Lili Bleeker
| Lili Bleeker | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Middelburg, 1897ko urtarrilaren 17a |
| Herrialdea |  Herbehereetako Erresuma |
| Heriotza | Zeist, 1985eko azaroaren 8a (88 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Utrechteko Unibertsitatea |
| Tesi zuzendaria | Leonard Ornstein (en)  |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | matematikaria, fisikaria, Erresistentziaren kidea eta instrument maker (en) |
| Lantokia(k) | Utrecht (en) |
Caroline Emilie Bleeker[1] (Middelburg, 1897ko urtarrilaren 17a-Zeist, 1985eko azaroaren 8a) holandar enpresaburua eta fisikaria izan zen, instrumentu optikoen diseinu eta fabrikazioengatik ezaguna. Emakumeek karrera bat garatzeko ohikoa ez bazen ere, etxean lan egin ordez, hezkuntzarekin jarraitzea erabaki zuen eta Gerard Willemse bere bikotekidearekin ez zen sekula ezkondu nahiz eta garai hartan ezohikoa zen. Ikasketak amaitzean, Herbehereetako lehen emakumeetako bat izan zen fisika eta matematikako doktorea bilakatzen. Doktoretza lortu ondoren, fisikan espezializatutako konpainia bat sortu zuen, Herbehereetako Erakundearentzako Ikerketa Zientifikoko Erakundearen sorreran eragin zuena. Gainera, tresna zientifikoak eta optikoak lantzeko fabrika txiki bat eraiki zuen.
Bleekerren konpainiak gogor sufritu zuen Bigarren Mundu Gerraren ondorioz. Salmentak jaitsi egin zirenez, langile batzuk kaleratu egin behar izan zituen eta gainontzekoei bere poltsikotik ordaindu behar izan zien. Bleeker-ek, Willemse bikotekidearekin batera, juduak ezkutatu zituztenez alemaniar ofizialak enpresan agertu zirenean, ezkutatu egin behar izan ziren. Gerra amaitu ondoren, bere konpainia berpiztu egin zen eta gerran zehar egindako ekintzak zirela eta, Herbehereetako Armadako Errege Domina eman zioten eta fabrika berria berria irekitzeko mailegua lortu zuen Zeisten . Bere konpainiak kontraste faseko mikroskopioa garatzeko beharrezkoak ziren tresna optikoak fabrikatu zituen.
Haurtzaroa eta hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lili, John Lambert Bleeker hiriko artzain luteranoaren bost seme-alabetatik gazteena zen. Oso argia zenez, lehen hezkuntzako lehen ikasturtea saltatu zuen. Bleeker[2] Middelburgeko Lange Sint Institutuan hasi zen ikasten, eta ikasle bikaina izan arren, amak baztertu egin zuen ikasketekin jarraitzea. Hala ere, Bleekerrek ikasketak jarraitzea erabaki zuen.1916an, Utrechteko Unibertsitatean sartu zen fisika eta astronomia ikertzeko. Bere karreran, Bleeker irakasle gisa aritu zen emakumezko batxilergoan bere ikasketak ordaintzeko, nahiz eta ez zuen lanerako aproposa iruditu. Horren ondorioz, tutore pribatu gisa lan egin zuen 1919an Utrechteko Sonnenborgh Behatokiko hainbat irakasleren laborategi laguntzaile bilakatu zen eta 1926an laguntzaile nagusi izendatu zuten. 1928ko azaroaren 5ean fisikako doktoregoa burutu zuen. Utrechteko Unibertsitateko Leonard Ornsteinek, "oso adimentsua eta ondo prestatua, teorikoki eta esperimental" bezala deskribatu zuen. Bleekerren tesiak metal alkalinoen espektroan isurketak eta dispertsioa neurtzea izan zituen helburu.
Ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1930eko ekainaren 5ean, titulua lortu eta 18 hilabete igaro ondoren, Bleeker-ek aholkularitza fisikoa sortu zuenez, instrumentu zientifikoko hainbat lantegi eta konpainiarekin lan egin zuen. 1932an bere aholkularitza eredua baliagarria izan zen Herbehereetako Antolamendu Zientifikoko Ikerketa Aplikatua sortzeko. Gero, Bleekerrek fabrika ireki zuen tresna zientifikoetarako eta optikoetarako. 1936. urtera arte, elektrizitatea neurtzeko laborategiko tresnak fabrikatzera bideratu zen konpainia. Hala ere, 1936an Bleekerrek optiko tailerra sortzea erabaki zuen, eta 1937an instrumentu optikoen produkzioa hasi zen. Bere diseinuak erakusketak izan ziren Herbehereetako industria optikoan, ordura arte ia existitzen ez zena. 1938an, Bleekerrek holandar armadarentzako prismatikoak fabrikatzen hasi zen. 1940an Herbehereak Bigarren Mundu Gerran sartu ziren eta Bleekerrek[3] prismatikoen produkzioa geldiarazi zuen ez baitzuten ezer ekoiztu nahi Alemaniako armadarentzat. Hala ere, beste instrumentuen produkzioa mantendu zuen. Mikroskopioak garatu zituen Holandako unibertsitateentzat eta haien ikasleentzat.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Gaztelaniaz) «La empresaria “Lili” Bleeker y las lentes que valieron un Nobel | Vidas científicas» Mujeres con ciencia 2019-11-07 (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
- ↑ «Dr. Caroline Emilie Bleeker, physicist and businesswoman» www.koorneef.net (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
- ↑ «WikiVisually.com» wikivisually.com (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
Datuak: Q27580690
Multimedia: Caroline Bleeker / Q27580690