Larraga

Larraga
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Erriberriko merindadea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Larraga
Alkatea	Antonio Lamberto Urkixo (PSN)
Posta kodea	31251
INE kodea	31142
Herritarra	larragar
Geografia
Azalera	77,16 km²
Garaiera	452 metro
Demografia
Biztanleria	2.123 (2020:  48)
Dentsitatea	27,13 biztanle/km²
Zahartzea	% 34,62
Ugalkortasuna	‰ 56,47
Ekonomia
Jarduera	% 73,67 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 11,42 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 1,44 (2010)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.larraga.es

Larraga ([laraɣa]) Nafarroa Garaiko erdialde-hegoaldeko udalerri bat da, Erriberriko merindadekoa. 2014. urtean 2.093 biztanle zituen.

Geografia

Hiriburu Iruñetik 48 kilometro hego-mendebaldera dago.

Ingurune naturala eta klima

XIX. mendearen hasieran arteak ugari ziren udalerrian, batez ere Baigorri izeneko gunetik gertu. Hala ere nekazaritzaren eta gizakiaren eraginez, jatorrizko landarediak ibaien ertzetan baino ez dirau gaur egun. Nafarroa Garaiko beste herri askotan bezala, pinuak landatu zituzten XIX. mendearen amaieratik aurrera.

Udalerriak klima mediterraneoa dauka, udak bero eta lehorrak izaten dira, eta urte osoan zehar zabaltasun termikoa nahiko handia da, hogei gradura artekoa. Neguak hotzak izaten dira eta izozte egunak ohikoak dira azarotik otsailera. Urteko batez besteko tenperatura 13 gradukoa eta prezipitazioak 500mm dira. Urteroko egun euritsuak 80 baino ez dira.

Udalerri mugakideak

Larragak Mendigorriarekin egiten du muga iparraldean, Oteitzarekin mendebaldean, Artaxoa eta Tafallarekin mendebaldean, eta Berbintzana eta Lerinekin hegoaldean.

Demografia

XX. mendearen lehen erdialdean Larragako populazioa 2.500 biztanle ingururaino hazi zen. Mendearen bigarren erdialdean, berriz, beheranzko joera hartu zuen, eta 1991rako 1.892 lagun bizi ziren udalerrian. Ordutik berriro gorantz egin zuen populazioak, eta XXI. mendearen lehen hamarkadan, 2.100 lagun inguru izatera iritsi zen.

Larragako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 319 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren % 15,58 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren gainetik).

Politika

Larraga inguruko laborantza lurren ikuspegia.

Udal hauteskundeak

2007an Unión del Pueblo de Larraga (UPL, herrian UPNk hartu zuen izena) taldeko María Luisa Ibáñez Garcia aukeratu zuten alkate. Hauteskundeetan talderik bozkatuena izan zen, gehiengo osoa lortu gabe; beste taldeak ados jarri ez zirenez, alkatetza UPLk lortu zuen. Zuri emandako botoak 22 izan ziren (emandako boto guztien %2,22), eta balio gabeko botoak 93 (emandako botoen %8,57). Abstentzioa, berriz, %30 izan zen.

Larragako Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPL	378	4
PSN	359	4
Independientes por Larraga	233	3

2011n aurkeztutako zerrendak eta lortu zituzten zinegotziak: Unión del Pueblo de Larraga (UPL, 5), PSN (3) eta Bildu(3). Azken horren botoen laguntzaz eta herri mailako edukien gaineko akordioan oinarrituta, PSNko Antonio Lamberto aukeratu zuten alkate; 2011n, halako ituna izan zuen Nafarroa Garaiko udalerri bakarra izan zen.

Larragako Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPL	394	5
PSN	303	3
Bildu	291	3

Udaletxea

Foruen plazan dauden eraikin guztiak bezala, udaletxea ere 1732. urtean hasi zen eraikitzen, Juan Larrea arkitektoaren diseinuaren arabera. Eraikuntza harrizkoa da, eta mugarrien gainean eutsitako erdi puntuko arkuez osatutako iraganbidea dauka. Lehen solairuan korritutako balkoia eta XVIII. mendeko armarri barrokoa daude.

XX. mendearen amaieran, eraikinaren zaharberritzea egin zen, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak emandako diru laguntzari esker. Lanek 56 milioi pezetako aurrekontua izan zuten. Zaharberritzea 1987an amaitu zen eta urte bereko irailaren 27an inaugurazio ekitaldi bat egin zuten agintariek.

Larragako udaletxeko idazkaria, Eslaba, Ezporogi, Zare eta Lergako idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Foruen Plaza, 1

Alkateen zerrenda

2003-2007	Jesus Mari Sueskun Molinero	Independientes por Larraga
2007-2011	María Luisa Ibánez García	Unión del Pueblo de Larraga
2011-2015	Antonio Lamberto Urkixo	PSN

Azpiegitura eta garraioak

La Tafallesa autobus konpainiak Lerin eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak lau zerbitzu ditu Iruñerako norabidean, eta bi zerbitzu Iruñetik Lerinerako norabidean. Ibilbide hau du:

• Lerin - Berbintzana - Larraga - Tafalla - Puiu - Barasoain - Tebas-Muru Artederreta - Noain eta Iruñea

Zerbitzuak

Larragan eta eskualdeko beste hainbat herritan Izarbeibarko Mankomunitatea arduratzen da, zaborra biltzeaz, ur horniduraz eta bestelako zerbitzuez. Mankomunitateak Garesen du egoitza nagusia.

Kultura

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Larraga eremu ez-euskalduneko udalerria da. Horregatik, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 1,45ek zekien euskaraz hitz egiten.

2009an Larragako, Mendigorriako eta Artaxoako guraso batzuek Biderra taldea sortu zuten, hiru herri horietako umeek irakaskuntza publikoan euskaraz -hau da, D ereduan- ikasi ahal izateko beharrezkoak diren neurriak lortu nahian.

Jaiak

Herriko jaiak irailaren 29aren inguruan ospatzen dira San Migelen omenez.

Ondasun nabarmenak

• San Miguel Arkaingeruaren parrokia. Erdi aroko eraikina da eta XVI. mende eta XVII. mendeetan handitu zuten. Elizako kanpandorrea XVIII. mendekoa da.
• Foruen plaza.

Ikus, gainera

• Larrageta

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• (Gaztelaniaz) Larragako udalaren webgunea.
• (Gaztelaniaz) Larragari buruzko webgunea.
• (Gaztelaniaz) Larragari buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
• Larragako Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.

• Datuak: Q1647936
• Multimedia: Larraga
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Larraga