Liztor asiar
| Liztor asiar | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Arthropoda |
| Klasea | Insecta |
| Ordena | Hymenoptera |
| Familia | Vespidae |
| Generoa | Vespa |
| Espeziea | Vespa velutina Lepeletier, 1836
|
Liztor asiarra (Vespa velutina) liztor espezie bat da, gorputz beltzekoa, jatorria Asiako hego-ekialdean duena. Espezie inbaditzailetzat jotzen da Europako hainbat tokitan.[1][2][3][4][5]
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Liztorra izateko nahiko handia da: 30 milimetro inguru luze da. Erkatze aldera, bertako erle arrunta (Apis mellifera) baino hiru aldiz handiagoa da.[6]
Hala ere, pixka bat handiagoa da Europako bertako liztor espezie handiena, Euskal Herrian ere badugun liztortzarra (Vespa crabro).
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erregina: 3.5cm neur dezake eta urte bat inguru bizitzen da.
Langilea: Hau vespa velutina motaren artean txikiena da. 2.5cm neurtzen du eta arra, berriz, 3cm-ra erraz iristen da.
Bizi zikloa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Azpiespezieak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herrian vespa velutina nigrithorax bakarrik bizi arren, badaude beste azpiespezie asko munduan zehar:
- Vespa velutina ardens (Buysson, 1905)
- Vespa velutina auraria (Smith, 1852)
- Vespa velutina celebensis (Pérez, 1910)
- Vespa velutina divergens (Pérez, 1910)
- Vespa velutina flavitarsus (Sonan, 1939)
- Vespa velutina floresiana (van der Vecht, 1957)
- Vespa velutina karnyi (van der Vecht, 1957)
- Vespa velutina mediozonalis (Pérez, 1910)
- Vespa velutina nigrithorax (Buysson, 1905)
- Vespa velutina sumbana (van der Vecht, 1957)
- Vespa velutina timorensis (van der Vecht, 1957)
- Vespa velutina variana (van der Vecht, 1957)
Espezie inbaditzailea Euskal Herrian[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2005ean lehendabizikoz egurra zeraman itsasontzi batean Bordeleko portuan agertu zenetik[6], Europan espezie inbaditzailetzat jotzen dute. Asiako liztorrak, erlauntzak erasotzeaz gain[7], hego-mendebaldeko Europan kalteak eta alarma egoera sortu ditu[8]. Zuhaitzetan, lau eta sei metro artean, bere habia jartzen duen liztor hau jadanik zenbait urtez Ipar Euskal Herrian izan arren, 2010an lehendabizikoz Hego Euskal Herrian aurkitu zuten, izan ere, Gipuzkoako Erlezainen Elkarteak eta Neiker-Tecnalia erakundeak Irunen Vespa velutina nigrithorax espezimen batzuk topatu zituzten[9].
Argazki galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Zubietako Saltsakoa etxean bildutako Asiako listor-kabiak
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Ingelesez) Tan, K.; Radloff, S. E.; Li, J. J.; Hepburn, H. R.; Yang, M. X.; Zhang, L. J.; Neumann, P.. (2007-01-19). «Bee-hawking by the wasp, Vespa velutina, on the honeybees Apis cerana and A. mellifera» Naturwissenschaften 94 (6): 469–472. doi:. ISSN 0028-1042. (Noiz kontsultatua: 2018-11-23).
- ↑ Vespa velutina. Euskalterm, euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-8-27).
- ↑ «Zer egin behar dut liztor asiarren habia ikusten badut?» EITB (Noiz kontsultatua: 2022-06-04).
- ↑ Liztor asiarrak Espainian, zergatik atxilotu (sic) behar dira? | Consumer. 2013-01-27 (Noiz kontsultatua: 2022-06-04).
- ↑ Goiena Komunikazio Taldea: Liztor asiarra harrapatzeko tranpa berria (bilatu bideoa online).
- ↑ a b Arratibel, Ainara. (2011-05-10). «Erleen borrero, erlezainen amesgaizto» Berria.
- ↑ Arratibel, Ainara. (2011-05-10). «Arriskuetatik harago, natura aberasten» Berria.[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ «Tourists warned as Asian hornets terrorise French» The Telegraph 2009-8-19.
- ↑ «La avispa asiática ya está aquí» Noticias de Gipuzkoa 2010/11/23.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Liburuxka informatiboa.[Betiko hautsitako esteka]
- Espeze inbaditzaile hau kontrolatzeko ekimenak.[Betiko hautsitako esteka]
- (Frantsesez) Asiako liztorren aurkako zepoak egiten.
Datuak: Q136668
Multimedia: Vespa velutina
Espezieak: Vespa velutina