Kālidāsa

Aldatu loturak
Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Kalidasa» orritik birbideratua)

Kālidāsa

Bizitza
Jaiotzaezezaguna, ?
Heriotzaezezaguna, ? ( urte)
Hezkuntza
Hizkuntzaksanskritoa
Jarduerak
Jarduerakpoeta, kanta-idazlea, antzerkigilea eta idazlea
Lan nabarmenak
Genero artistikoaepopeia
lirika
drama
Sanskrit drama (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioahinduismoa
IMDB: nm1359914 IBDB: 7039
Musicbrainz: 7635a1ea-a465-40b0-af7d-fb0cdef73680 IMSLP: Category:Kālidāsa Edit the value on Wikidata

Kālidāsa, devanagariz, कालिदास (Kaliren zerbitzaria), Indiako poeta eta antzerkigile hindua izan zen IV.-V. mendean, gutxi gorabehera, bizi izan zena. Sanskritoko egile klasikoa izan zen[1], askotan Indiako antzinako antzerkigilerik handientzat hartua. Bere antzezlanak eta poesiak Veda, Rāmāyaṇa, Mahābhārata eta Purāṇetan oinarritzen dira batez ere[2]. Hiru antzezlan, bi poema epiko eta bi poema laburrago daude oraindik bere egiletzakoak.

Bere bizitzari buruzko gauza asko ezezagunak dira oraindik, bere poesia eta antzezlanetatik ondoriozta daitekeena izan ezik[3]. Bere lanak ezin dira zehatz datatu, baina, ziurrenik, V. mendea baino lehenago izan ziren idatziak.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adituek Kālidāsaren bizilekuari buruz espekulatu dute, Ujjain eta Kalinga inguruan kokatuz, Himalaiatik gertu. Hipotesi hori oinarritzen da bere Kumarasambhava lanean Himalaiari buruz egiten duen deskribapen zehatzean, Meghadutan Ujjaineri zion maitasunaren erakustaldian eta Raghuvamsa n (6. Sarga) egiten duen Kalinga Hemāngada enperadorearen gorazarre deskribapenean.

Lakshmi Dhar Kalla (1891-1953), sanskritoan aditu eta Kaxmirreko panditak, Kalidasaren jaioterria (1926) izeneko liburua idatzi zuen, Kālidāsaren jaioterria aurkitzen saiatzen dena bere idatzietan oinarrituta. Kallak ondorioztatu zuen Kālidāsa Kaxmirren jaio zela, baina hegoaldera joan, eta bertako agintarien babesa aurkitu zuen aurrera egiteko. Kālidāsaren idatzietatik aipatzen dituen frogak honako hauek dira[4][5]

  • Kaxmirren aurkitzen den, baina ez Ujjainen edo Kalingan, flora eta faunaren deskribapena: Azafrai landarea, deodar zuhaitzak, orein muska, besteak beste.
  • Kaxmirren ohikoak diren ezaugarri geografikoen deskribapena, hala nola tarn aintzira eta soroak.
  • Kallaren arabera eskualde horretako aintzirekin identifikatu daitezkeen gune txiki batzuen aipamena. Gune horiek ez dira oso famatuak Kaxmirtik kanpo, eta, beraz, Kaxmirrekin harreman estuan egon ez zen norbaitek ezin zituen ezagutu.
  • Kaxmir jatorriko zenbait kondairen aipamena, hala nola Nikumbharena-ren (Nīlamata Purāṇa Kaxmirko testuan aipatzen dena); aipamena (Shakuntala-n), Kaxmirren sorrera aintzira batetik buruzko kondaira. Nīlamata Purāṇan aipatzen den kondaira horrek dio Ananta izeneko tribuko buruzagi batek laku bat drainatu zuela deabru bat hiltzeko. Anantak Kaxmir izena jarri zion antzinako aintziraren guneari (gaur egun lurra) bere aita Kaśyapa-ren omenez.
  • Kallaren arabera, Śakuntalā, izan ere, Pratyabhijna filosofiaren (Kaxmir Shaivismoaren adar bat) dramatizazio alegorikoa da. Egileak dio, gainera, garai hartan adar hori ez zela Kaxmirtik kanpo ezagutzen.

