Edukira joan

Kathryn D. Sullivan

Wikipedia, Entziklopedia askea
Kathryn D. Sullivan

Under Secretary of Commerce for Oceans and Atmosphere (en) Itzuli

2014ko martxoaren 6a - 2017ko urtarrilaren 20a
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakKathryn Dwyer Sullivan
JaiotzaPaterson, 1951ko urriaren 3a (73 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Hezkuntza
HeziketaUniversity of California, Santa Cruz (en) Itzuli
Dalhousie University (en) Itzuli 1978) doktoretza : geologia
William Howard Taft Charter High School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakastronauta, geologoa eta zientzialaria
Enplegatzailea(k)NASA
Smithsonian Institution
Ameriketako Estatu Batuetako Merkataritza Saila
Jasotako sariak
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra
Graduacaptain (en) Itzuli
Astronauta
MisioakSTS-41-G (en) Itzuli STS-31 (en) Itzuli STS-45 (en) Itzuli
Misioen entseina(k)STS-41-G STS-31 STS-45
Denbora espazioan31.969 minutu

Kathryn Dwyer Sullivan (New Jersey, AEB, 1951ko urriaren 3a) NASAko estatubatuar geologo eta astronauta da. Espazioko transbordadoreen hiru misiotan tripulatzailea izan da, eta espazioan ibili zen lehen emakume estatubatuarra izan zen, 1984ko urriaren 11n. Under Secretary of Commerce for Oceans and Atmosphere eta Administrazio Nazional Ozeaniko eta Atmosferikoaren Administratzailea (NOAA) izan da, Estatu Batuetako Senatuak 2014ko martxoaren 6an berretsi ondoren.[1] Sullivanen agintaldia 2017ko urtarrilaren 20an amaitu zen, Donald Trump presidenteak kargua hartu zuenean. NOAAn bere zerbitzua osatu ondoren, Historia Aeroespazialeko Charles A. Lindbergh Katedra izendatu zuten Smithsonian Erakundearen Aire eta Espazioaren Museo Nazionalean 2017an,[2] eta Politika Ikasketetarako Potomac Institutuko Senior Fellow ere izan zen. 2020ko ekainaren 7an, Sullivan Marianetako itsas hobiko Challenger Osinean murgildu zen lehen emakumea izan zen, Lurreko ozeanoetako sakonenean. 2021eko irailean, Joe Biden presidenteak Zientzia eta Teknologiako Aholkularien Kontseiluko kide izendatu zuen.

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kathryn Sullivanen 1981eko bideoa, hautatua izan zenean nola sentitu zen azaltzen duena

Kathryn Sullivan Patersonen jaio zen, New Jerseyn, eta 1969an graduatu zen William Howard Taft Bigarren Hezkuntzako zentroan, Los Angeleseko (Kalifornia) Woodland Hills barrutian. Kaliforniako Unibertsitateko Lurraren zientzietako Bachelor of Science egin zuen 1973an, Santa Cruzen, eta Geologiako Zientzietan doktoretza Dalhousieko Unibertsitatean, 1978an.[3][4] Dalhousien egon zen bitartean, Ozeano Atlantikoko eta Ozeano Bareko lurrak aztertzeko hainbat espedizio ozeanografikotan parte hartu zuen.[1][5][6]

1988an, Sullivan Estatu Batuetako Itsas Erreserban sartu zen ozeanografiako ofizial gisa, eta 2006an hartu zuen erretiroa, kapitain mailarekin. Administrazio Nazional Ozeaniko eta Atmosferikoko zientzialari burua izan da. NASAn sartu aurretik Alaskan aritu zen lanean ozeanografo lanetan.[1]

Ibilbidea NASAn

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1978ko urtarrilean hautatu zuen NASAk, eta 1979ko abuztuan astronauta bihurtu zen. Ordutik, STS espazio-anezkari laguntzeko lan hauek egin ditu: softwarea garatzea; berunezko argazkilari jazarlearen jaurtiketa eta lurreratzea; orbita- eta karga-proba, ordainketa eta jaurtiketa-euskarria Kennedy zentro espazialean, Florida; ontziz kanpoko ibilaldia (EVA), hainbat hegalditarako espazio-jantziaren laguntza-ekipoa eta kapsula-komunikagailua (CAPCOM) STS espazio-anezkako zenbait misiotarako misioen kontrolean. Hiru hegaldi espazialeko beteranoa, Sullivanek misioko espezialista gisa egin zuen hegan STS-41G, STS-31 eta STS-45an. Sullivan STS-41-G misioan ontziz kanpoko ibilaldi bat (EVA) egin zuen lehen emakume estatubatuarra izan zen.[6][7]

