Larruazaleko minbizi

Larruazaleko minbizi
Deskribapena
Mota	integumentary system cancer (en) , skin neoplasm (en) , larruazaleko gaixotasuna; eritasuna
Espezialitatea	dermatologia; onkologia
Arrazoia(k)	CMM (en) ; ultramore
Tratamendua
Erabil daitezkeen botikak	dabrafenib (en) , vemurafenib (en) , ingenol mebutate (en) , vismodegib (en) , imiquimod (en) , Ipilimumab eta fluorouracil (en)
Identifikatzaileak
GNS-10-MK	C43.C44
GNS-9-MK	173.8 eta 173.9
GNS-10	C43 eta C44
GNS-9	172 eta 173
MedlinePlus	001442
eMedicine	001442
Disease Ontology ID	DOID:4159

Ohar medikoa

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Larruazaleko minbizia edo larruazaleko kartzinoma larruazaleko ehunetan zelula gaiztoak (kantzerigenoak) sortzen dituen gaitza da. Minbizi mota desberdinak hasten dira azalean. Larruazalaren koloreak eta erradiazio ultramore natural zein artifizialaren eraginpean egoteak (eguzki-argia, beltzarantzeko kabinak, etab.) areagotu egin dezakete melanoma ez den azaleko minbizia eta keratosi aktinikoa izateko arriskua.

Epidemiologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaleko minbizia garatzeko arrisku-faktore nagusia eguzki-argitik datozen izpi ultramoreak dira, urteetan metatzen diren zelulen DNAn mutazioak eragiten dituztenak.^[1]

Larruazaleko minbizi motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Larruazaleko hiru minbizi mota nagusi daude:

Larruazaleko melanoma; larruazaleko minbizien artean arriskutsuena da, baina zorionez ez da hain arrunta.^[2]^[3]

Kartzinoma basozelularra edo zelula basalen kartzinoma: hau da minbizi mota ohikoena. Larruazaleko minbizi mota hau zelula basaletan sortzen da. Hauek epidermisaren behealdean (edo oinarrian) kokatutako zelula txiki eta biribilak dira, larruazalaren geruza kanpokoena dena.

Kartzinoma epidermoidea edo zelula ezkatatsuen kartzinoma: zelula ezkatatsuetan hasten den minbizia, arrainen ezkaten antza duten zelula mehe eta lauak. Zelula ezkatatsuak larruazalaren gainazala osatzen duen ehunean daude, gorputzeko organo hutsen estalduran, hala nola arnas aparatuen eta digestio-aparatuen hodietan.

Larruazalean hain ohikoak ez diren beste minbizi mota batzuk:
- Larruazaleko linfoma, mikosi fungoidea bezalakoa
- Kaposiren sarkoma
- Dermatofibrosarkoma edo histiosarkoma gaiztoa
- Merkelen kartzinoma
- Larruazaleko hantura-prozesu kronikoak, gaiztotu egiten direnak.^[4]

Larruazaleko beste minbizi batzuen metastasia: larruazalekoa edo larruazaleko metastasia.

Arrisku-faktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arrisku-faktore ezagunenak erradiazio ultramorearekiko esposizioa, adina eta azalaren tonu argia dira. Larruazal argiko eta adineko pertsonek kartzinoma basozelularrak izateko arrisku handiagoa dute. Aurpegia minbizi horiek gehien agertzen diren gorputzeko gunea da, eguzkiaren eraginpean gehien dagoen gorputzeko gunea delako. Larruazaleko minbizi horien %20 inguru normalean eguzkitan ez dauden azalaren eremuetan agertzen dira, hala nola bularrean, bizkarrean eta gorputz-adarretan.

Urtean zehar eguzki-erradiazioaren intzidentzia handiena duten eta biztanlerian larruazal argia nagusi den planetako eskualdeak dira kartzinoma basozelularraren intzidentzia handiena dutenak biztanleko. Adibidez: Australiak minbizi horien munduko per capita intzidentzia handienetako bat du.

Nolabaiteko aldez aurretiko joera genetikoa ere ezagutzen da. Zelta jatorriko eta iparraldeko Europako pertsonek kartzinoma basozelularra garatzeko arrisku handiagoa dute.

Detekzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Egindako zenbait kasu eta azterlan kontuan hartuta, antzekotasunak nabaritu ziren honako emaitza hauek dakartzaten pazienteetan, eta, beraz, kontuan hartu behar dira neurri hauek: