La Niña de los Peines

Wikipedia, Entziklopedia askea
La Niña de los Peines

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakPastora María Pavón Cruz
JaiotzaSevilla1890eko otsailaren 10a
Herrialdea Espainia
HeriotzaSevilla1969ko azaroaren 26a (79 urte)
Hobiratze lekuaSan Fernando hilerria
Familia
Ezkontidea(k)Pepe Pinto (en) Itzuli  (1931 -  1969)
Anai-arrebak
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakflamenko abeslaria
Izengoitia(k)La Niña de los Peines
Genero artistikoaflamenkoa
Musika instrumentuaahotsa

caf.cica.es…
IMDB: nm0670541 Musicbrainz: 00010eb3-ebfe-4965-81ef-0ac64cd49fde Discogs: 854170 Find a Grave: 14750927 Edit the value on Wikidata

La Niña de los Peines, jaiotzez, Pastora María Pavón Cruz (Sevilla, 1890ko otsailaren 10a - Ibídem, 1969ko azaroaren 26a) flamenko-kantari ijitoa izan zen, arte horren historiako ahotsik garrantzitsuenetakoa.[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ijitoen sehaskan jaio zen. Aita Francisco Pavón Cruz flamenko-kantaria izan zen, 'El Paiti' ezizenez ezaguna, El Viso del Alcorrekoa, baina Tocinan hazi zen. Haren ama Arahaleko Pastora Cruz Vargas izan zen, eta haren bi nebak, Tomás Pavón eta Arturo Pavón, kantariak.

Zortzi urte zituela egin zuen lehen emanaldi publikoa, Sevillako Feriako etxola batean kontratatu zutenean, neba zaharraren ordez aritzeko. 1901ean Madrilen egin zuen debuta, Café del Brillante-n.[2] Han ezagutu zuen Ignacio Zuloaga, eta hark konbentzitu zuen Bilbon Café de las Columes-en lan egiteko.

Handik aurrera, La Niña de los Peines gisa ezagutzen hasi zen, tango batzuengatik. Tango horiek maiz interpretatzen zituen, baina inoiz ez zituen diskoan grabatu, diskoetxeek behin eta berriz eskatu arren:

Orraztu zaitez nire orraziekin, nire orraziak azukrezkoak dira eta. Nire orraziekin orrazten dena, hatzak ere miazkatzen ditu. Orraztu zaitez nire orraziekin, nire orraziak kanelazkoak dira eta. Nire orraziekin orrazten den neskatoa, kanela eraman darama. orraziekin orrazten den gatxiak, kanelak benetan darama.[3]

1922ko ekainean, epaimahaikide gisa parte hartu zuen Granadako Cante Jondo lehiaketan, Antonio Chacón handia epaimahaiburu zela.

La niña de los peines, Julio Romero de Torresek margotua

Manuel de Fallaren eta koadroan margotu zuen Julio Romero de Torresen laguna zen. Federico García Lorcak La Argentinitaren etxean ezagutu zuen. Lorcak poetikoki aipatu zuen bere idazkietan: Bere itzal-ahotsarekin jolasten zuen, eztainu-ahotsa galduta, ahotsa goroldioz estalita zuela.

Espainia osoan zehar ibili zen, garai hartako artista flamenko ezagunenekin agertokia partekatuz; besteak beste, Manolo Caracol, Pepe Marchena eta Antonio Chacón flamenko-kantariekin, eta Ramón Montoya eta Melchor de Marchena gitarra-joleekin.

Ikasketarik izan ez arren, adimen natural handia zuen, eta 1934an ikusleen gustuen aldaketa iragarri zuen:

Ezin naiz jendeaz kexatu, baina kantua bide txarretik doala ikusten dut. Jendeari orain kantu txarra baino ez zaio gustatzen.

Gerra zibilaren etenaldiaren ondoren, hainbat ikuskizunekin jarraitu zuen lanean, hala nola, Concha Piquerren Las calles de Cádiz edo Sevillan estreinatu zen España y su cantaora.

1931n Sevillan Pepe Pinto kantariarekin ezkondu zen. 1969ko azaroaren 26an hil zen, senarra hil eta egun gutxira.

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Niña de los Peinesen estatua, Sevillan
  • Andaluziako Juntak interes kulturaleko ahotsa aitortu du.
  • 1961ean, omenaldi nazionala egin zioten Kordoban, Antonio Mairena eta Juan Talegaren parte-hartzearekin.
  • 1968an, Sevillako Alameda de Hérculesen, Antonio Illanes eskultorearen omenezko monumentu bat inauguratu zuten.[4] Geroago, beste bat egin zen Arahal hirian, herri horri lotuta egon baitzen amarengatik.
  • 2010ean, Emakumea Flamenkoan Museoa inauguratu zen Arahalen, eta Pastora Pavónek (La Niña de los Peines) bere lekua du.

Lana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Batez ere tangoak, petenerak, buleriak eta soleareak nabarmentzekoak dira, baina flamenkoaren modalitate guztiak menderatu zituen flamenko-kantari oso osatua izan baitzen, eta 'bambera' bezalako estilo berriak sortu zituen. Kantatzen zituen soleareen modalitateen artean, Mercé la Sernetarena nabarmentzekoa da, gaztetan ezagutu baitzuen.

Andaluziako Juntak interes kulturaleko ahotsa aitortu du. 1910 eta 1950 artean, 258 cante grabatu zituen arbel-diskoetan, eta 2004an 13 disko konpaktu gisa argitaratu ziren. Andaluziako Flamenko Zentroari esker berreskuratu ahal izan ziren, Andaluziako Juntaren Kultura Sailaren mende baitago, eta Jerez de la Fronteran du egoitza. Lan horretan 30 pertsonak parte hartu zuten, eta horien artean 12 ikertzailek, zortzi hilabetez. Grabazio horiek musika-altxor izugarria dira, eta Ramón Montoya, Niño Ricardo, Manolo de Badajoz, Antonio Moreno, Luis Molina, Currito de la Jeroma eta Melchor de Marchena gitarra-joleak dituzte lagun.

Letrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adibide gisa, La Niña de los Peines-ek interpretatu zituen kantuen letra batzuk azaltzen dira:

Petenera Taranta Soleareak Sevillana
Quisiera yo renegar

de este mundo por entero,

volver de nuevo a habitar

¡mare de mi corazón!

volver de nuevo a habitar,

por ver si en un mundo nuevo

encontraba más verdad.

Yo vi a mi madre morir

y no me quiero acordar

fue tanto lo que sufrí

que, en vez de echarme a llorar

mi llanto rompió en reír

Hasta la fe del bautismo

la empeñé por tu querer

por tu querer la empeñaba

ahora te vas y me dejas

que te castigue Undebé

Que tu palmito -mi arma-

que tu palmito

Que tu palmito

va diciendo tu "mare"

-ole-

que tu palmito

hace tiempo lo guarda

-mi vida-

-pa’ un señorito.-

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. VV. AA. Los 100 protagonistas del siglo XX. El País S. A. 1992. ISBN 84-86459-41-9.
  2. (Alemanez) «ISBN-Suche – Wikipedia» de.wikipedia.org (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
  3. (Alemanez) «ISBN-Suche – Wikipedia» de.wikipedia.org (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
  4. 19 de diciembre de 1968. ABC de Sevilla. .

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Bohórquez, Manuel: La Niña de los Peines en la Casa de los Pavón. Andalucía: Signatura Ediciones de Andalucía, 2000. {{ISBN|84-95122-32-4}}.[1]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]