Lankide:Agallarreta/Proba orria

Wi-Fi-aren logotipoa

Wi-Fi (edo Wi-fi, WiFi, Wifi, wifi) gailu elektronikoen interkonexioa ahalbidetzen duen haririk gabeko teknologia da. Wi-Fi teknologia duten gailuek (ordenagailuak, telefonoak, telebistak, bideokontsolak, musika erreproduzitzaileak...) beraien artean konektatu daitezke; baita Internetera ere haririk gabeko sarbide puntu baten bitartez. Sarbide puntu batek (ingelesez hotspot moduan ere ezagutzen dena) 20 metro inguruko helmena du eraikinen barnealdean eta helmen zabalagoa hauetatik kanpo. Sarbide puntuen estaldura gela bakar baten tamainakoa (hormek uhin elektromagnetikoak blokeatu ditzaketelako) edota kilometro karratu batzuetakoa izan daiteke, hainbat sarbide puntu gainjartzen badira.

Wi-Fi teknologiaren bertsio ezberdinak existitzen dira; hauen arteko ezberdintasuna estaldura, irrati banda eta komunikazio abiadura dira. Wi-Fi-ak, orokorrean, 2,4 GHz-ko (gigahertz) UHF (Ultra High Frecuency) eta 5,8 GHz-ko SHF (Super High Frecuency) bandak erabiltzen ditu, ISM (Industrial, Scientific and Medical) lizentzia gabeko bandak direnak eta kanaletan banatuta daudenak. Kanal bakoitza, denbora multiplexazioari esker, sare ezberdinen artean partekatu daiteke.

Teknologia honen funtzionamendurik egokiena ikuspen zuzeneko hedapenarekin ematen da. Material arruntek uhin elektromagnetikoak islatzen eta xurgatzen dituzte, hauen ondorioz, estaldura txikiagotzen da.

Etimologia

Wifi terminoa, izen arrunta dena, Wi-Fi marka komertzialetik dator. WECAk (Wireless Ethernet Compatibility Alliance), teknologia hau garatu zuen partzuergoak, iragarki sortzaileen enpresa bat kontratatu zuen teknologiaren estandarrari izena emateko; izan ere, izena ulertzeko eta gogoratzeko erraza izatea zuten helburu. 2002. urtean WECA aliantzak izena aldatu zuen eta Wi-Fi Alliance deitzera pasa zen.

Aliantzak "The Standard for Wireless Fidelity" - Haririk gabeko fidelitate estandarra - iragarki eslogana erabili zuen marka sortu eta denbora gutxira. Hau dela eta, argitalpen batzuetan eta IEEEren web-orrian Wi-Fi-a "Wireless Fidelity" hitzaren laburdura dela xedatzen da. Beraz, Wi-Fi-a haririk gabeko fidelitatearen laburdura dela adieraz daiteke, Hi-Fi ("High Fidelity") kalitate handiko soinua adierazten duen akronimoarekin gertatzen den moduan.

IEEE 802.11x estandarrak

Teknologiaren normalizazioa beharrezkoa da bere garapenerako eta gailuek bete beharreko ezaugarriak zeintzuk diren jakiteko. Bateragarritasuna lortzeko sortu ziren lehenengo estandarrak.

Urteekin, gero eta estandar berri gehiago sortuz joan dira, aurreko estandarrak hobetzeko eta dituzten gabeziak ebazteko. Estandar bakoitzak ezaugarri desberdinak izan ditzake, bai frekuentzian, bai irismenean baita abiaduran ere. Erabiltzen den terminologia IEEE 802.11x da, non x letra bat den eta protokolo zehatz baten izena adierazten duen.

Honako hauek dira IEEE 802.11x familiako estandar nagusiak:

802.11

Sortutako lehenengo estandarra da, eta abiadura oso txikiak ematen zituen. Estandar hau abiapuntutzat hartuz, denbora pasatu ahala, teknologia garatuz joan da eta estandar berriak kaleratu dira, abiadura eta segurtasuna optimizatzeko helburuarekin, edota bateragarritasuna bermatzeko.

