Lankide:Lasterketak/Proba orria

Lasterketak/Proba orria
Bizitza
Jarduerak

Klitomako edo Kleitomako (grezieraz: Κλειτόμαχος, Kleitómakhos; K.a. 187/6-110/9^[1]) kartagotar filosofoa izan zen, Atenasera joan zena K.a. 163/162 inguruan^{[oh 1]}^[2]^[3], eta Karneades maisu izan zuelarik. Akademiaren zuzendari bihurtu zen K.a. 127/6 inguruan. Bere irakaslearen antzera, eszeptiko akademikoa zen. Ez da ezer iraun bere idazlanetatik, Karneadesen ikuspegiak ezagutzera ematera zuzenduak, baina Zizeronek, ordea, zenbait obra egiteko erabili zituen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klitomako Kartagon jaio zen K.a. 187/6an, Hasdrubal izenarekin (grezieraz: Ἀσδρούβας, Hasdroúbas; punikoeraz^[4]: 𐤏𐤆𐤓𐤁𐤏𐤋, ʿAzrubaʿal, Baalen Laguntza). K.a. 163/2an iritsi zen Atenasera, 24 urte inguru zituela^[3]. Han, Akademia Berriko sortzailearekin, Karneades filosofoarekin, lotu zen eta haren gidaritzapean eskola honetako dizipulurik aipagarrienetarikoa izatera iritsi zen; baina aldi berean estoikoen eta peripatetikoen filosofia ere ikasi zuen. Kristo aurreko 127/6. urtean, Karneades hil eta bi urtera, Akademiaren benetako burua bihurtu zen. Atenasen irakasten jarraitu zuen K.a. 111 arte^{[oh 2]}^[5]. K.a. 110/09 hil zenean, Filon Larisakoak ordezkatu zuen.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere lanetatik, 400 liburu izan zirenak^[6], izenburu gutxi batzuk baino ez dira gordetzen. Idazteko bere helburu nagusia Karneades maisuaren filosofia ezagutaraztea izan zen, bere iritzietatik ez baitzen inoiz desadostasunik eman. Klitomako Atenasen bizi zen hil arte; baina bere jaioterriarekiko maitasun handia mantendu zuen, beraz, Kartago K.a. 146an menperatu eta suntsitu zutenean, zorigaiztoko herrikideak kontsolatzeko obra bat idatzi zuen. Idazki hau, Zizeronek berak irakurri zuela, Karneadesen diskurtso batetik atera zen, eta honen asmoaren helburua zen filosofiak hondamen handienetan ere kontsolamendu ematen duela erakustea^[7]. Zizeronek asko estimatzen zuen lan hau^[8], De Natura Deorum, De Divinatione eta De Fatoren zatiak oinarritzat hartu zituen Akordioaren etenaz izenarekin (latinez: De Sustinendis Offensionibus) izendatzen zuen Klitomakoren lan batean oinarrituta^[9]. Klitomakok ziurrenik filosofiaren historia tratatu zuen sekta filosofikoei buruzko lanean: Pentsamendu eskoletan (grezieraz: περί αἱρέσεων)^[10].

Jakina da Klitomakoren bi lan erromatar ospetsuei eskainitakoak zirela, Gaio Luzilio poetari eta Luzio Marzio Zensorino kontsulari^[11], bere lana Erroman ezaguna eta estimatua zela iradokiz.

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Tiziano Dorandik (1999), ordea, Atenasera joan zenean berrogeigarren urtea bete zuela idatzi zuen, baina hori ez da fidagarria Woldemar Görler-en arabera (1994).
↑ Krasok urte hartan haren irakaskuntzak jarritu zituen.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ DORANDI (1999): 49 or.
↑ GÖRLER (1994): 898–914 or.
↑ ^a ^b DORANDI (1999), 33 or.
↑ HUSS (1985), 566 or.
↑ Zizeron: de Oratore, I. 11.
↑ LAERZIO (1999), 33 or.
↑ Zizeron: Tusculanae Quaestione, III. 22.
↑ Zizeron: Academica, II. 6, 31.
↑ Zizeron: Academica, II. 31.
↑ [#Bibliografia|[Diogenes Laerzio]] (1925): § 92.
↑ Zieron: Academica, II. 32.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

HUSS, Werner (1985): Geschichte der Karthager, Munich: C.H. Beck, ISBN 9783406306549. (alemanez)
Artikulu honek jabari publikoko argitalpen bateko testua biltzen du: STAHR, Adolph (1870). "Kleitomako". Smith-en, William (arg.). Greziako eta Erromako Biografia eta Mitologiako Hiztegia. 1. 784 or.
DORANDI, Tiziano (1999): 2. kapitulua: Kronologia. Algran, Keimpe; et al. (arg.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 49 or. ISBN 9780521250283.
Wikisource-logo.svg Diogenes Laerzio (1925). Akademikoak: Clitomachus. Filosofo Eminenteen Bizitzak. 1: 4. HICKS, Robert Drew-ek itzulia, (bi liburukiko argitalpena). Loeb Liburutegi Klasikoa.
GÓRLER, Woldemar (1994): Karneades eta Philonen arteko akademia. Flashar-en, Hellmut (arg.). Filosofiaren historiaren eskema, Antzinatearen filosofia, 4/2 liburukia: Filosofia helenistikoa, arg. (alemanez) (2. arg.). Basilea: Suabia. orr. 898-914. ISBN 3-7965-0930-4.
HUSS, Werner (1985): Geschichte der Karthager, Munich: C.H. Beck, ISBN 9783406306549. (alemanez)

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Beste Hasdrubal batzuk

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

William Smith (lexicographer) (Ingelesez)
Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (Ingelesez)
Nouvelle Académie (Frantsesez)
De Natura Deorum (Ingelesez)
De Divinatione (Ingelesez)
De fato (Ingelesez)

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Lasterketak/Proba orria

[2] Tiziano Dorandik (1999), ordea, Atenasera joan zenean berrogeigarren urtea bete zuela idatzi zuen, baina hori ez da fidagarria Woldemar Görler-en arabera (1994).

[6] Krasok urte hartan haren irakaskuntzak jarritu zituen.

[1] DORANDI (1999): 49 or.

[3] GÖRLER (1994): 898–914 or.

[a-4] DORANDI (1999), 33 or.

[5] HUSS (1985), 566 or.

[7] Zizeron: de Oratore, I. 11.

[8] LAERZIO (1999), 33 or.

[9] Zizeron: Tusculanae Quaestione, III. 22.

[10] Zizeron: Academica, II. 6, 31.

[11] Zizeron: Academica, II. 31.

[12] [#Bibliografia|[Diogenes Laerzio]] (1925): § 92.

[13] Zieron: Academica, II. 32.

[1]

[oh 1]

[2]

[3]

[4]

[oh 2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]