Edukira joan

Kuressaare gaztelua

Koordenatuak: 58°14′49″N 22°28′45″E / 58.24689°N 22.47929°E / 58.24689; 22.47929
Wikipedia, Entziklopedia askea
Kuressaare gaztelua
Kokapena
Herrialdea Estonia
KonderriSaareko konderria
Landa-udalerriaSaaremaa Rural Municipality
Kokapen fisikoaSaaremaa
Koordenatuak58°14′49″N 22°28′45″E / 58.24689°N 22.47929°E / 58.24689; 22.47929
Map
Historia eta erabilera
Eraikuntza 1380(e)ko hamarkada
KomisarioaPrince-Bishopric of Ösel-Wiek (en) Itzuli
Gizateriaren ondarea
Irizpidea(iv)
Eskualdea[I]Europa eta Ipar Amerika
Izen-emateabilkura)
  1. ↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

Kuressaare gaztelua (estonieraz Kuressaare linnus; alemanez: Schloss Arensburg), baita Kuressaare apezpiku-gaztelua ere (estonieraz: Kuressaare piiskopilinnus), Saaremaa uharteko Kuressaaren dagoen da, Estoniako mendebaldean.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kuressaare gaztelua aipatzen duen lehen erregistro idatzia 1380ko hamarkadakoa da, Ordena Teutonikoa Ösel-Wieckeko apezpikuentzat eraikitzen hasi zenean. Iturri batzuek lehen gaztelua egurrez eraiki zela diote. Saaremaako biztanleek erresistentzia gogorra jarri zutenez haiek kristautzeko atzerriko ahaleginen aurrean, gaztelua, zalantzarik gabe, gurutzatuek uhartearen gaineko kontrola lortzeko egindako ahalegin zabalago baten zati gisa eraiki zen. Hasieratik, Saare-Lääneko apezpikuaren gotorlekua (alemanez: Ösel-Wiek) izan zen eta Livoniako Gerran desegin zen arte Apezpikutzako gaztelu garrantzitsuenetako bat izan zen.[1]

A plan of Kuressaare castle and fortress in 1710.
Kuressaare gazteluaren eta harresien planoa, 1710ean.

1559an, Danimarka-Norvegiak Saaremaa eta Kuressaare gazteluen gaineko kontrola hartu zuen. Garai horretan, gotorlekuak modernizatu egin ziren. Brömsebroko Bakearen ondoren, 1643-1645eko Suedia eta Danimarka-Norvegiako Erresumaren arteko gerrari amaiera eman ziona, Saaremaa suediarren eskuetara pasa zen. Suediarrek gotorlekuaren modernizazioarekin jarraitu zuten 1706 arte. Iparraldeko Gerra Handiaren ondoren, Saaremaa eta Kuressaare gaztelua Errusiar Inperioaren zati bihurtu ziren.[1]

Errusiar Inperioko mugek pixkanaka mendebalderago egin zutenez, Kuressaarek bere balio estrategikoa galdu zuen. Bereziki Finlandiako Gerraren eta Poloniaren Hirugarren Partizioaren ondoren, foku militarra Estoniatik aldendu zen. 1836an, Bomarsundeko gotorlekua Ålanden eraiki ondoren, Kuressaareko goarnizio errusiarra erretiratu egin zen.[1] Krimeako Gerran borrokatu zuten armadek Kuressaare gaztelua erabili ez izana ere galdutako garrantzi estrategikoaren adierazle da. IX..mendean gaztelua txirotegi gisa erabili zen.[1]

1904-1912an Karl Rudolf Hermann Seuberlich [et] [et] eta Wilhelm Neumann arkitektoek gaztelua zaharberritu zuten.[1]

1941ean, gaztelua gotorleku gisa erabili zuten indar sobietarrek okupatuz, eta 90 zibil exekutatu zituzten gazteluko patioan. Nazien ondorengo inbasio eta okupazioan 300 hildako baino gehiago izan ziren gazteluaren lurretan.[2][3][4][5]

Bigarren zaharberritze bat jasan zuen 1968an, orduan Kalvi Aluve [et] [et] arkitektoak zuzenduta.

Gaur egun gazteluak Saaremaa Museoa hartzen du.[1]

Arkitektura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
The northern bastion at Kuressaare castle.
Iparraldeko bastioia.

Kuressaare gaztelua Estonian hobekien kontserbatutako Erdi Aroko gotorlekuetako bat da.

Gaztelua gotiko berantiar estilokoa da, eta forma soila du ezaugarri. Erdikoa, komentuko eraikina deritzona, erdiko patio baten inguruan dagoen eraikin karratua da. Defentsa-dorrea deritzona, iparraldeko izkinan, 37 m-ra iristen da. Eraikinaren goialdetik zihoazen almenak zituen defentsa-galeria bat zaharberritu zuten 1980ko hamarkadan. Zubi altxagarria eta ate defentsak ere berreraikuntzak dira. Barruan, gaztelua bi zatitan banatuta dago: batetik, sotoa, gordetzeko erabiltzen zena eta hipokaustoa berotzeko sistema sofistikatu batez hornitua, eta, bestetik, solairu nagusia, gazteluko gela garrantzitsuenak hartzen zituena. Bertan, klaustro batek patioa inguratzen du eta gela nagusi guztiak lotzen ditu. Aipagarriak dira, besteak beste, errefektorioa, logela, kapera eta apezpikuaren bizilekuak. Azken horretan, Saaremaako nobleen landutako hamaika epitafio barroko ageri dira.[1][6]

XIV. mendearen amaieran eta XV. mendearen hasieran, gazteluaren inguruan 625 m luze zen harresi bat eraiki zen. Suzko armetan egindako hobekuntzak zirela eta, defentsarako elementu gehigarriak gehitu ziren XVI. eta XVII. mendeen artean. Erik Dahlberghek Vauban motako gotorlekua diseinatu zuen, oraindik neurri handi batean ukitu gabe dauden bastioi eta ravelinekin. Errusiako goarnizioak 1711n gotorlekua utzi zuenean Iparraldeko Gerra Handiaren ondoren, nahita lehertu zituzten gotorlekuen eta gazteluaren zati handi bat, baina, ondoren, zati bat zaharberritu zuten.[1] 1861ean, bastioiak parke bihurtzen hasi ziren, H. Göggingen Rigako arkitektoaren begiradapean.[7]

  • Gaztelurako zubia
    Gaztelurako zubia
  • Ate nagusia
    Ate nagusia
  • Barneko patioa
    Barneko patioa
  • Talaia
    Talaia
  • Ikuspegi orokorra
    Ikuspegi orokorra

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g h History of the castle and fortress. . Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name "History of the castle and fortress" defined multiple times with different content
  2. ↑ «1941 EXECUTIONS IN KURESSAARE CASTLE» Singing Revolution (Saarte Hääl Newspaper (“Voice of the Islands”)) 13 September 1988.
  3. ↑ Saaremaa Museum, Kuressaare. The Baltic Initiative And Network.
  4. ↑ Kuressaare Castle. Spotting History.
  5. ↑ Kuressaare Episcopal Castle. Lonely Planet.
  6. ↑ Tvauri, Andres. (Autumn 2009). «Late medieval hypocausts with heat storage in Estonia» Baltic Journal of Art History (Institute of History and Archaeology of the University of Tartu): 52..
  7. ↑ Kuressaare Castle Park. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuressaare_gaztelua&oldid=10246190"(e)tik eskuratuta