Larraga

Larraga
Nafarroa Garaia
Izen ofiziala	Larraga
Estatua Erkidegoa Merindadea	Espainia Nafarroako Foru Erkidegoa Erriberriko merindadea
Alkatea	Antonio Lamberto Urkixo (PSN)
Herritarra	larragar
Koordenatuak	42°33′47″N 1°50′55″W
Eremua	77,16 km2
Garaiera	452 m
Posta kodea	31251
Biztanleria	2.152 bizt. (2012)
Dentsitatea	27,89 bizt./km²
www.larraga.es http://www.larraga.es www.larraga.es

Larraga Nafarroako udalerria da. Erriberriko merindadeko herri honek 2.152 biztanle zituen 2012ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 48 kilometrora dago.

Inguru naturala eta kokapena

Herria, Nafarroa erdialde-hegoaldean kokatzen da, hara heltzeko NA-132 errepidea Lizarra-Tafalla norabidea jarraitu eta orduan, Larragara doan errepidea hartu behar da.

Larragak Mendigorriarekin egiten du muga iparraldean, Oteitzarekin mendebaldean, Artaxoa eta Tafallarekin mendebaldean, eta Berbintzana eta Lerinekin hegoaldean.

Klima eta landaredia

Udalerriak klima mediterraneoa dauka, udak bero eta lehorrak izaten dira, eta urte osoan zehar zabaltasun termikoa nahiko handia da, hogei gradura artekoa. Neguak hotzak izaten dira eta izozte egunak ohikoak dira azarotik otsailera. Urteko batez besteko tenperatura 13 gradukoa eta prezipitazioak 500mm dira. Urteroko egun euritsuak 80 baino ez dira.

XIX. mendearen hasieran arte ugari zegoen udalerrian, batez ere Baigorri izeneko gunetik gertu. Baina nekazaritzaren eta gizakiaren eraginez, jatorrizko landaredia ibaien ertzetetan baino ez dago egun. Nafarroako herri askotan bezala, pinuak birlandatu zituzten XIX. mendearen amaieratik aurrera.

Ondarea

• San Miguel Arkaingeruaren parrokia. Erdi aroko eraikina da eta XVI. mende eta XVII. mendeetan handitu zuten. Elizako kanpandorrea XVIII. mendekoa da.
• Foruen plaza.

Demografia

Larragako biztanleria

1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2006
1.782	1.873	1.996	2.428	2.487	2.502	2.501	2.390	2.177	1.894	1.892	1.920	2.021

2008ko erroldaren arabera, 319 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %15,58 (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).

Politika

Larraga inguruko laborantza lurren ikuspegia.

Udal hauteskundeak

2007an Unión del Pueblo de Larraga (UPL, herrian UPNk hartu zuen izena) taldeko María Luisa Ibáñez Garcia aukeratu zuten alkate. Hauteskundeetan talderik bozkatuena izan zen, gehiengo osoa lortu gabe; beste taldeak ados jarri ez zirenez, alkatetza UPLk lortu zuen. Zuri emandako botoak 22 izan ziren (emandako boto guztien %2,22), eta balio gabeko botoak 93 (emandako botoen %8,57). Abstentzioa, berriz, %30 izan zen.

Larragako Udala- (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPL	378	4
PSN	359	4
Independientes por Larraga	233	3

2011n aurkeztutako zerrendak eta lortu zituzten zinegotziak: Unión del Pueblo de Larraga (UPL, 5), PSN (3) eta Bildu(3). Azken honen botoen laguntzaz eta herri mailako edukien gaineko akordioan oinarrituta PSNko Antonio Lamberto aukeratu zuten alkate; 2011n itun hau gertatu zen Nafarroako udalerri bakarra izan zen.

Larragako Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPL	394	5
PSN	303	3
Bildu	291	3

Udaletxea

Foruen plazan dauden eraikin guztiak bezala, udaletxea ere 1732. urtean hasi zen eraikitzen, Juan Larrea arkitektoaren diseinuaren arabera. Eraikuntza harrizkoa da, eta mugarrien gainean eutsitako erdi puntuko arkuez osatutako iraganbidea dauka. Lehen solairuan korritutako balkoia eta XVIII. mendeko armarri barrokoa daude.

XX. mendearen amaieran, eraikinaren zaharberritzea egin zen, Nafarroako gobernuak emandako dirulaguntzari esker. Lanek 56 milioi pezetako aurrekontua izan zuten. Zaharberritzea 1987an amaitu zen eta urte bereko irailaren 27an inaugurazio ekitaldi bat egin zuten agintariek.

Larragako udaletxeko idazkaria, Eslaba, Ezporogi, Zare eta Lergako idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Foruen Plaza, 1

Larragako alkateen zerrenda

Alkateen zerrenda

1979-1983
1983-1987
1987-1991
1991-1995
1995-1999
1999-2003
2003-2007	Jesus Mari Sueskun Molinero	Independientes por Larraga
2007-2011	María Luisa Ibánez García	Unión del Pueblo de Larraga
2011-2015	Antonio Lamberto Urkixo	PSN

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Larraga eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %1,45ek zekien euskaraz hitz egiten.

2009an Larragako, Mendigorriako eta Artaxoako guraso batzuek Biderra taldea sortu zuten, hiru herri horietako umeek irakaskuntza publikoan euskaraz -hau da, D ereduan- ikasi ahal izateko beharrezkoak diren neurriak lortu nahian.

Azpiegitura eta garraioak

La Tafallesa autobus konpainiak Lerin eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak lau zerbitzu ditu Iruñerako norabidean, eta bi zerbitzu Nafarroako hiriburutik Lerinerako norabidean. Ibilbidea honakoa da:

• Lerin - Berbintzana - Larraga - Tafalla - Puiu - Barasoain - Tebas-Muru Artederreta - Noain eta Iruñea

Jaiak eta ospakizunak

Herriko jaiak irailaren 29aren inguruan ospatzen dira San Migelen omenez.

Zerbitzuak

Garesen egoitza nagusia duen "Izarbeibarko Mankomunitatea", zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Larraga eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Larrageta

Kanpo loturak

Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Larraga

• (Gaztelaniaz) Larragako udalaren webgunea.
• (Gaztelaniaz) Larragari buruzko webgunea.
• (Gaztelaniaz) Larragari buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
• Larragako Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.