Kola (edaria)

Kola (edaria)
	caffeinated soft drink (en) eta sugary drink (en)
Osagaiak	caramel color (en)
Historia
Jatorria	Ameriketako Estatu Batuak
Sorrera-data	1886

Artikulu hau edariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Kola (argipena)».

Kola edaria edari karbonatatua bat da, banilla, kanela, olio-zitriko eta beste zapore batzuekin nahastua. Kola mundu osoan zabaldu zen John Pemberton botikariak Coca-Cola asmatu ondoren^[1]. 1886an marka erregistratua zen, eta geroago beste fabrikatzaile batzuek imitatu zuten. Kola gehienek kafeina dute. Hasieran kola intxaurretik sortu zen, eta horrek edariaren izena hartu zuen, nahiz eta orain beste iturri batzuk ere erabiltzen diren. Pembertonen jatorrizko edarian koka-hostoen kokaina ere bazegoen. Bere errezeta ez-alkoholikoa Angelo Mariani botikariaren koka-ardotan oinarritu zen, 1863an sortua^[2].

Kola moderno gehienak kolore ilunekoak dira, karamelu kolorekoak, eta azukre eta/edo fruktosa handiko arto-xarabearekin gozatzen dira. Orain marka askok ekoizten dute kola edaria. Horien artean, ezagunenak Coca-Cola eta Pepsi dira. Bi enpresa horiek lehiatzen aritu dira 1890eko hamarkadaz geroztik, baina lehia areagotu egin da 1980ko hamarkadaz geroztik.

Zaporeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kola-edarien zapore modernoaren osagai primarioak olio zitrikoak (laranjazkoak, limazkoak eta limoi-azalak), kanela, banilla eta zapore azidoa dira^[3]. Kola-edarien fabrikatzaileek lurrinak gehitzen dituzte, marka bakoitzerako zapore desberdinak sortzeko. Aromek osagai ugari izan ditzakete, hala nola intxaur muskatua edo martorria, baina pertsona gehienek kola-zaporearekin identifikatzen dituzten oinarrizko zaporeak zitrikoak, banilla eta kanela izaten jarraitzen dute. Azidotasuna, askotan, azido fosforikoak ematen du, batzuetan azido zitrikoekin edo beste azido isolatu batzuekin batera. Coca-Colaren errezeta sekretu komertzial korporatiboa da.

Kolaz bestelako gozagarri batzuk ere gehitu daitezke, askotan tokiko nekazaritza-politikaren mendekoak. Fruktosa handiko arto-xarabea (HFCS) Estatu Batuetan eta Kanadan erabiltzen da batez ere, gobernuak diruz lagundutako artoaren kostua txikiagoa delako. Europan, ordea, HFCS azukre-ekoizpena sustatzeko diseinatutako ekoizpen-kuotei lotuta dago; azukrea gasdunak gozatzeko erabiltzen da normalean. Gainera, estebia edo gozagarri artifiziala ere erabil daiteke; "azukrerik gabeko" edo "dietako" kolek gozagarri artifizialak izan ohi dituzte^[4].