Hala ere, beste aditu batzuek diote Garhwalen zatiketa Uttarakhanden dela Kalidasaren jaioterria[6].

Kālidāsaren poemek iradokitzen dute brahman (apaiza) zela. Baina ez da ezer ezagutzen bere bizitzaz, hain zuzen berari buruz ezagutzen den gauza bakarra elezaharrak direlako. Bere esanen arabera, bere edertasunagatik izan zen ezaguna gaztaroan, eta horrek Vidiottama izeneko printzesa batek berarekin ezkontzea eskatu zuen.

Folklorearen arabera, printzesa jakintsu batek senargai egoki bat aurkitu nahi zuen bere erreinuko gizonen adimena frogatuz. Inork froga gainditu ezin duenean, herritarrek, frustratuta, Kālidāsa, eskolarik gabeko gizona, printzesarekin elkarrizketa batera bidaltzea erabaki zuten.

Beste bertsio batean, gorteko lehen ministroa irainduta sentitzen da printzesak bere semearen ezkontza-proposamena baztertzen duenean. Irain hori mendekatzeko, ministroak gutxien balio duen pertsona bilatzen du, kasu horretan Kālidāsa artzaina, printzesari bidaltzeko.

Kālidāsa, heziketa handirik gabe hazitakoa, oso jakintsua zen printzesarekin ezkontzea lortu zuen, eta, hala, senarraren ezjakintasunaz eta gordinkeriaz lotsatzen hasi zen. Behin batean, Vidiottama printzesak sarkastikoki tratatu zuen Kalidasa, eta hark bere buruaz beste egin nahi izan zuen putzu batera salto eginez. Momentu hartan, Kali bere jainkosari laguntza eskatu, eta gaitasun poetiko bat-bateko eta aparteko dohain batekin saritu zuen. Kalidasa izena (Kali jainkosaren zerbitzaria, kali beltza izanik eta dasa esklaboa) izan zitekeen poetak bere jainkosa adoragarriarekiko sentitzen zuen debozioan oinarritutako pseudonimoa. Kālidāsaren jatorrizko izena ezezaguna da. Vidiottama jakintsuaren izena, agian, bere ez-existentzia historikoaren adierazgarri da, hain zuzen ere, jakintsu esan nahi baitu, vidiá (ezagutza) eta ut-tama (gorena) (ezjakintasunetik haratago).

Nolanahi ere, gauzak gaizki ateratzen zaizkio Kālidasari, eta printzesak etengabe umiliatzen du. Horrela, erronkari, Kāliren tenplu bat bisitatzen du; sanskritoa ikasteko inspirazioa hartzen du, Purāṇak eta beste antzinako testu batzuk aztertzen ditu, eta poeta handi bihurtzen da.

Erreinu hartatik ihes egin ondoren, Ujjainen Vikramaditia erregearen zerbitzura sartu zen poeta gisa. Vikramaditia erregearen gortean navaratna (bederatzi bitxi) distiratsuena bihurtu zen. Beste jakintsuak ziren: Amara Simja, Dhanuantari, Ghata Karpara, Ksapanaka (baraule biluzia, agian Siddha Sena astronomo jainarra), Shanku, Varaja Mijira astronomoa, Vara Ruchi eta Vetala Bhatta.

Beste kondaira zahar batek dio Kumāradāsa, Lankako erregea bisitatu zuela eta bertan hil zutela, traizioaren ondorioz.

Aldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako eta Erdi Aroko hainbat liburuk diote Vikramaditia izeneko errege baten gorteko poeta izan zela. Vikramaditia izeneko errege mitiko batek Ujjaindik gobernatu omen zuen K.a I. mende inguruan. Adituen talde batek uste du Vikramaditia mitiko hori ez dela pertsonaia historikoa. Ujjainetik gobernatu, eta Vikramaditia titulua hartu zuten beste errege batzuk zeuden; aipagarrienak Chandragupta II.a (380-415. urteak) eta Yaśodharman (VI. mendea) izan ziren.

Teoriarik ezagunena da Kālidāsa Chandragupta II.aren erregealdian loratu zela eta, beraz, IV. eta V. mendeen inguruan bizi izan zela. William Jones eta AB Keith-en garaietatik, Mendebaldeko hainbat adituk teoria hori onartzen dute[7]. Mendebaldeko Indologo modernoek eta Stanley Wolpert gisako adituek ere onartzen dute teoria hori[8]. Indiako aditu askok, Vasudev Vishnu Mirashi eta Ram Gupta, esaterako, aldi horretan kokatzen dute[9][10]. Teoria horren arabera, bere ibilbidea Kumāragupta I.aren erregealdira arte (414-455 urtera arte) luza zitekeen, eta, beharbada, Skandagupta (455-467) arte[11].

Froga paleografikorik zaharrena 473. urtean datatutako sanskritoko inskripzio batean aurkitzen da. Mandsaurreko Eguzkiaren tenpluan aurkitua, Meghadūta Purva 66 eta ṛtusaṃhāra V, 2-3, imita dezaketen bertso batzuekin, Kālidāsa aipatzen ez den arren[12]. Haren izena, Bhāravi poetarenarekin batera, 634an datatutako eta gaur egungo Karnatakan kokatutako Aihole-n aurkitutako harrizko inskripzio batean aipatzen da lehen aldiz.

Datazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kālidāsa kronologikoki kokatzeko datu garrantzitsuena da Vikramaditia erregearen gorteko nava-ratna (bederatzi bitxi) gisa aipatzen dela. Bederatzi jakintsu horien artean, Varaja Mijira astronomoa dago, 505 eta 587 urteean artean bizi izan zena. Vikramaditia errege hori izateko hautagaia Chandragupta II.a Vikramaditia da, Gupta Inperioko enperadorea, baina Ujjainen izan zen errege, 375 eta 415 urteen artean, hau da, Varaja Mijira jaio baino mende bat lehenago.

Kālidāsa biziko zela terminus ante quem (muga horren aurretik) Indian existitzen zela aipatzen den lehen aldia ematen da 634. urteko Prashastian, Aiholeko tenpluan (Bagalkot barrutian, Karnatakako estatuan) eta Kālidāsaren talentuari buruzko erreferentzia bat duena.

Terminus post quem (muga horren ondoren), berriz, bere Malavika-Ágni-Mitra lanetik ondoriozta daiteke, non protagonistak, Sunga dinastiako Ágni-Mitra erregeak, Magadhako tronua hartu zuen, K.a. 152an.

Autore batzuk ez zeuden ados haren datazioaren inguruan, hala nola Francis Wilfordek, zeinak Kālidāsa une oker batean kokatu baitzuen[13].

Kālidāsa anitzen teoria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zenbait adituk, M. Srinivasachariar eta TS Narayana Sastri barne, uste dute Kālidāsari egotzitako lanak ez direla pertsona bakar batenak. Srinivasachariar-en arabera, VIII. eta IX. mendeetako idazleek iradokitzen dute Kālidāsa izena partekatzen duten hiru literatur pertsonaien existentzia nabarmenena. Idazle horien artean daude: Devendra (Kavi-Kalpa-Latā-ren egilea), Rājaśekhara eta Abhinanda. Sastrik honela zerrendatzen ditu hiru Kalidasa hauen lanak[14]:

  1. Kālidāsa, «Mātṛgupta» ezizenez ezaguna, Setu-Bandha eta hiru antzezlanen egilea (Abhijñānaśākuntalam, Mālavikāgnimitram eta Vikramōrvaśīyam).
  2. Kālidāsa «Medharudra» ezizenez ezaguna, Kumārasambhava, Meghadūta eta Raghuvaṃśa-ren egilea.
  3. Kālidāsa «Kotijit» ezizenez ezguna, Ṛtusaṃhāra, Śyāmala-Daṇḍakam eta Śṛngāratilaka lanen egilea.