STS-41-G

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sullivan 1984an emakume estatubatuar batek egindako lehen espazio-ibilaldian

STS-41-G Challenger 1984ko urriaren 11tik 13ra, Sullivanek lehen ibilaldi espaziala egin zuen misioa izan zen. Berak eta David Leestma misioetako espezialistak 3 ordu eta erdiko ibilaldi espaziala egin zuten, satelite batek orbitan erregaia har dezakeela erakusteko diseinatutako sistema batekin. Zortzi eguneko misioan, tripulazioak Earth Radiation Budget satelitea zabaldu zuen, eta Lurraren behaketa zientifikoak egin zituen OSTA-3rekin (SIR-B radarra, ARCHIVO eta MAPS esperimentuak barne) eta formatu handiko kamera batekin (LFC). Erregaia satelite bidez berriz hornitzeko erakustaldia egin zuen hidrazina-erregaia erabiliz, orbitan berriz hornitzeko sistemarekin (ORS), eta esperimentu ugari egin zituen kabinan, bai eta zortzi Getaway Special ontzi aktibatu ere.[8] STS-41-Gk 132 orbita osatu zituen Lurraren inguruan 197.5 ordutan, Kennedy zentro espazialean, Floridan, lurreratu aurretik.[6][9]

STS-31

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

STS-31 Discovery, 1990eko apirilaren 24tik 29ra, Floridako Kennedy zentro espazialetik jaurti zen. Bost eguneko misio honetan, espazio-transbordadoreko eskifaiako kideek Hubble Espazio Teleskopioa zabaldu zuten, eta esperimentu desberdinak egin zituzten bidearen erdian, proteina kristalaren hazkundea, polimero-mintzaren prozesamendua eta grabitate-ezaren eta eremu magnetikoen ondorioak aztertu zituztenak ioi-arku batean. Hainbat kamera ere martxan jarri zituzten, IMAX zama-kamera barne, Lurraren behaketak egiteko.[10] 121 ordutan Lurraren 76 orbita egin ondoren, STS-31 Discovery Kaliforniako Edwards Aire Armadaren basean lurreratu zen, 1990eko apirilaren 29an.[6][11]

STS-45

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

STS-45 Atlantis, 1992ko apirilaren 24tik martxoaren 2ra, spacelab-aren lehen misioa izan zen. Sullivan NASAren Spacelab-en lehen misio honetako karga erabilgarriko komandantea izan zen. Bederatzi eguneko misio horretan, tripulazioak ATLAS-I (aplikazioetarako eta zientziarako laborategi atmosferikoa) kargamendua osatzen zuten hamabi esperimentuak egin zituen. ATLAS-Ik atmosferaren propietate kimikoen eta fisikoen neurketa xehatuen neurri zehatz sorta zabala lortu zuen, eta horrek nabarmen lagunduko digu gure klima eta atmosfera hobeto ulertzen. Sullivanek erantzukizun berezia zuen dosi-erantzunaren esperimentu batean, elektroi-pultsu bat goiko atmosferara jaurtitzea eta eragindako argitasuna kamera berezi batekin grabatzea eskatzen zuena.[4] Atlantis Kennedy zentro espazialean lurreratu zen 1992ko apirilaren 2an.[6][12]

Sullivan-ek NASA utzi zuen 1993an, hiru espazio anezka misiotan ibili eta 532 ordu espazioan egin ondoren.[6]

  • Misioen ikurrak
  • STS-41-G Misioa
    STS-41-G Misioa
  • STS-31 Misioa
    STS-31 Misioa
  • STS-45 Misioa
    STS-45 Misioa

NASAren ondorengo ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sullivan, NOAAko Bitarteko Merkataritza eta Administrazio idazkaria, 2013an

