Australiar artzazin txakurra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arantzazu Lamikiz/Proba orria
Sailkapen zientifikoa
	;

Artzain australiarra artzain-txakur arraza bat da, Espainiako iparraldean, Asturiasen, Euskal Herrian eta Nafarroan garatu zena, eta etorkinek Australiara eraman zutena herrialde horretan zorte hobearen bila. Eta hortik Estatu Batuetara. Arraza gaur egun Estatu Batuetatik dator, beraz, amerikarra da eta ez australiarra.^[1]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XlX. Mendeko amaieran eta XX. Medeko hasieran, euskal artzaina Euskal herritik Estatu Batuetara eraman zuten lan egiteko, bere izena lan egiten zuten ardiekin Australiatik ekirrita zirelako. Beste teoria batek esaten du txakurrak lehenengo Australiara eta gero Estatu Batuetara emigratu zuela.

Bigarren Mundu Gerraren ondoren hasi zen ezagun egiten, hipika-lehiaketen eta telebista-saio berezien bidez publiko orokorrari ezagutzera eman zitzaionarekin.

Europatik eramandako arrazak ez ziren gai hain klima beroa jasateko, ezta animalia basatiak zuzentzeko ere, eta, beraz, arraza berri bat sortzea erabaki zuten lur garaietako collie miro urdinak eta dingoak gurutzatuz, Australian eta Asiako hegoaldean bizi diren txakur basatiak, australiar abeltzain artzaina bizirik jarriz.^[2]

Gaur egun, Australiako Artzainak oso langilea da, oso aktiboa da, bere buruari zeregin asko izatea gustazen zaio. Txakurra kirolaria eta Maitekorra, lagun zoragarria izan ohi da familia osorentzat.

Itxura Fisikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kolorea:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Australiako Artzainarena ilea lau koloretakoa izan daiteke: beltza, gorria, blue merle eta red merle.

Beltza: mantu beltza hiru kolorekoa (beltza, sua, zuria), bi kolorekoa (beltza eta zuria edo beltza eta sua) edo kolore bakarrekoa (beltza) izan daiteke.

Gorria: mantu gorriak ere aldaketak ditu: hiru kolorekoa (gorria, sua, zuria), kolore bikoa (gorria eta zuria edo gorria eta sua), kolore bakarrekoa (gorria, marroia).

Blue merle: gauza bera Australiako blue merle artzainarentzat: hiru kolorekoa (merle urdina, sua, zuria), bicolor (merle urdina eta zuria edo merle urdina eta sua) edo kolor bakarrekoa (merle urdina). Kontuan izan Australiako Artzainek blue merle itsutasun eta gorreria arazoak izan ditzaketela bi gurasoak merle kolorekoak badira. Kasu honetan Australiako Artzain bikoitzaz hitz egingo genuke. Haztegi serioek ahal duten guztia egiten dute horrelako gurutzaketak saihesteko, txakurraren osasunean eragin larria izan ditzake. Merle urdinak, ordea, Australiako Artzainaren ezaugarri fisiko ezagunenetako bat izaten jarraitzen du.

Merle gorria: Australiako artzainarentzat merle gorria: tricolor (merle gorria, sua, zuria), bicolor (merle gorria eta zuria edo merle gorria eta sua) edo unicolor (merle gorria)

Ilea:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Australiako artzainaren ilea ertaina, leuna edo pixka bat uhindua da. Pixka bat laburragoa da buruaren eta belarrien altueran. Australiako Artzainak ere barne-geruza bat du, eta haren ile kopurua aldatu egiten da klimaren aldaketen arabera. Txakur hau urtean bitan mutatzen da, udaberrian eta udazkenean. Australiako artzainaren zainketak arduratsuak izan behar dira. Funtsezkoa da ilea ondo eskuilatzea, ile hilak kentzeko: bat edo bi eskuilatuta astean, denboraldi normalean, eta egunero orraztu mutu-aldietan. Australiako artzainaren ilea oso gogorra da eguraldi txarrari aurre egiteko, betiere baldintzak muturrekoak ez badira.

Artzain australiarra, txakurkumea:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaiotzean, Australiako Artzainen txakurkumeek 300 eta 400 gramo

artean pisatzen dute. Hazi egiten dira eta gero pisua oso azkar irabazten dute. Hiru hilabeteren buruan, Australiako Artzainak ia bikoiztu egin du bere bolumena.

Australiako Artzainaren hazkundea delikatua izan daiteke, bere energia bideratzen jakin behar baita artikulazioetan arazorik ez izateko, bereziki aldakaren displasia. Beraz, saihestu egin behar dira joko-saio biziegiak, irristadak eta eskailerak, zure txakurra helduarora iritsi arte.

Zenbat urterekin iristen da Australiako artzain baten tamaina heldua? Txakur honen hazkundea bi etapatan gertatzen da. Bospasei hilabete bete arte, Australiako Artzaina azkar hazten da eta pisua irabazten du. Heldu gisa duen tamainaren eta pisuaren bi heren neurtzen eta pisatzen ditu. Australiako Artzainaren hazkunde-kurba, gainera, nahasgarria da: gailur argi baten ondoren, bere bilakaera denboran askoz linealagoa da. Artzain australiarrak 12 hilabete inguru ditu emeentzat, eta 15 hilabete inguru arrentzat.^[3]

Izakera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artzain-txakurren arrazekin askotan gertatzen den bezala, Artzain australiarra berez leiala da bere familiarekiko, baina urruna Ezezagunekin. Horregatik, gure txakurrak adin goiztiarrea sozializatzen hasi behar du. Egokiena da kontaktuan izatea pertsonak, irudiak, soinuak eta giro desberdinak txakurkumetik. Txakur ausarta eta orekatua da, oso azkarra, indartsua eta adeitsua. Nork batez ere, oso txakur langilea da, eta jabeari atsegin ematea. Haurrekin lagun maitekorra eta babeslea da, oso jostagarria eta dibertigarria. Ez zaio batere gustatzen bakarrik Ez zaio batere gustatzen bakarrik denbora gehiegi igarotzea, ezta ordu asko ematea eredenbora gehiegi igarotzea, ezta ordu asko ematea ere.^[4]