Sastrik Kālidāsa izenarekin ezagutzen diren beste sei literatur-pertsonaia aipatzen ditu: Parimala Kālidāsa «Padmagupta» (Navasāhasāṅka Carita-ren egilea), Kālidāsa «Yamakakavi» (Nalodaya-ren egilea), Nava Kālidāsa (Champau Bhāgayava-ren egilea), Akbariya Kalidasa hainbat samasya edo asmakizunen egilea), Kālidāsa VIII (Lambodara Prahasana-ren egilea) eta Abhinava Kālidāsa «Mādhava» (Saṅkṣepa-Śaṅkara-Vijayam-en egilea)[14].

K. Krishnamoorthyren arabera Vikramaditia eta Kālidāsa izen arrunt gisa erabiltzen ziren, hurrenez hurren, edozein patroi errege eta edozein gorteko poeta deskribatzeko[15].

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lan asko berari egozten zaizkio tradizionalki, baina aditu batzuek sei baino ez dituzte identifikatu benetakoak, eta bat gehiago izan daitekeena.​

Poemak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poema epikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kālidāsa bi mahākāvya-ren egile da, Kumārasambhava (Kumāra, zeinak Kartikeya esan nahi duen, eta sambhava zeinak gertaera bat gertatzeko aukera esan nahi duen, testuinguru honetan jaiotza bat. Kumārasambhava, beraz, Kartikeya baten jaiotza esan nahi du) eta Raghuvaṃśa (Raghuren dinastia).

  • Kumārasambhavak deskribatzen ditu: Pārvatī jainkosaren jaiotza eta nerabezaroa eta Śhivarekin izandako ezkontza eta bere seme Kumāraren (Kārtkeya) jaiotza.
  • Raghuvaṃśa Raghu dinastiako erregeei buruzko poema epiko bat da.

Poema apalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bi khaṇḍakāvya (poema apalak) ere idatzi zituen:

  • Deskribatzailea[16]:

Ṛtusaṃhāra-k sei urtaroak deskribatzen ditu urtaro bakoitzean bi maitaleren esperientziak kontatuz[17].​

  • Elegia: Kālidāsak bere poesia-generoa Meghadūta-rekin (Hodei mezularia) sortu zuen, hodei batetik bere maitaleari mezu bat bidaltzen saiatzen den Jakṣa baten istorioarekin. Poema hori mandākrāntā metrikan egin zuen, ezaguna bere gozotasun lirikoagatik. Bere olerki ezagunenetako bat da, eta lan horri buruz iruzkin ugari idatzi izan dira.

Matangi jainkosaren edertasuna deskribatzen duen shyamala Dandakam ere idatzi zuen.

Antzezlanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiru antzezlan idatzi zituen. Horien artean, Abhijñānaśākuntalam (Śakuntalā-ren aitorpena), oro har, maisulantzat hartzen da. Ingelesera itzuli zen sanskritoko lehen lanetako bat izan zen, eta, harrezkero, beste hainbat hizkuntzatara itzuli da[18].