1993an NASA utzi ondoren, COSI Columbus-eko presidente eta CEO izan zen. Hau Columbus, Ohioko zientzia-zentro interaktiboa da. Ohioko Estatuko Unibertsitateko Matematika eta Zientzietako Hezkuntza Politikarako Battelle Zentroko zuzendari eta COSIko borondatezko aholkulari zientifikoa ere izan zen. Bere gidaritzapean, COSIk ikasgelako zientzien irakaskuntzan zuen eragina eta ikerketan oinarritutako ikaskuntza praktikoko baliabideen berritzailetzat duen ospe nazionala indartu zituen. George W. Bush presidenteak izendatu zuen Zientzien Kontseilu Nazionalerako 2004an.[6][13]

2009an, Sullivan hiru urterako aukeratu zuten Zientziaren Aurrerapenerako Ameriketako Estatu Batuetako Elkarteko Zientzia eta Ingeniaritzako Interes Orokorreko Ataleko presidente.[14]

2011ko urtarrilean Barack Obama presidenteak Senatuari bidali zion Sullivan Merkataritza idazkari laguntzaile izateko izendapena. Sullivan 2010eko abenduan izendatu zuten lehen aldiz, baina Senatuak saioa amaitu baino lehen bere izendapena onartu ez zuenez, Etxe Zuriak izendapena berritu zuen.[15]

2011ko maiatzaren 4an, Sullivan Senatuaren aho batez onartu zen eta Obama presidenteak izendatu zuen Ingurumenaren Behaketa eta Iragarpenerako Merkataritza Idazkari Laguntzailea eta Ozeaniko eta Atmosferaren Administrazio Nazionaleko Administratzaileorde gisa.[6] Sullivan Ozeanoen eta Atmosferaren Merkataritza idazkariorde eta NOAAko administratzaile jardunekoa bihurtu zen 2013ko otsailaren 28an, Jane Lubchencoken dimisioaren ostean.[16] Obama presidenteak Sullivan izendatu zuen 2013ko abuztuaren 1ean Ozeanoetarako eta Atmosferarako Merkataritza idazkariorde eta NOAAko administratzaile izateko, eta Senatuak 2014ko martxoaren 6an baieztatu zuen.[17] Bere agintaldia 2017ko urtarrilaren 20an amaitu zen.[18]

Sullivan 2017ko Charles A. Lindbergh-eko Historia Aeroespazialeko katedra izendatu zuten Aire eta Espazio Museo Nazionalean. Museoan egon zenean, Sullivanen ikerketak Hubble espazio teleskopioan zentratu ziren.[19] Halaber, Potomac Institute for Policy Studies-en Senior Fellow gisa aritu zen. Handprints on Hubble: An Astronaut's Story of Invention liburua MIT Press-ek kaleratu zuen 2019ko azaroan. Hubble Espazio Teleskopioa abian jarri, erreskatatu, konpondu eta mantentzen duen taldean izandako esperientzia kontatu zuen.[20][21]

2020ko udaberrian, Sullivanek espedizio batean bidaiatu zuen Triton Submarines-en DSV Limiting Factor itsasontzian Challenger Osinean hondora, ozeanoetako punturik sakonenera. Horrela, ozeanoetako punturik sakonenera iristen lehen emakumea izan zen,[22][23][24] eta Challenger Osinera eta espaziora bidaiatu zuen lehen pertsona izan zen.[25]

2020ko azaroan Sullivan Joe Bidenen presidentetzarako trantsizio agentziaren berrikuspen taldeko kide boluntario izendatu zuten, Merkataritza Departamentuarekin lotutako trantsizio ahaleginak laguntzeko,[26] eta Zientzia eta Teknologiako Aholkularien Lehendakaritzako Kontseilurako izendatu zuen 2021eko irailean.[27]

