Jiangshi

Jiangshi (Txinera sinplifikatu: 僵尸; Txinera tradizional: 殭屍; Hanyu pinyin: jiāngshī; Jyutping: goeng1 si1), Txinako saltoka banpiro gisa ere ezaguna, Txinako kondaira eta folklorean hil gabeko izaki edo gorpu berpiztu mota bat da. Hong Kongeko zinemaren eragina dela eta, kultura popular modernoan Qing dinastiako jantzi ofizialez jantzitako gorpu zurrun gisa irudikatu ohi da. Jiangshiren ahoskatzea Asiako ekialdeko herrialde desberdinetan aldatzen den arren, guztiek banpiroaren txinatar bertsioa aipatzen dute.

Herri kulturan, normalean, saltoka edo jauzi gisa irudikatzen da. Kontu folklorikoetan, ordea, ikaragarriagoa da, korrika egiteko atzetik egiteko gai dena, eta nahikoa antzinakoa bada edo yang energia nahikoa xurgatu badu, hegan egiteko gai ere. Ulermen folklorikoaren arabera, "jiāngshī mendietatik etorri zen, airean zehar, jendearen haurrak irensteko".

Herri kulturan zein folklorean, antropofago gisa (hau da, gizakiak jaten dituena) irudikatzen da, eta, beraz, Ekialdeko Europako banpiroen antza duela, edo izaki bizidunak beren qi edo "bizi indarra" xurgatuz hiltzen dituela. Normalean ez da odola xurgatzen duen moduan irudikatzen, Mendebaldeko kontzepzioan bezala. Egunez, hilkutxa batean atseden hartzen du edo leku ilunetan ezkutatzen da, hala nola kobazuloetan eta basoetan.

De Grootek iradokitzen du jiangshi-ren sinesmena gorpuzkiak ikustean izu naturalaren ondorioa izan zela, Txina inperialean lurperatu gabeko gorpuen presentziaz elikatzen zena, "paisaia landu zutena", unibertsoan zehar zirkulatzen zuen energia vitalaren ideia objektuak animatzeko gai dela - ageriko gorpuak barne - eta ehorzketa atzeratzeari buruzko tabu kultural larriek. Beldur hauek "Amoy-ko adimen sinesgarri eta sineskeriak" kezkatu dituztela deskribatzen da.

Jiangshi-ren sinesmena eta herri-irudimenean duen irudikapena, neurri batean, "gorpuak gidatzeko" ohituratik ere eratortzen zen, Xiang probintzian zehar (gaur egungo Hunan) hildako langileen gorpuak beren jaioterrietara itzultzeko praktikan, familiaren hilobietan lurperatzeko. Gorpuak banbu-makilen kontra lotu eta gorpu-gidari gisa ezagutzen ziren profesionalek eraman zituzten eta milaka kilometrotan zehar garraiatu zituzten beren arbasoen herrietara, eta horrek gorpu saltoka baten inpresioa ematen zuen. Profesional hauek gauez funtzionatzen zuten egunez jendetza saihesteko, eta horrek euren merkataritzaren ondorio beldurgarriak areagotzeko balio zuen.

Jiangshi kondairek jiangshi film eta literatura genero bat inspiratu dute Hong Kongen eta Asiako Ekialdeko gainerako herrialdeetan. Mr. Vampire eta bere hainbat segizio (Mr. Vampire II, Mr. Vampire III eta Mr. Vampire IV) bezalako filmak komedia-beldurrezko kultuzko klasiko bihurtu ziren eta banpiroen zora piztu zuten Asia ekialdean, Taiwan eta Japonian barne. Gaur egun, jiangshi jostailu eta bideo-jokoetan agertzen da. Jiangshi jantziak ere erabiltzen dira batzuetan Halloween garaian.

Kanpo estekak

• Datuak: Q1198159