International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. Taylor & Francis ISBN 978-1-884964-03-9. (Noiz kontsultatua: 2023-11-08).
↑ ^a ^b ^c Holman. (2006)., 1391 or..

Datu klimatikoak (Jeriko)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	19.0	20.6	24.4	29.5	34.4	37.0	38.6	37.9	35.8	32.7	28.1	21.4	30.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	10.7	12.6	16.3	22.4	26.6	30.4	30.9	30.4	28.6	25.8	22.8	16.9	22.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	4.4	5.9	9.6	13.6	18.2	20.2	21.9	21.1	20.5	17.6	16.6	11.6	15.1
Pilatutako prezipitazioa (mm)	59	44	20	4	1	0	0	1	2	3	5	65	204
Eguzki orduak	189.1	186.5	244.9	288.0	362.7	393.0	418.5	396.8	336.0	294.5	249.0	207.7	3566.7
Hezetasuna (%)	77	81	74	62	49	50	51	57	52	56	54	74	61
Iturria: Arab Meteorology Book^[1]

Herri eta hiri senidetuak

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016/01/04 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Appendix I: Meteorological Data. Springer.

Kanpo estekak

Datuak: Q5687
Multimedia: Jericho / Q5687

Artikulu hau Palestinako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[Euskal-1] Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .

[2] Euskaltzaindia. (2006-1-27). Antzinateko hirien euskarazko izenak. .

[PCBS-3] 2007ko Palestinako errolda. Palestinian Central Bureau of Statistics (PCBS), pcbs.gov.ps

[4] O'Connor, Murphy. (1998)., 288 or..

[:0-5] (Ingelesez) Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La. (1995). International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. Taylor & Francis ISBN 978-1-884964-03-9. (Noiz kontsultatua: 2023-11-08).

[:1-6] Holman. (2006)., 1391 or..

[NS-7] Appendix I: Meteorological Data. Springer.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]