Edukira joan

María Josefa Pimentel Téllez-Girón

Wikipedia, Entziklopedia askea
María Josefa Pimentel Téllez-Girón

Member of the Junta de Damas de Honor y Mérito (en) Itzuli

1787ko irailaren 22a -
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaría Josefa Pimentel y Téllez-Girón
JaiotzaMadril1752ko azaroaren 26a
Herrialdea Espainia
HeriotzaMadril1834ko urriaren 5a (81 urte)
Familia
AitaFrancisco Alonso Pimentel Vigil de Quiñones Borja Aragón y Centelles, 11th Duke of Benavente
AmaDoña Maria Faustina Manuela Téllez-Girón y Perez de Guzman
Ezkontidea(k)Pedro Téllez-Girón, 9th Duke of Osuna (en) Itzuli
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jardueraksalonnièrea

María Josefa de Borja Pimentel eta Téllez-Girón, Benaventeko XII. dukesa (Madril, 1752ko azaroaren 26a - ibidem, 1834ko urriaren 5a) madrildar aristokrata, Osunako dukesa ezkontidea, salonnière eta Goya margolariaren mezenas izan zen, baita beste artista, idazle eta zientzialari batzuena ere.[1][2][3][4]

Espainiako Ohorezko eta Merezimenduzko Damen Batzordeko lehen presidentea izan zen. Elkarte filantropiko femenino hori Karlos III.a Espainiako erregeak sortu zuen 1787an, Argien garaian, Madrilen.[1]

Francisco Alfontso Pimentel Borja eta María Faustina Téllez-Girón Pérez de Guzmánen alaba izan zen.[1] Jaiotzez Benaventeko kondesa-dukesa izan zen eta 1771ko abenduaren 29an bere lehengusu Pedro de Alcantara Téllez-Girón Pacheco, Osunako IX. dukearekin ezkondu zen.[1]

Iturri garaikideen arabera, dukesa adimen, dotorezia eta gizalege handiko emakumea zen. Oso pertsonaia ospetsua izan zen Madrilen, eta horretan Maria Luisa erreginarekin eta Maria Teresa De Silvarekin (Alba dukesa) lehiatu zen. Paper garrantzitsua izan zuen sasoi hartako Espainiako gizartean.[5]

Dukesak Madrilgo literatur areto garrantzitsuenetako bat izan zuen, eta XVIII. mendeko aristokrata ilustratuen pertsonifikazio bihurtu zen. Ildo horretan, Real Sociedad Económica Matritense taldean sartu zen lehen bi emakumeetako bat izan zen. Emakumeak onartzeak sortu zuen polemikaren aurrean, Ohorezko eta Merezimenduzko Damen Batzarra (1787) eratu zen Matritentsean, eta bertako lehen presidentea izan zen.[6]

Sostengu fidagarriak aurkitu zituen emakumeen matritense talde horretan eta bere senarrarengan, Francisco José de Goya Lucientes margolariarengan, zeinak gustu artistiko aurreratuek bereizten zuten. Dukesak Los caprichos izeneko grabatu saileko lehen karpetetako bat eskuratzeaz gain, ziur asko gero ospetsuak izan diren kabineteko koadroen bi serie enkargatu zizkion margolariari, horien artean sorginkeriazko eszena multzo bat, zeinetan El aquelarre (1798) olio-pintura (Madrilgo Lazaro Galdiano Museoa) eta Vuelo de brujas (Pradoko Museoa) nabarmentzen diren.[7]

Goyak egin zion erretratu ospetsu batean (March bilduma), dukesa zutik agertzen da, erretserba prestu jarrerarekin, publikoarengana jiratuz. Maria Antonieta erreginak sasoi hartan Parisen hasitako modari jarraitzen zioten haren jantziek. Goyaren beste koadro batek (Prado museoa) familia dukal osoa erretratatu zuen.

Madrilgo El Capricho parkearen sortzailea izan zen, bere aisialdirako hiribilduarentzat desio pertsonal bat, gero Madrilgo hiribilduko ondarerik aberatsenetako bat izan dena.

