Joseph L. Mankiewicz

Joseph L. Mankiewicz
	; (1950) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Wilkes-Barre (Pennsylvania), 1909ko otsailaren 11
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Bedford (New York), 1993ko otsailaren 5a (83 urte)
Hobiratze lekua	St. Matthew's Episcopal Churchyard (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Ezkontidea(k)	Rose Stradner (en) (1939 - 1958)
Seme-alabak	ikusi Tom Mankiewicz;
Anai-arrebak	ikusi Herman J. Mankiewicz;
Hezkuntza
Heziketa	Columbia Unibertsitatea 1928) ; Stuyvesant High School (en) 1924)
Hizkuntzak	alemana; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	zinema ekoizlea, film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea, itzultzailea eta sindikalista
Jasotako sariak	ikusi Writers Guild of America Award ; Directors Guild of America Award ; Zuzendari onenaren Oscar Saria (1950, 1949) : A Letter to Three Wives; Zuzendari onenaren Oscar Saria : All About Eve; Egokitutako gidoi onenaren Oscar Saria (1950) : A Letter to Three Wives; Egokitutako gidoi onenaren Oscar Saria (1951) : All About Eve; National Board of Review Award for Best Film ; star on Hollywood Walk of Fame ;

Joseph Leo Mankiewicz (Wilkes-Barre, Pennsylvania, 1909ko otsailaren 11 - Bedford, New York, 1993ko otsailaren 5a)^[1] estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea izan zen. 48 gidoi idatzi zituen, eta 20 film baino gehiago ekoiztu. Bitan irabazi zuen zuzendari onenaren Oscar saria, 1949ko A Letter to Three Wives eta 1950eko All About Eve filmengatik.^[2]

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Joseph L. Mankiewicz Wilkes-Barren jaio zen, Pennsylvanian, 1909ko otsailaren 11n. Gurasoak alemaniar jatorriko etorkin juduak ziren. Lau urte zituelarik, familia New Yorkera aldatu zen, eta hango Stuyvesant High School-en lortu zuen gradua.

Herman anaiaren babespean eman zituen lehenbiziko urratsak zinemaren munduan. Anaia Citizen Kane maisulanean aritua zen, eta indarra eta izena zituen Hollywoodeko jauntxoen artean. Beraz, dialogoegile lanetan hasi zen lehenik anaiaren laguntzaz, gidoigile gero, ekoizle planean hurrenik eta zuzendari azkenik, berak idatzi edo beste norbaitek prestatutako gidoiak moldatuz.^[2]

Beldurrezko drama ilun batekin estreinatu zen zuzendaritzaren ofizioan, Dragonwyck (1946), Gene Tierney eta Vincent Price aktoreekin. Baina handik hiru urtebetera iritsi zitzaion lehenbiziko arrakasta biribila: Akademiak zuzendari onenari eta egokitutako gidoi onenari eskainitako oscarrak irabazi zituen A Letter to Three Wives ederrarekin. Ondoren, zinemaren eta antzerkiaren atzean ezkutatzen den mundu zikina, ustelkeria eta azpijokoa larrutu zituen All About Eve (1950) eta The Barefoot Contessa (1954) zoragarrien bitartez.^[2]

Musikalera jo zuen Guys and Dolls (1955) lanean, eta antzerkiarekin bueltaka ibili zen Shakespeare eta Tennessee Williamsekin. Arrazionalismoaren porrotak, amerikar bizi moduraren kritikak, boterearen erabilerak eta denboraren iraganak osatu zuten bere filmografia. Aktore gehientsuenek ez zuten haren lan mekanismoa inoiz ametitu —Katharine Hepburnek txistua bota zion aurpegira Suddenly, Last Summer (1959) filmatu ondoren—, baina Bette Davis, Ava Gardner, Rex Harrison, Elizabeth Taylor edo Marlon Brando gutxitan egon ziren pantailan haren aginduetara bezain ongi.^[1]

1972an errodatu zuen bere azken filma, Sleuth; labirintoen jolasa zine autentikoa egina bi aktore bakarrekin, Laurence Olivier eta Michael Caine.^[2] 1992ko Donostiako Zinemaldian egin zuen bere azkeneko agerpen publikoa. "Garai bateko intimismoa eta sentiberatasuna galdu ditu zinemak, eta gaur egun bortizkeria, tiroak eta sexua nagusitzen ari dira" esan zuen orduan. "Martxa honetan, gangster guztien bizitzak kontatuta izango dira laster, ez da bat bera ere geratuko kontatzeko", azaldu zuen ironiaz. 1993ko otsailaren 5ean hil zen, bihotzekoak jota.^[1]

Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zuzendari[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtea	Izenburua	Ekoiztetxea	Antzezleak
1946	Dragonwyck	20th Century Fox	Gene Tierney / Vincent Price
1946	Somewhere in the Night		Richard Conte / John Hodiak / Nancy Guild
1947	The Late George Apley		Ronald Colman
1947	The Ghost and Mrs. Muir		Gene Tierney / Rex Harrison / George Sanders
1948	Escape		Rex Harrison / Peggy Cummins / William Hartnell
1949	A Letter to Three Wives		Jeanne Crain / Linda Darnell / Ann Sothern
1949	House of Strangers		Edward G. Robinson / Susan Hayward / Richard Conte
1950	No Way Out		Richard Widmark / Sidney Poitier / Linda Darnell
1950	All About Eve		Bette Davis / Anne Baxter / George Sanders
1951	People Will Talk		Cary Grant / Jeanne Crain / Hume Cronyn
1952	5 Fingers		James Mason / Danielle Darrieux
1953	Julius Caesar	Metro-Goldwyn-Mayer	Marlon Brando / James Mason / John Gielgud
1954	The Barefoot Contessa	Figaro / United Artists	Humphrey Bogart / Ava Gardner
1955	Guys and Dolls	Samuel Goldwyn / Metro-Goldwyn-Mayer	Marlon Brando / Jean Simmons / Frank Sinatra
1958	The Quiet American	Figaro / United Artists	Audie Murphy / Michael Redgrave
1959	Suddenly, Last Summer	Columbia	Elizabeth Taylor / Montgomery Clift / Katharine Hepburn
1963	Cleopatra	20th Century Fox	Elizabeth Taylor / Richard Burton / Rex Harrison
1964	A Carol for Another Christmas	ABC	Sterling Hayden / Peter Sellers
1967	The Honey Pot	Famous Artists Productions	Rex Harrison / Susan Hayward / Maggie Smith
1970	King: a Filmed Record...Montgomery To Memphis	Commonwealth United Entertainment
1970	There Was a Crooked Man...	Warner Bros.	Kirk Douglas / Henry Fonda / Hume Cronyn
1972	Sleuth	Palomar Pictures	Laurence Olivier / Michael Caine

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b ^c Gostin, A.. Mankiewicz hil egin da. Euskaldunon Egunkaria, 1993ko otsailak 7, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).
↑ ^a ^b ^c ^d Gostin, A.. Mankiewicz, prosaren printzea. Euskaldunon Egunkaria, 1992ko irailak 18, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q51583
Multimedia: Joseph L. Mankiewicz

[berria2-1] Gostin, A.. Mankiewicz hil egin da. Euskaldunon Egunkaria, 1993ko otsailak 7, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).

[berria-2] Gostin, A.. Mankiewicz, prosaren printzea. Euskaldunon Egunkaria, 1992ko irailak 18, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-6).

[1]

[2]