Laspaulesko sorginkeria prozesua

Wikipedia, Entziklopedia askea

Laspaulesko sorginkeria prozesua Laspaules herrian (Huesca) 1593an salatu eta torturatutako hogeita lau emakumeren erreferentzia da, ustez sorginkeria egin izana leporatu baitzitzaien.[1][2]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sorginak torturatu eta beldurtzeko tokietako bat

Huescako historiako atal hau 1981ean argitaratu zuen Domingo Subias herriko parrokoak elizako kanpandorrean 1.000-1.200 eskuizkribu aurkitu zituenean.[3] Heidelberg-eko Unibertsitatera bidali ziren testuak, azter zitzaten eta egiazkotasuna egiazta zezaten. Haietan deskribatzen zen emakumeei egindako salaketak, besteak beste, bizilagunak pozoitzea, erritu-helburuekin haurrak bahitu eta hiltzea, debekatutako ukenduak egitea eta pozoiak egiteko osagaiak lortzeko gorpuak lurpetik ateratzea.[4] Gainera, 1593ko otsailaren 19an datatutako agiri bat agertu zen, non urkatze-kolektiboen lau egunak nola egin ziren doitzeak eta nola gertatu ziren azaltzen baitzen. Hori Carlos Garcés ikertzaileak deskribatu zuen La mala semilla lanean.[5]

Garcesek Cuarto Milenio saioan esan zuen:

"Sorginak deabrua gurtzen zuten sekta bat zirela uste zuten, eta, batez ere, gaizki egiten zutela lan. Prozesu horietako batzuetan, emakume horiei gauez deabruarekin elkartzea leporatzen zitzaien, zeinek prozesu horietan forma desberdinak hartzen zituen".[6]

Garcesen lanak dioenez, sorgin-ehiza handiena Aragoi eta Katalunian gertatu zen, eta ez Euskal Herrian, herri-sinesteak dioen bezala. Bere liburuko protagonistak sendagileak edo petrikiloak ziren gehienbat, eta edozein zoritxarren errua gaineratzen zitzaien: uzta txarra edo ustekabeko heriotza. Ikertzaile horren arabera, Huescako probintzian bertan urpean (urkatuta) edo sutan 120 emakume inguru erre ziren 1461 eta 1645 artean.

Tortura eta exekuzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Epaiketak egin aurretik, emakumeak torturatu egin zituzten, aitorpena lortzeko. Prozedura horietan, tortura egiteko ohiko metodoa emakumeen eskuak bizkarrera lotzea zen, gero sabaian polea bati lotutako soka batetik zintzilikatzeko. Kasu batzuetan, gainera, mina areagotzen zuen harri bat jartzen zitzaien. Dokumentatutako lehen exekuzioa 1592ko martxoaren 4an egin zen. Urkatzeak Rodero de San Roc-en egin ziren, Laspaúlesetik hurbil zegoen mendixka batean, eta herritarrei aukera ematen zien sarraskia herritik bertatik ikusteko.[6]

Emakume horien hilketa helburu turistikoekin esplotatzen dute Brujas de Laspaúles parke tematikoan. Herri berean dago Torturaren Museoa. Sorginkeria edo heresiak leporatzen zaizkien pertsonen borondatea hausteko diseinatutako martirio-tresnen 60 erreprodukzio ere baditu.

Emakume hauek urkatu zituztenean, herria eztabaidatzen ari zen sorginkeriagatik akusatutako emakumeen heriotza-kondena mantendu behar zen ala ez. Eztabaida horren ondoren, Laspaúlesko alkateak auzipetutako 24 emakumeak torturatu ondoren plaza publikoan urkatu zituen. Hil ondoren, emakumeak lurperatu eta etzan egiten zituzten, eta, hala, sorginen hobia harriz beteta uzten zuten, haran osoan erraz ezagutu ahal izateko.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Aragón, El Periódico de. Las brujas del siglo XVI regresan a Laspaúles. .
  2. ↑ Huesca, Efe.. «La caza de brujas en Huesca desde el siglo XV, en un libro» heraldo.es.
  3. ↑ (Gaztelaniaz) AltoAragón, Diario del. «Brujas de Laspaúles: ¿ejecuciones o asesinatos?» diariodelaltoaragon.es (Noiz kontsultatua: 2022-07-14).
  4. ↑ Peris, Guillermo Peris. Aragón, tierra de brujas. .
  5. ↑ «La Mala Semilla | Tropo Editores» web.archive.org 2017-11-07 (Noiz kontsultatua: 2022-07-14).
  6. ↑ a b Cuatro.com. Las 24 brujas de Laspaúles. .

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Laspaulesko_sorginkeria_prozesua&oldid=9178088"(e)tik eskuratuta