Larraga
| Larraga | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
 | |||||||||
| Kokapena | |||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||
| Merindadea |  Erriberri | ||||||||
| Administrazioa | |||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||
| Izen ofiziala |  Larraga | ||||||||
| Alkatea | Antonio Lamberto Urkixo (PSN) | ||||||||
| Posta kodea | 31251 | ||||||||
| INE kodea | 31142 | ||||||||
| Herritarra | larragar | ||||||||
| Geografia | |||||||||
| Koordenatuak | 42°33′47″N 1°50′55″W / 42.563055555556°N 1.8486111111111°W42°33′47″N 1°50′55″W / 42.563055555556°N 1.8486111111111°W | ||||||||
| Azalera | 77,201 km² | ||||||||
| Garaiera | 452 metro | ||||||||
| Demografia | |||||||||
| Biztanleria | 2.108 (2021:  −15) | ||||||||
| |||||||||
| Dentsitatea | 27,32 biztanle/km² | ||||||||
| Zahartzea[1] | % 34,62 | ||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 56,47 | ||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Jarduera[1] | % 73,67 (2011) | ||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||
| Langabezia[1] | % 11,42 (2013) | ||||||||
| Euskara | |||||||||
| Euskaldunak[1][2] | % 2,70 (2018:  %1,26) | ||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||
| Webgunea | http://www.larraga.es | ||||||||
Larraga[3] ([laraɣa]) Nafarroa Garaiko erdialde-hegoaldeko udalerri bat da, Erriberriko merindadekoa.
2014. urtean 2.093 biztanle zituen.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hiriburu Iruñetik 48 kilometro hego-mendebaldera dago.
Ingurune naturala eta klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
XIX. mendearen hasieran arteak ugari ziren udalerrian, batez ere Baigorri izeneko gunetik gertu. Hala ere nekazaritzaren eta gizakiaren eraginez, jatorrizko landarediak ibaien ertzetan baino ez dirau gaur egun. Nafarroa Garaiko beste herri askotan bezala, pinuak landatu zituzten XIX. mendearen amaieratik aurrera.
Udalerriak klima mediterraneoa dauka, udak bero eta lehorrak izaten dira, eta urte osoan zehar zabaltasun termikoa nahiko handia da, hogei gradura artekoa. Neguak hotzak izaten dira eta izozte egunak ohikoak dira azarotik otsailera. Urteko batez besteko tenperatura 13 gradukoa eta prezipitazioak 500mm dira. Urteroko egun euritsuak 80 baino ez dira.
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Larragak Mendigorriarekin egiten du muga iparraldean, Oteitzarekin mendebaldean, Artaxoa eta Tafallarekin mendebaldean, eta Berbintzana eta Lerinekin hegoaldean.
 |
Oteitza | Mendigorria | Artaxoa |
|
| Oteitza | 
|
Artaxoa eta Tafalla | ||
| ||||
| ||||
| Lerin | Berbintzana | Tafalla |
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
XX. mendearen lehen erdialdean Larragako populazioa 2.500 biztanle ingururaino hazi zen. Mendearen bigarren erdialdean, berriz, beheranzko joera hartu zuen, eta 1991rako 1.892 lagun bizi ziren udalerrian. Ordutik berriro gorantz egin zuen populazioak, eta XXI. mendearen lehen hamarkadan, 2.100 lagun inguru izatera iritsi zen.
| Larragako biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 319 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren % 15,58 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren gainetik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2007an Unión del Pueblo de Larraga (UPL, herrian UPNk hartu zuen izena) taldeko María Luisa Ibáñez Garcia aukeratu zuten alkate. Hauteskundeetan talderik bozkatuena izan zen, gehiengo osoa lortu gabe; beste taldeak ados jarri ez zirenez, alkatetza UPLk lortu zuen. Zuri emandako botoak 22 izan ziren (emandako boto guztien %2,22), eta balio gabeko botoak 93 (emandako botoen %8,57). Abstentzioa, berriz, %30 izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| UPL | 378 | 4 |
| PSN | 359 | 4 |
| Independientes por Larraga | 233 | 3 |
2011n aurkeztutako zerrendak eta lortu zituzten zinegotziak: Unión del Pueblo de Larraga (UPL, 5), PSN (3) eta Bildu(3). Azken horren botoen laguntzaz eta herri mailako edukien gaineko akordioan[4] oinarrituta, PSNko Antonio Lamberto aukeratu zuten alkate; 2011n, halako ituna izan zuen Nafarroa Garaiko udalerri bakarra izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| UPL | 394 | 5 |
| PSN | 303 | 3 |
| Bildu | 291 | 3 |
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Foruen plazan dauden eraikin guztiak bezala, udaletxea ere 1732. urtean hasi zen eraikitzen, Juan Larrea arkitektoaren diseinuaren arabera. Eraikuntza harrizkoa da, eta mugarrien gainean eutsitako erdi puntuko arkuez osatutako iraganbidea dauka. Lehen solairuan korritutako balkoia eta XVIII. mendeko armarri barrokoa daude.
XX. mendearen amaieran, eraikinaren zaharberritzea egin zen, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak emandako diru laguntzari esker. Lanek 56 milioi pezetako aurrekontua izan zuten. Zaharberritzea 1987an amaitu zen eta urte bereko irailaren 27an inaugurazio ekitaldi bat egin zuten agintariek.
Larragako udaletxeko idazkaria, Eslaba, Ezporogi, Zare eta Lergako idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Foruen Plaza, 1
Alkateen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 2003-2007 | Jesus Mari Sueskun Molinero | Independientes por Larraga |
| 2007-2011 | María Luisa Ibánez García | Unión del Pueblo de Larraga |
| 2011-2015 | Antonio Lamberto Urkixo | PSN |
Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako Hiriarteko Garraioa sareko 327 lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:
|
Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Larragan eta eskualdeko beste hainbat herritan Izarbeibarko Mankomunitatea arduratzen da, zaborra biltzeaz, ur horniduraz eta bestelako zerbitzuez. Mankomunitateak Garesen du egoitza nagusia.
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Larraga eremu ez-euskalduneko udalerria da. Horregatik, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 1,45ek zekien euskaraz hitz egiten.
2009an Larragako, Mendigorriako eta Artaxoako guraso batzuek Biderra taldea sortu zuten, hiru herri horietako umeek irakaskuntza publikoan euskaraz -hau da, D ereduan- ikasi ahal izateko beharrezkoak diren neurriak lortu nahian.
Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herriko jaiak irailaren 29aren inguruan ospatzen dira San Migelen omenez.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Miguel Arkaingeruaren parrokia. Erdi aroko eraikina da eta XVI. mende eta XVII. mendeetan handitu zuten. Elizako kanpandorrea XVIII. mendekoa da.
- Foruen plaza.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Akordioa Gerinda Bai blogean.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Larragako udalaren webgunea.
- (Gaztelaniaz) Larragari buruzko webgunea.
- (Gaztelaniaz) Larragari buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- Larragako Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.
Datuak: Q1647936
Multimedia: Larraga
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Larraga
| |||||||