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Sullivanek NASAren eskutik hainbat sari jaso zituen, besteak beste, NASAren Espazio Hegaldien Domina 1984, 1990 eta 1992an; NASAren Aparteko Zerbitzuen Domina 1988 eta 1991n; NASAren Lidergo Bikainaren Domina 1992an, eta Balioespen Ziurtagiria 1996an.
  • 1991n Haley Space Flight Saria jaso zuen.[28]
  • 1993an Emakume Geografoen Elkartearen Urrezko Domina.[29][30]
  • 1994an American Academy of Achievement-en Urrezko Plaka.[31]
  • Adler Planetarium Women in Space Science saria 2004an.[32]
  • 2014an Sullivan Time 100 zerrendan izendatu zuten, munduko eragin handiena duten pertsonen urteko zerrendan.[33]
  • 2013an Zientzietako Doktore honoris causa izendapena jaso zuen Willamette Unibertsitatean.[34]
  • 2015ean Doktore honoris causa izendapena jaso zuen Brown Unibertsitatetik "zientzia, hezkuntza eta ondasun publikoari egindako ekarpen ugariengatik, eta etorkizuneko belaunaldientzat gure planetaren egoera hobetzeko etengabeko konpromisoagatik".[35]
  • Astronautaren Ospearen Aretoan sartu zen 2004an.[36]
  • Ingeniaritza Akademia Nazionalean hautatu zuten 2016an.[37]
  • Amerikako Arte eta Zientzien Akademian sartu zen 2017an.[38]
  • 2020an American Geographers Elkarteak bere Ohorezko Geografo izendatu zuen.[39]
  • 2020ko azaroaren 23an BBC 100 Emakumeen zerrendan sartu zen.[40]
  • 2023ko irailean, Sullivan Dayton-eko (Ohio) National Aviation Hall of Fame-n sartu zuten.[41]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c (Ingelesez) Kiest, Kristina. (2011-05-05). «Kathryn D. Sullivan appointed as assistant secretary of commerce for environmental observation and prediction for NOAA» NOAA Research (kontsulta data: 2025-04-15).
  2. ↑ (Ingelesez) «Former Astronaut and NOAA Administrator Kathy D. Sullivan Named National Air and Space Museum’s Lindbergh Fellow» airandspace.si.edu 2017-01-26 (kontsulta data: 2025-04-15).
  3. ↑ "Kathryn D. Sullivan (Ph.D.), NASA Astronaut (Former)". NASA.
  4. ↑ a b (Ingelesez) «Handprints on hubble. An astronaut's story of invention | WorldCat.org» search.worldcat.org (kontsulta data: 2025-04-15).
  5. ↑ (Ingelesez) «NASA's first space shuttle astronaut selection : redefining the right stuff | WorldCat.org» search.worldcat.org (kontsulta data: 2025-04-15).
  6. ↑ a b c d e f g h (Ingelesez) «Astronaut Bio: Kathryn D. Sullivan (04/2014)». Johnson Space Center - NASA (kontsulta data: 2025-04-15).
  7. ↑ (Ingelesez) «Kathryn Sullivan | Biography & Facts | Britannica» www.britannica.com (kontsulta data: 2025-04-15).
  8. ↑ (Ingelesez) «Space shuttle : developing an icon : 1972-2013 | WorldCat.org» search.worldcat.org (kontsulta data: 2025-04-15).
  9. ↑ (Ingelesez) STS-41G - NASA. (kontsulta data: 2025-04-15).
  10. ↑ Legler, Robert D.; Bennett, Floyd V. "Space Shuttle Missions Summary". NASA. NASA/TM–2011–216142..
  11. ↑ (Ingelesez) STS-31 - NASA. (kontsulta data: 2025-04-15).
  12. ↑ (Ingelesez) STS-45 - NASA. (kontsulta data: 2025-04-15).
  13. ↑ (Ingelesez) «"National Science Board Elects Physician and Former Astronaut to be New Officers"» www.nsf.gov (News | NSF - National Science Foundation) 2025-04-14 (kontsulta data: 2025-04-15).
  14. ↑ (Ingelesez) April 28; Nickel 401-863-2476, 2015 Media contact: Mark. «Brown confers six honorary degrees» news.brown.edu (kontsulta data: 2025-04-15).
  15. ↑ «Dr. Kathy Sullivan appointed as assistant secretary of commerce for environmental observation and prediction for NOAA» web.archive.org 2018-02-15 (kontsulta data: 2025-04-15).