Śakuntalā Duṣyanta begiratzera gelditzen da, Raja Ravi Varma (1848-1906).
  • Mālavikāgnimitram (Mālavikā eta Agnimitrarena) Agnimitra erregearen istorioa kontatzen du, zeina Mālavikā izeneko erbesteraturiko neskatxa baten irudiaz maitemintzen den. Erregina senarraren neska horrenganako zaletasunaz ohartzen denean, haserretu egiten da, eta Mālavikā espetxeratu egiten du, baina, patua dela eta, Mālavikā benetako printzesa da; horrela, afera legitimaturik gelditzen da.
  • Abhijñānaśākuntalam (Śakuntalāren aitorpena) Duṣhianta erregearen istorioa kontatzen du, ehiza-bidaia batean Śakuntalā (Kanu jakintsuaren alaba adoptatua eta Vishwamitra eta Menakaren benetako alaba) ezagutu eta ezkontzen baita. Ezbehar bat gertatzen zaie berriro gortera deitzen diotelarik: Śakuntala, semez haurdun, bisitan dagoen Durvasa bat iraintzen du nahi gabe, eta madarikazio bat jasaten du; beraz, Duṣhiantak erabat ahazten du Śakuntalak utzitako eraztuna ikusi arte. Duṣhiantaren gorterako bidaian, haurdun dagoela, eraztuna galduko du, eta alde egin behar du hark ezagutu gabe. Eraztuna errege zigilua ezagutzen duen arrantzale batek aurkitzen du, eta Duṣhiantari itzultzen dio; hark Śakuntalaren oroitzapena berreskuratu, eta bere bila abiatuko da. Goethe liluratuta zegoen Kālidāsaren Abhijñānaśākuntalam-rekin, eta, Europan, ezaguna egin zen ingelesetik alemanera itzuli ostean.
  • Vikramōrvaśīyam (Ūrvaśī Baloreak irabazitakoa) Pururavas erregearen eta maitemintzen diren Ūrvaśī zeruko ninfaren istorioa kontatzen du. Hilezkorra den heinean, zeruetara itzuli behar du, non zoritxarreko istripu batek lurrera bidaltzen duen hilkor gisa, beraren maitaleak berak erdituko duen haurrarengan begiak jartzen dituen unean hilko den (eta horrela zerura itzuliko da) madarikazioarekin. Ezusteko batzuen ondoren, Ūrvaśī, aldi baterako, mahatsondo bihurtzea barne, madarikazioa kendu, eta maitaleek lurrean elkarrekin jarrai dezakete.

Lan horietan guztietan, Kalidasak naturaren poeta zoragarri gisa eta patetikoen maisu gisa erakusten du bere burua eta bere irudimen biziagatik, bere pentsamenduaren aberastasunagatik eta bere ezaugarri adierazgarri handiengatik beti miretsia dena[19].

Itzulpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Montgomery Schuyler Juniorrek Śakuntalā dramaren edizio eta itzulpenen bibliografia argitaratu zuen Bibliography of Sanskrit Drama lana prestatzen ari zela[20][21]. Schuylerrek Kālidāsaren obra dramatikoen bibliografia-saila osatu zuen gero, Vikramōrvaśīyam eta Mālavikāgnimitra-ren edizio eta itzulpenen bibliografiak bilduz[22]. Sir William Jonesek Śakuntalā-ren ingelesezko itzulpena argitaratu zuen 1791n, eta, Ṛtusaṃhāra , 1792an argitaratu zuen jatorrizko testuan[23].

Eragina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kālidāsak, Indiako literaturan zehar, eragin handia izan du sanskritozko hainbat lanetan[24]. Rabindranath Tagorengan ere eragin handia izan zuen. Meghadutaren erromantizismoa Tagoreren montzoiei buruzko olerkietan aurkitzen da[25]. Sanskritoz egindako lanek XVIII. mendearen amaierako eta XIX. mende hasierako Europako literaturan eragina izan zuten[26]. Dale Carnegieren arabera, Sir William Oslerrek, medikuntza modernoaren aitak, beti zuen Kalidasak idatzitako poema bat bere mahai gainean[27].

Ospe kritikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bāṇabhaṭṭa, sanskritozko VII. mendeko poeta eta prosa idazle honakoa idatzi zuen: nirgatāsu na vā kasya kālidāsasya sūktiṣu, prītirmadhurasārdrāsu mañjarīṣviva jāyate (Kālidāsa-ren esaera gozoak agertu zirenean, sentimendu gozoz sorginduz, nork ez zuen haiekin gozatu eztiz betetako loreekin bezala?)[28].

Jayadevak, geroagoko poeta batek, kavikulaguru deitu ian dio, «poeten jauna»[29].

Indiako Shakespeare deitu izan zaio. Sir William Jones jakintsu eta filologoa izan omen zen hala deitzen lehena. Honi buruz idatziz, MR Kale egile eta adituak dio: «Kālidāsa Shakespearerekin alderatzea da berari egin dakiokeen laudoriorik handiena»[30].

Sir Monier Williams indiologoak idatzi du: «Kālidāsa-ren konposizio batek gehiago erakusten du bere jenio poetikoaren aberastasuna, bere irudimenaren oihartzuna, bere irudimenaren berotasuna eta jolasa, giza bihotzaren ezagutza sakona, bere estimu delikatua, emozio findu eta samurrak, bere sentimendu gatazkatsuen funtzionamendu eta kontrafuntzionamenduen etxekotasuna; laburbilduz, eskubide gehiago ematen dio bere burua Indiako Shakespeare gisa sailkatzeko»[31].

« Lehen urteetako loreez gozatu nahi izanez gero, adin aurreratuaren fruituez.
Zerbait xarmagarria izan nahi izanez gero, gertaera xarmagarri bat.
Zeruari eta lurrari izen berarekin deitu nahi izanez gero.
Sakúntala gomendatzen dizut, eta hori guztia bertan azaltzen da. 		»
Goethe
« Urte gaztearen loreak eta bere gainbeheraren fruituak nahi dituzu?
Eta arima sorgindu, liluratu, ospatzen, elikatzen duen guztia?
Lurra eta zerua bera izen batean uztartu nahi dituzu?
Izena ematen dizut, o Sakuntala! eta bat-batean esaten da. 		»
E. B. Eastwick

Humboldt filosofo eta hizkuntzalariak honako hau idatzi zuen: «Kālidāsa, Śākuntalā-ren egile ospetsua, naturak maitaleen adimenetan eragiten duen eraginaren deskribatzaile maisu bat da. Sentimenduen adierazpenaren samurtasuna eta irudimen sortzailearen aberastasunak eman diote nazio guztietako poeten artean bere goi-lekua»[32].

Geroko kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aditu askok idatzi dituzte bere lanei buruzko iruzkinak. Gehien aztertutako iruzkinen artean, Kolāchala Mallinātha Surirenak daude, Deva Raya II.a Vijayanagarako erregearen garaian, XV. mendean, idatzitakoak. Bizirik iraun duten lehen iruzkinak X. mendeko Vallabhadeva kaxmirtar adituarenak dira[33]. Bāṇabhaṭṭa, Jayadeva eta Rajasekhara izeneko poeta sanskrito ospetsuek Kālidāsa goraipatu izan dute omenaldietan. Sanskritozko bertso ezagun batek (Upamā Kālidāsasya...) bere trebezia goraipatzen du upamā edo antzekoetan. Anandavardhanak, kritikari oso errespetatua, garai guztietako sanskritozko olerkaririk handienetako bat zela uste zuen. Bere lanen sanskrito modernoaren aurreko ehunka iruzkinetatik, zati bat baino ez da argitaratu egun. Horrelako iruzkinek erakusten dute Kālidāsaren poesia jatorrizko egoeratik aldatu dela mendeetan eskuzko kopiatzearen ondorioz eta, ziurrenik, idatzizko tradizioarekin batera zihoazen ahozko tradizioaren ondorioz.

Haren Abhijñānaśākuntalam izan zen Europan ezagun egin zen Indiako literaturaren lehen lanetako bat. Lehenik ingelesera eta hizkuntza horretatik alemanera itzuli zen, non txundiduraz eta liluraz hartu zuen poeta ospetsuen talde batek, horien artean, Herder eta Goethe zeuden[34].

Bere lanek, Europako zirkulu artistikoen artean, inspirazioa sortzen jarraitu zuten XIX. mendearen amaieran eta XX. hasieran, Camille Claudelen Shakuntala eskulturak erakusten duen gisa.

Koodiyattam-en artista eta Nāṭya Śāstra Māni-ren aditua Mādhava Chākyār-ek (1899–1990) Kālidāsaren lan ezagunak koreografiatu, eta interpretatu zituen, besteak beste, Abhijñānaśākuntala, Vikramorvaśīya eta Mālavikāgnimitra.