• Abiadura (teorikoa): 2 Mbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 1 Mbit/s
• Frekuentzia : 2,4 GHz
• Banda-zabalera : 22 MHz
• Inplementazio urtea: 1997

802.11a

Estandar honen helburu nagusia loturaren abiadura handitzea izan zen, baina 5 GHz-ko banda erabiltzen duenez, atenuazio handiagoak ditu, frekuentzia altuagoa erabiltzen baitu. Aldi berean, 2,4GHz-ko banda erabiltzen duten beste gailu askoren interferentziak saihesten dira.

• Abiadura (teorikoa): 54 Mbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 22 Mbit/s
• Frekuentzia : 5,4 GHz
• Banda zabalera : 20 MHz
• Irismena: txikia, espazio libreko galera (ingeleses "Free Space Losses") handiaren ondorioz.
• Inplementazio urtea: 1999

802.11b

2.4 GHz-eko frekuentzia bandako Wi-Fi kanalak.

Wi-Fi modura ezagutzen den estandarra. 802.11 estandarrean oinarritutako araua, “a” estandarra baino irismen handiagoa du, erabiltzen duen frekuentzia baxuagoa; baita, 2,4 GHz. Hala ere, frekuentzia honetan lan egiteak beste gailu batzuekin interferentzia gehiago egotea dakar.

• Abiadura (teorikoa): 11 Mbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 6 Mbit/s
• Frekuentzia : 2,4 GHz
• Banda zabalera : 22 MHz
• Irismena : 50 metro (leku itxietan)
• Inplementazio urtea: 1999

802.11g

802.11b estandarraren hobekuntza bat da. Estandar berri honekin abiadurak handitzen dira eta aldi berean “b” estandarrarekin bateragarria jarraitzen du izaten. Gainera, a estandarrarekiko konparatuz irismena ere handitzen da.

• Abiadura (teorikoa): 54 Mbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 22 Mbit/s
• Frekuentzia : 2,4 GHz
• Banda zabalera : 20 MHz
• Irismena : 50 metro (leku itxietan)
• Inplementazio urtea: 2003

802.11n

Teknologiaren aldetik aurrerapauso handia izan zen. MIMO (Multiple-Input Multiple-Output) sareak sartu ziren, sare hauetan routerrak hainbat antena dituzte datuak aldi berean bidali eta jaso ahal izateko. Gainera irismena handitzea ere lortu zen estandar honekin. 

20 MHz-ko banda zabalera erabiltzeko konfigura daiteke, kongestio handiko zonalde batean interferentziak ahalik eta gehien saihesteko.

• Abiadura (teorikoa): 600 Mbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 100 Mbit/s
• Frekuentzia : 2,4 GHz eta 5,4 GHz
• Banda zabalera : 20 edo 40 MHz
• Irismena : 120 metro leku itxietan eta 300 metro eraikinen kanpoaldean.
• Inplementazio urtea: 2009

802.11ac

Teknologiaren estadar hau gaur egun komertzializatzen den bertsiorik berriena da. Bertsio honek, teorikoki, kable bidezko konexioen abiadura eskaintzen du. Izan ere, 802.11n estandarra oinarri hartuta hurrengo hobekuntzak inplementatzen ditu: 2,4 GHz-eko banda alde batera uzten da eta 5,4 GHz-eko bandan bakarrik lan egiten du; kanal gehiago eta erabilpen gutxiago duen banda delako. Wi-Fi kanal bakoitzaren banda zabalera 20-40 MHz-etik 80-160 MHz-era handitzen da, hortaz, komunikazio lotura bakoitzeko uhin garraiatzaile gehiago daude. Azkenik, 64-QAM modulazioa 256-QAM modulazioagatik ordezkatzen da, datuen transmisioaren abiadura lau aldiz handiagotzea ahalbidetzen duena.

• Abiadura (teorikoa): 6.93 Gbit/s
• Abiadura (praktikoa) : 100 Mbit/s
• Frekuentzia : 5,4 GHz
• Banda zabalera : 80 edo 160 MHz
• Inplementazio urtea: 2013

Etorkizunean

Ikusi den moduan, teknologia hau berrikuntza konstantean dago, hots, estadar berriak sortzen dira Wi-Fi teknologiak ezaugarri hobetzeko. Garapen fasean dauden estanda batzuk honako hauek dira:

802.11ad : WiGig

802.11ah : Wi-Fi HaLow

Gailuak eta osagaiak

Gaur egun, Wi-Fi-a sarea instalatzea oso erraza da, gailu gehienek inplementatuta izaten baitituzte WI-FI seinale hori jaso eta ulertzeko hardware eta softwarea. Honako hauek dira erabiltzen diren osagaiak:

Router-a (Bideratzailea)

Gailu oso garrantzitsua da hau, betetzen dituen eginkizun ugariengatik:

• Bideratzea: IPen (sare mailako helbidea) araberako portaera bat edo bestea izango du, datuen tramak bide batetik edo bestetik bidaliz.
• IPen esleipena: IP helbideak esleituko dizkie sarera konektatzen diren gailuei; honela helburu eta igorleak ezagunak izango dira (DHCP protokoloa erabiliz).
• NAT: esleitzen dituen IP horiek pribatuak izango dira, hau da, routerrak maneiatzen duen WLANean (Wireless Local Area Network) bakarrik izango dira baliagarriak, beraz interneterako konexioa behar izatekotan, IP helbide pribatu horiek IP publikora itzuliko ditu.
• Modem modura jokatzea: APa (Access Point) barneratuta izanez gero, antena bat izango du, eta beraz, seinaleak modulatu eta demodulatu egin behar izango ditu.
• Segurtasuna inplementatu (kodifikatu): Batzuetan informazio kodifikatu egingo du, gainerako erabiltzaileentzat trukatutako informazioa ulergaitza izan dadin, komunikazioak seguruagoak izatea lortzen da honen bidez.
• "Acces point" modura jokatu.

Access Point (AP)

Euskaraz sarbide puntua, hurbileko estazioei (sare txartela inplementatuta duen ekipo oro) sarera konektatzea baimentzen dien gailua da. Gailuen konexioak kudeatzeaz arduratzen da, hots, sarea eta gailuak elkar konektatzen dituen gailua da; honengatik orokorrean azpiegitura errazteko routerrak askotan AP modura ere jokatzen du.  Azken finean, uhin elektromagnetikoa sortzeaz arduratzen da, izan ere, maila fisikoan egiten du lan. Arazo nagusia gehienezko zerbitzu kopuru bat duela da. Laburbilduz, APa  gailuak era zentralizatuan elkarrekin konektatzea ahalbidetzen digun gailua edo osagaia da; hain zuzen ere seinaleen transmisore eta hartzailea. Orokorrean osagai hauek ditu:

• Sare egokigailua
• Antena
• Irrati transmisorea

Estazioak

Hartzaile modura jolastuko duen haririk gabeko sare egokigailua (wireless adaptaters) edo sare-interfaze kontrolagailua (network interface controller), gailu terminalak edo bukaerako gailuak ere deituak. Kasu honetan IEE 802.11 estandarra betetzen duten gailuak dira.

Ordenagailuen kasuan bi era nagusi erabiltzen dira sarera konexioa lortzeko:

• Txartel nagusira PCI-ak ("Peripheral Component Interconnect", periferikoen portua) dituen busak erabilita haririk gabeko sare txartela gehituz.
• USB txartela erabiliz.

Gaur egungo gailuen ehuneko handi batek Wi-Fi bidezko sarerako sarbidea ahalbidetzen duten hartzaileak dituzte, hortaz, ez dute gailu gehigarririk behar izaten haririk gabeko konexioa gauzatzeko.

Bibliografia

1. Ramírez, Iván (2018-05-22). Qué es WiFi AC y por qué deberías usarlo siempre que te sea posible. [bertsio elektronikoa]. Espainia: xataka.com. Hemendik eskuratua: https://www.xataka.com/basics/que-es-wifi-ac-y-por-que-deberias-usarlo-siempre-que-te-sea-posible
2. Conoce cuáles son todos los estándares de Wi-Fi que existen. [bertsio elektronikoa]. Espainia: testdevelocidad.es. Hemendik eskuratua: https://www.testdevelocidad.es/2016/08/11/conoce-cuales-todos-los-estandares-wi-fi-existen/

Kanpoko loturak

Wi-Fi Alliance-ren web-gunea.