María Josefa de Borja Pimentelek, ezkonduta egon zen bitartean, gutxienez bederatzi seme-alaba izan zituen, eta horietako lau haurtzaroan hil ziren:

  1. José María Téllez-Girón eta Alfontso-Pimentel (1775eko martxoaren 20a - 1775eko maiatzaren 12a), Mayorga kondea eta Lombayko markesa.[1]
  2. Manuela Isidra Téllez-Girón Pimentel, etorkizuneko Abrantesko dukesa, Agustín Esteve Marqués margotua, 1797, Pradoko Museoa.
    Ramón José Téllez-Girón eta Alfontso Pimentel (1777-1777ko urtarrilaren 7a - 1777ko abuztuaren 22a), Mayorga kondea eta Lombayko markesa.[1]
  3. Pedro de Alcantara Téllez-Girón eta Alfontso Pimentel (1778-1782ko urtarrilaren 18), Mayorga kondea eta Lombayko markesa, Belalcázarko kondea.[1]
  4. Micaela María del Pilar Téllez-Girón eta Alfontso-Pimentel (1779-1780ko abuztuaren 11).[1]
  5. Josefa Manuela Téllez-Girón Pimentel, Camarasako markesa (1783ko abuztuaren 17a - 1817ko azaroaren 11), Marchiniko markesa; Joaquín María Gayoso de los Cobos Bermúdez de Castro, Camarasako markesarekin ezkondua.[1]
  6. Joaquina Téllez-Girón Pimentel[1] (1784-1851ko irailaren 21a), Osiloko kondesa; José Gabriel de Silva Bazán, Santa Cruzeko markesarekin ezkondua. Goyak erretratatua.
  7. Francisco de Borja Téllez-Girón Pimentel (1785-1820ko maiatzaren 6a), Osunako X. dukea; Beauforteko Maria Francisca Alvarez de Toledorekin ezkondua, Beaufort-Spontineko kondesa.[1]
  8. Pedro de Alcantara Téllez-Girón Pimentel[1] (1786-1851ko urtarrilaren 24a), Anglonako printzea eta Javalquintoko markesa; María del Rosario Fernández de Santillán Valdiviarekin ezkonduta dago.
  9. Manuela Isidra Téllez-Girón Pimentel (179ko abenduaren 6a - 1838ko urtarrilaren 9a), Coginaseko kondesa; Ángel María de Carvajal Fernández de Córdoba, Abrantesko VIII.[1] Goyak erretratatu zuen 1816an.

Norberaren eskubidez.

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Anglonako Printzerria
  • Eskilatxeko Printzerria
  • Arcosko dukerria
  • Bejarko dukerria
  • Benaventeko dukerria
  • Gandiako dukerria
  • Plasenciako dukerria
  • Mandasko dukerria eta Villanueva
  • Medina de Riosecoko Dukerria
  • Gibraleongo markesgoa
  • Markesado de Jabalquinto
  • Zaharako markesgoa
  • Lombayko markesgoa
  • Ternuako markesgoa
  • Markiniko markesgoa
  • Bailen konderria
  • Mayorga konderria
  • Mayalde konderria
  • Bañares konderria
  • Belalcázar konderria
  • Benaventeko konderria
  • Casares konderria
  • Oliva konderria
  • Osilo konderria
  • Coginas konderria
  • Puebla de Alcocerreko bizkondesa

Ezkontzaren bidez

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

                     

  • Osunako dukerria
  • Peñafieleko markesgoa
  • Fontanar konderria
  • Ureña konderria
  • Puntudun zerrendako elementua

Ohorezko goraipamenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Maria Luisa Erreginaren Dama Nobleen Ordenako Dama.[1]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Marichalar, Antonio (2012). Riesgo y ventura del duque de Osuna. Madril: Visor Libros, D.L. ISBN 8498950899
  • Paloma Fernández-Quintanilla. Osunako IX. Dukesa, Karlos III.aren Gortean ilustratua. Doce Calles. argitaletxea 2017.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]