Kannada hizkuntzan egindako Mahakavi Kalidasa (1955), Honnappa Bagavatar eta B. Sarojadevirekin eta geroago Kaviratna Kalidasa (1983) filmak, Rajkumar eta Jayapradarekin[35], haren bizitzan oinarritu ziren. Kaviratna Kalidasak Kālidāsaren Shakuntala ere erabili zuen filmean, azpi-trama gisa. Era berean, V. Shantaram-ek Shakuntala-n oinarritutako Stree (1961) hindi filma egin zuen. RR Chandranek Mahakavi Kalidas (1966) filma egin zuen tamileraz, Kālidāsaren bizitzan oinarrituta. Nadigar Thilagam filmean, Sivaji Ganesan zaldunak egin zuen poetaren papera. Mahakavi Kalidasu (Telugu, 1960), Akkineni Nageswara Raorekin, haren bizitzan eta lanean oinarritu zen[36].

Surendra Vermaren Athavan Sarga antzezlana, 1976an argitaratua, Kālidāsak bere Kumārasambhava epikoa ez zuen osatu Pārvatī jainkosak madarikatu zuelako kondairan oinarritzen da, non, zortzigarren abestian, Śhivarekin zuen ezkontza-bizitzaren lizunkeriak deskribatzen dituen. Antzezlanak Kālidāsa Chandraguptaren gorteko poeta gisa irudikatzen du, zeinak apaiz baten eta bere garaiko beste moralista batzuen epaiketari aurre egiten dion.

Asti Kashchid Vagarthiyam Krishna Kumarrek 1984an idatzitako bost ekitaldiko sanskritozko antzezlana da. Istorioa da Kālidāsak, une batean, buruko erronka izan zuela eta bere emaztea bere eraldaketaren arduraduna izan zela dioen kondaira ezagunaren aldaera bat. Kālidāsa, adimen arazoak dituen artzaina, Vidyottamā printzesa jakintsu batekin ezkonduta dago, konspirazio baten bidez. Engainatu egin dutela ohartzean, Vidyottamāk Kālidāsa baztertu, eta jakinduria eta ospea eskuratzeko eskatzen dio beren arteko harremanez jarraitu nahi badu. Gainera, itzultzean eta bere poztasunerako, Asti Kaścid Vāgarthaḥ (Ba al dago zerbait berezirik esapidean?) galderari erantzun beharko diola erabakitzen du. Kālidāsak jakinduria eta ospea lortzen ditu poeta gisa; ondoren, Kumārsambhava, Raghuvaṃśa eta Meghaduta hasten ditu Asti (dago), Kaścit (zerbait) eta Vāgarthaḥ (ahozko hitza eta bere esanahia) hitzekin, hurrenez hurren.

Bishnupada Bhattacharya-ren Kalidas edo Robindronath Kalidasaren eta Rabindranath Tagore poeta bengalerraren azterketa konparatiboa da.

Ashadh Ka Ek Din Kalidasaren bizitzako fikziozko elementuetan oinarritutako hindiar antzezlana da.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiru antzezlan idatzi zituen:

Kālidāsak bi poema epiko eta bi poema liriko idatzi zituen:

