Laysan

Laysan
Datu orokorrak
Garaiera	12 m
Mota	uharte
Luzera	3 km
Zabalera	2 km
Azalera	4,114 km²
Geografia
Koordenatuak	25°16′N 171°44′W
UTC ordua	UTC−10:00
Honen parte da	Ipar-mendebaldeko Hawaiiar Uharteak
Estatu burujabe	Ameriketako Estatu Batuak
Estatua	Hawaii
Konderri-hiri kontsolidatu	Honolulu konderria
Babestutako-eremua	Hawaiian Islands National Wildlife Refuge (en)
Ur-gorputza	Ozeano Barea
Leku geografikoa	Hawaii

Laysan (hawaieraz: Kauō) Ipar-mendebaldeko Hawaiiar Uhartedian dagoen uharte txiki bat da. Administratiboki, AEBetako Hawaii estatuan dago. 4,11 kilometro karratuko azalera eta 1,6 kilometro luze eta 2,4 kilometro zabaleko neurriak ditu. Zati batzuetan atoloia da, uhartearen erdian eta itsas maila azpitik 2,4 metrora lurrez inguratutako aintzira bat du, bertako urak Ozeano Barekoa baino 3 bider gazitasun handiagoa du.

Uhartearen hawaiierazko Kauō izenak "arrautza" esan nahi du. 1820. urte aldera Massachusettsko baleontziek uhartearen berri eman zuten. 1825ean The Nantucket Enquirer ontziko eskifaiak ikusi izana aipatu zuen. 1828ko martxoaren 2an Stanyukovich kapitainaren Moller errusiar baleontziak lehenbizikoz topatu zuen. 1857an Hawaiiko Erresumak bereganatu eta 1890ean guanoaren ustiaketarako estatubatuar konpainia bati maileguan utzia izan zen. Bertako itsas hegazti kolonia garrantzitsua desagertzear egon zen, bereziki albatrosak. Bestalde, guano biltzaileek untxiak uhartean sartu eta azkar ugaldu zirenez bertako ia landaredi osoan jan zuten, gainera japoniar merkatariak ere hegaztien lumen bila bertaratu ohi ziren. 1909an Theodore Roosevelt estatubatuar presidenteak bertako hegaztiak babesteko asmoz Ipar-mendebaldeko Hawaiiar Uharte gehienak babesgune izendatu zituen. 1923an untxi guztiak hil zituzten eta bertako jatorrizko landaredia berreskuratzen saiatu izan dira.

Kanpo estekak

• Datuak: Q34720
• Multimedia: Laysan / Q34720