  16. ↑ (Ingelesez) magazine, Lauren Morello, Nature. «Former Astronaut Picked to Lead NOAA» Scientific American (kontsulta data: 2025-04-15).
  17. ↑ (Ingelesez) «Kathryn Sullivan confirmed as NOAA administrator | National Oceanic and Atmospheric Administration» www.noaa.gov 2014-03-06 (kontsulta data: 2025-04-15).
  18. ↑ (Ingelesez) abbey. (2017-10-17). «AccuWeather's CEO Barry Myers Nominated to Lead NOAA» SECOORA (kontsulta data: 2025-04-15).
  19. ↑ (Ingelesez) «Former Astronaut and NOAA Administrator Kathy D. Sullivan Named National Air and Space Museum’s Lindbergh Fellow» airandspace.si.edu 2017-01-26 (kontsulta data: 2025-04-15).
  20. ↑ (Ingelesez) «BBC Radio 4 - Woman's Hour, Hubble astronaut Kathryn Sullivan; Romy Gill cooks spicy chickpeas; Reducing domestic violence» BBC (kontsulta data: 2025-04-15).
  21. ↑ «Handprints on Hubble: An astronaut's story of invention | The Royal Institution: Science Lives Here» web.archive.org 2020-08-13 (kontsulta data: 2025-04-15).
  22. ↑ «Astronaut Kathy Sullivan Becomes First Woman to Reach Challenger Deep - The New York Times» web.archive.org 2020-06-09 (kontsulta data: 2025-04-15).
  23. ↑ (Ingelesez) McGreevy, Nora. «Astronaut Kathy Sullivan Becomes First Woman to Reach Deepest Part of the Ocean» Smithsonian Magazine (kontsulta data: 2025-04-15).
  24. ↑ (Ingelesez) «Former NASA astronaut becomes first person to travel to space and ocean's deepest point» ABC News 2020-06-09 (kontsulta data: 2025-04-15).
  25. ↑ (Ingelesez) Kathy Sullivan: The woman who's made history in sea and space. 2020-06-13 (kontsulta data: 2025-04-15).
  26. ↑ «Agency Review Teams | President-Elect Joe Biden» web.archive.org 2020-11-10 (kontsulta data: 2025-04-15).
  27. ↑ (Ingelesez) Hopkins, Earl. «Former COSI CEO Kathryn Sullivan handpicked for President's Council of Advisers on Science & Technology» The Columbus Dispatch (kontsulta data: 2025-04-15).
  28. ↑ «Home : The American Institute of Aeronautics and Astronautics» web.archive.org 2019-02-21 (kontsulta data: 2025-04-15).
  29. ↑ (Ingelesez) «The Gold Medal» Society of Woman Geographers (kontsulta data: 2025-04-15).
  30. ↑ «Pennant, Society of Women Geographers, STS 41-G, Sullivan | National Air and Space Museum» web.archive.org 2020-02-03 (kontsulta data: 2025-04-15).
  31. ↑ (Ingelesez) «All Honorees» Academy of Achievement (kontsulta data: 2025-04-15).
  32. ↑ "Women in Space Science Award". Adler Planetarium..
  33. ↑ (Ingelesez) «Kathryn Sullivan» Time 2014-04-24 (kontsulta data: 2025-04-15).
  34. ↑ «2013 Honorary Degrees» web.archive.org 2020-05-04 (kontsulta data: 2025-04-15).
  35. ↑ (Ingelesez) May 24; Nickel 401-863-2476, 2015 Media contact: Mark. «Brown awards six honorary doctorates» news.brown.edu (kontsulta data: 2025-04-15).
  36. ↑ «NASA - Hall Of Fame Honors NASA Deputy Administrator» web.archive.org 2023-04-05 (kontsulta data: 2025-04-15).
  37. ↑ "Members". National Academy of Engineering..
  38. ↑ (Ingelesez) «Kathryn D. Sullivan | American Academy of Arts and Sciences» www.amacad.org 2025-04-15 (kontsulta data: 2025-04-15).
  39. ↑ (Ingelesez) «AAG Honorary Geographer» AAG (kontsulta data: 2025-04-15).
  40. ↑ (Ingelesez) BBC 100 Women 2020: Who is on the list this year?. 2020-11-23 (kontsulta data: 2025-04-15).
  41. ↑ (Ingelesez) Jetpack. The National Aviation Hall of Fame Announces the “Class of 2023” | National Aviation Hall of Fame. (kontsulta data: 2025-04-15).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kathryn_D._Sullivan&oldid=10259292"(e)tik eskuratuta