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «KALIDASA | artehistoria.com». www.artehistoria.com. Consultado el 11 de julio de 2021.
  2. ↑ (Ingelesez) «Kalidasa Biography - Biography of Kalidasa» Poem Hunter (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  3. ↑ (Ingelesez) Kalidasa. (2001-07-19). The Recognition of Sakuntala: A Play In Seven Acts. OUP Oxford ISBN 978-0-19-160609-0. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  4. ↑ Gopal 1984, 3 orr. .
  5. ↑ (Ingelesez) Bamzai, Prithivi Nath Kaul. (1994). Culture and Political History of Kashmir. M.D. Publications Pvt. Ltd. ISBN 978-81-85880-31-0. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  6. ↑ (Ingelesez) Shailesh, H. D. Bhatt. The Story of Kalidas. Publications Division Ministry of Information & Broadcasting ISBN 978-81-230-2193-5. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  7. ↑ (Ingelesez) Kalidasa. (2005-09-15). The Loom Of Time. Penguin UK ISBN 978-93-5118-010-4. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  8. ↑ Stanley A. Wolpert. (2005). India. University of California Press ISBN 978-0-520-24696-6. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  9. ↑ (Ingelesez) Mirashi; Mirashi, Vasudev Vishnu; V.V; Navlekar; N.R. (1969). Kalidasa: Date, Life And Works. Popular Prakashan ISBN 978-81-7154-468-4. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  10. ↑ Gopal 1984, 14 orr. .
  11. ↑ (Ingelesez) Kālidāsa; Devadhar, Chintaman Ramchandra. (1981). Works of Kālidāsa: Abhijñāna Śākuntalam. Vikramorvaśiyam. Mālavikāgnimitram. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-0023-6. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  12. ↑ Gopal 1984, 8 orr. .
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Hegel, G. W. F.. (1991). Lecciones sobre la Filosofía de la Historia Universal. Introducción General. Universitat de València ISBN 978-84-370-0694-9. (Noiz kontsultatua: 2024-03-10).
  14. ↑ a b (Ingelesez) Krishnamachariar, Madabhushi; Srinivasachariar, M.. (1989). History of Classical Sanskrit Literature: Being an Elaborate Account of All Branches of Classical Sanskrit Literature, with Full Epigraphical and Archaeological Notes and References, an Introduction Dealing with Language, Philology, and Chronology, and Index of Authors & Works. Motilal Banarsidass Publishe ISBN 978-81-208-0284-1. (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  15. ↑ (Ingelesez) Krishnamoorthy, K.. (1994). Eng Kalindi Charan Panigrahi. Sahitya Akademi ISBN 978-81-7201-688-3. (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  16. ↑ (Ingelesez) Kālidāsa. (1920). Kalidasa Translations of Shakuntala, and Other Works. J. M. Dent & sons, Limited (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  17. ↑ Ṛtusaṃhāra was translated into Tamil by Muhandiram T. Sathasiva Iyer
  18. ↑ «Kalidas» www.cs.colostate.edu (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  19. ↑ J. A. Pérez Rioja, Diccionario literario universal, Madrid: Tecnos, 1977, p. 515.
  20. ↑ Más tarde fue publicado como el tercer volumen de la Serie Indo-Iraní de la Universidad de Columbia de 13 volúmenes, publicada por la Prensa de la Universidad de Columbia en 1901-32 y editada por A. V. Williams Jackson.
  21. ↑ (Ingelesez) Journal of the American Oriental Society 1901: Vol 22. American Oriental Society 1901 (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  22. ↑ (Ingelesez) Journal of the American Oriental Society 1902: Vol 23. American Oriental Society 1902 (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  23. ↑ Sastri 1987, 2 orr. .
  24. ↑ Gopal 1984, 82 orr. .
  25. ↑ (Ingelesez) «Rabindranath Tagore on Kalidasa’s Meghadoota» Cloud and Sunshine 2011-09-16 (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  26. ↑ «Translations of Shakuntala and Other Works | Online Library of Liberty» oll.libertyfund.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  27. ↑ (Ingelesez) Carnegie, Dale. (2017-12). How to Stop Worrying and Start Living. Amaryllis ISBN 978-81-8322-802-2. (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  28. ↑ Kale, xxiv orr. .
  29. ↑ Kale, xxv orr. .
  30. ↑ Kale, xxvi orr. .
  31. ↑ Kale, xxvi-xxvii orr. .
  32. ↑ Kale, xxvii orr. .
  33. ↑ Txantiloi:Sa Vallabhadeva; Goodall, Dominic; Isaacson, Harunaga. (2003). The Raghupaãncik-a of Vallabhadeva: being the earliest commentary on the Raghuvaṃśa of K-alid-asa. Vol. 1. E. Forsten ISBN 978-90-6980-138-4. (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  34. ↑ (Ingelesez) Haksar, A. N. D.. (2006-01-01). Madhav & Kama: A Love Story from Ancient India. Roli Books Private Limited ISBN 978-93-5194-060-9. (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  35. ↑ Sharma, Renuka. (1983-02-05). Kavirathna Kaalidaasa. Anandalakshmi Entertainments (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
  36. ↑ Rao, Kamalakara Kameshwara. Mahakavi Kalidasu. Sarani Productions (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kālidāsa&oldid=9644953"(e)tik eskuratuta