Kabala

Wikipedia, Entziklopedia askea
Kabalako otoitz liburua, Italia, 1803.

Kabala edo kabalah[1] (hebreeraz: קַבָּלָה‎, "jaso", "errezibitu") judaismoko doktrina mistikoa eta metafisikoa da, XII-XVII. mendeetan garatutakoa.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kabalarekin zerikusia duen testu zaharrena Sefer Yesira ("Kreazioaren liburua") dela dirudi, Palestinan hebreeraz III. edo IV. mendean idatzia. Liburu horretan munduaren sorkuntza sefirot izeneko oinarrizko hamar zenbakien existentziari dago lotua, eta hebrear alfabetoko 22 letren konbinazioei. 1180aren inguruan agertu zen Frantzian Sefer ha-Bahir ("Distiraren liburua"), Kabalako lehen liburutzat hartzen dena; iritzi teosofikoz osatua dago; iritzi horiek Bibliako iruzkin gisa daude moldatuak eta Talmudeko iturrietatik hartuak dira.

Hurrengo mendean agertu ziren Gaztelan Sefer ha-Temuna ("Irudiaren liburua") eta Sefer ha-Zohar ("Aintzaren liburua"), kabalako libururik garrantzitsuentzat jotzen direnak. Moises de León espainiar errabinoarena dela uste da; eleberri filosofiko eran moldaturik Bibliako testuei buruzko iruzkinek osatzen dute liburua.

XVI. mendean pentsalari juduek aztertu zuten kabala, horien artean Moises Cordoverok eta Ishaq Luriak, Safeden, Palestinan. Azkenean, ordea, kabalaren filosofia-edukia kabalaren praktikak ezkutatu zuen, praktika horrek magiarekin zerikusi gehiago baitzuen teosofiarekin baino.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Kabala. Egungo Euskararen Hiztegia, ehu.eus (Noiz kontsultatua: 2023-2-19).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]