Kikuyu (hizkuntza)

Wikipedia, Entziklopedia askea
Kikuyu (hizkuntza)
Gĩkũyũ — Gĩgĩkũyũ
Datu orokorrak
Hiztunak6.623.000
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
Niger-Kongo hizkuntzak
Atlantic–Congo (en) Itzuli
Volta–Congo (en) Itzuli
Benue–Congo (en) Itzuli
Bantoid (en) Itzuli
Southern Bantoid (en) Itzuli
Bantu hizkuntzak
East Bantu (en) Itzuli
Northeast Bantu (en) Itzuli
Central Kenya Bantu (en) Itzuli
Kikuyu–Kamba (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1ki
ISO 639-2kik
ISO 639-3kik
Ethnologuekik
Glottologkiku1240
Wikipediaki
ASCL9224
IETFki

Kikuyua edo gikuyua (Gikuyuz: Gĩkũyũ [ɣēkōjó]), bantu familiako hizkuntza bat da, batez ere Kikuyu etniak mintzatzen duena. 6,6 milioi inguru hiztunek kikuyua dute ama-hizkuntza. Hiztun gehienak Kenyarrak dira, baina Tanzania eta Ugandan ere mintzatzen da. Kenyako biztanleen %22 kikuyu etniako kideak izan arren, hizkuntza ez da ofiziala herrialde horretan.

Idazkera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Latindar alfabetoa erabiltzen da idazteko, honako hizkiak erabiliz:

a b c d e g h i ĩ j k m n o r t u ũ w y

Zenbait soinu digrafoak erabiliz adierazten dira.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fonetikoki, kikuyuak 7 bokal eta 18 kontsonante ditu. Hizkuntza tonala da eta bi tonu ezberdin erabiltzen ditu.

Gramatikalki, SVO motako hizkuntza da, subjektu-aditz-objektu ordena jarraitzen duena, alegia. Aurrizkiak erabiltzeko joera du, atzizkien ordez. Adjektiboak izenen atzetik ezartzen dira beti.

Lau dialekto nagusi ditu, Kîrînyaga, Mûrang'a, Nyeri eta Kiambu hizkerak.

Literatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bada hizkuntza honetan idatziriko literatura nabarmenik, tartean Ngũgĩ wa Thiong'o idazlearen Mũrogi wa Kagogo (idazleak berak ingelesera itzulia Wizard of the Crow izenburupean).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.
Hizkuntza Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.