Edukira joan

Margarete von Wrangell

Wikipedia, Entziklopedia askea
Margarete von Wrangell

Bizitza
JaiotzaMosku, 1877ko urtarrilaren 7a
Herrialdea Errusiar Inperioa  1918)
 Weimarko Errepublika  (1918 -
Lehen hizkuntzaalemana
errusiera
HeriotzaStuttgart, 1932ko martxoaren 21a (55 urte)
LeinuaWrangel (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaTübingengo Unibertsitatea
Hizkuntzakalemana
errusiera
Jarduerak
Jarduerakkimikaria, unibertsitateko irakaslea eta agronomoa
Enplegatzailea(k)Universität Hohenheim  (1918 -

Margarethe Mathilde von Wrangell, 1928aren ondoren, Andronikow printzesa, ezkongabean, Baronesa von Wrangell (Mosku, 1877ko urtarrilaren 7a - Hohenheim, 1932ko martxoaren 21a), Baltikoko alemaniar agronomoa izan zen, eta Alemaniako unibertsitate bateko lehen irakasle titularra.[1][2]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniako Wrangel etxe noble baltikoan jaioa, haurtzaroa Moskun, Ufan eta Revalen (gaur egun Tallinn) eman zuen eta azken hiri horretako neskato alemaniarrentzako eskola batera joan zen. 1894an irakaskuntzarako gaitasun azterketa ohorez gainditu ondoren, zientzietako eskola partikularrak eman zituen hainbat urtez. Ipuinak pintatu eta idazteaz ere arduratu zen. 1903an Greifswaldeko Unibertsitatean botanikako ikastaro batera joateak inflexio-puntu bat sortu zuen bere bizitzan. 1904ko udaberritik aurrera, Natura-Zientziak ikasi zituen Leipzigen eta Tübingen, eta 1909an, kimikako doktoretza lortu zuen Tübingeko unibertsitatean summa cum laude. Doktore-tesiaren gaia "Azido formil-glutakonikoaren esterraren eta bere bromo-deribatuen isomerismoa" izan zen.[2]

Horren ondoren, ikerketa zientifikoak eta bidaiak egin zituen. 1909an, Dorpateko Nekazaritzako Estazio Esperimentalean laguntzaile gisa lan egin zuen. 1910ean, William Ramsay kimikariak erradiazioaren arloan Londresen egindako lanean parte hartu zuen. Hurrengo urtean, Estrasburgoko Kimika Ez-organiko eta Fisikaren Institutuan laguntzaile aritu zen eta, 1912an, Marie Curie fisikari eta kimikariarekin lan egin zuen Parisen. Urte honen amaieran, Revaleko Nekazaritza Elkartearen Estoniako Nekazaritza Estazio Esperimentaleko buru izendatu zuten. Bere zeregin nagusia haziak, pentsuak eta ongarriak gainbegiratzea zen. Urriko Errusiar Iraultzan zehar, bere institutua itxia izan zen eta bera atxilotua, nahiz eta 1918an Alemaniara ihes egitea lortu zuen.

Zirkulu profesionaletatik kanpo, von Wrangellen bizitza eta lan zientifikoa batez ere bere biografiagatik ezagutu zen, hil ondoren argitaratua eta Margarethe von Wrangell. Emakume baten bizitza 1876tik 1932ra. Egunkariak, gutunak eta oroitzapenak, Vladimir Andronikov printzeak irudikatuak izenekoa. Liburua 1935ean argitaratu zen lehen aldiz, eta hainbat edizio izan zituen. Alemaniako Errepublika Federalean, von Wrangell izan zen feministek "berraurkitutako" lehena. Bere bizitza apartaren ondorioz, emakumeari eta generoari buruzko ikerketa modernoen figura nagusi bihurtu da. 1970az geroztik, argitalpen ugarik aztertu dituzte haren bizitzaren eta gizarte-ingurunearen alderdiak. Nekazaritzaren historiako genero-ikerketaren barruan, aspaldi sailkatu izan da nekazaritzaren aitzindari nabarmenetako bat bezala.[3]

Ikerketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1918ko udatik aurrera, von Wrangellek Hohenheimgo Nekazaritza Ikerketarako Estazioan lan egin zuen, eta 1920tik aurrera departamentuko buru izan zen. Bere lehen esperimentu zientifikoak fosforoak lurrean zuen portaeran oinarritu ziren. 1920an, Hohenheimgo Nekazaritza Unibertsitateko gaikuntza azido fosforikoaren xurgapenari eta lurzoruaren erreakzioei buruzko tesi batekin osatu zuen. 1923an, Hohenheimeko Landare Nutrizioko irakasle titular izendatu zuten.[2] Gobernuaren diru laguntzarekin, Landare Elikadurarako Institutu propioa eman zioten, laborategiz eta eremu esperimental batez hornitua,1932an hil zen arte zuzendu zuena.

Argitalpenak (hautaketa)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Phosphorsäureaufnahme und Bodenreaktion. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1920. Habilitationsschrift Landwirtschaftliche Hochschule zu Hohenheim 1920.
  • Gesetzmäßigkeiten bei der Phosphorsäureernährung der Pflanze. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1922.
  • (Arg.) Die Düngerlehre. Von D. E. Prjanischnikow. Professor an der Landwirtschaftlichen Hochschule in Moskau. Nach der fünften russischen Auflage herausgegeben von M. von Wrangell. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1923.
  • Ernährung und Düngung der Pflanzen. In: Handbuch der Landwirtschaft. Herausgegeben von F. Aereboe, J. Hansen und Th. Roemer-ek. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1929. Volume 2, pp. 295–396.

Aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1992an, Ipar Renania-Westfaliako gobernuak Margarethe von Wrangell Fundazioa sortu zuen, unibertsitateen eta ETEen sektorearen arteko lankidetza sustatzen duena.[4]
  • 1997an, Baden-Wurtembergeko Zientzia Ministerioak Margarete von Wrangell Emakumeak Gaitzeko Programa jarri zuen abian. Programa horrek emakume zientzialari kualifikatuak gaitzea sustatzen du.[5]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Weeks, Mary Elvira. (1938-06-01). «Margarethe von Wrangell: Das Leben einer Frau, 1876-1932 (Andronikow, Prince Wladimir)» Journal of Chemical Education 15 (6): 298.  doi:10.1021/ed015p298.2. ISSN 0021-9584. (kontsulta data: 2025-01-27).
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-01-07). «Margarete Mathilde von Wrangell, química agrícola» Mujeres con ciencia (kontsulta data: 2025-01-27).
  3. ↑ «Zum Beispiel: Margarete von Wrangell». Nachrichten aus der Chemie 49. 2001. pp. 824-825..
  4. ↑ «Margarethe von Wrangell-Stiftung e.V.» web.archive.org 2011-07-19 (kontsulta data: 2025-01-27).
  5. ↑ (Alemanez) «Seite nicht gefunden» Baden-Württemberg.de (kontsulta data: 2025-01-27).

Bibliografia osagarria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Mayer, Adolf (1932). "Margarete von Wrangell, Fürstin Andronikof. ? 31. März 1932 zu Stuttgart". Die Naturwissenschaften. 20 (19): 322–324. Bibcode:1932NW.....20..322M. doi:10.1007/BF01504626. S2CID 32182755.
  • Schwarzl, Sonja M.; Wunderlich, Wiebke (2001). "Zum Beispiel: Margarete von Wrangell". Nachrichten aus der Chemie. 49 (6): 824–825. doi:10.1002/nadc.20010490628.
  • Naujoks, E.; Du Prez, FE; Espeel, P; Hawker, CJ; Junkers, T; Schlaad, H; Van Camp, W (1937). "Margarethe von Wrangell. Das Leben einer Frau. 1876-1932. Aus Tagebüchern, Briefen und Erinnerungen dargestellt von Fürst Wladimir Andronikow. 383 S. Mit 17 Bildern. Verlag Albert Langen/Georg Müller, München 1935. Preis geb. RM. 8,50". Angewandte Chemie. 50 (1): 60. Bibcode:1937AngCh..50...60N. doi:10.1002/ange.19370500120.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Margarete_von_Wrangell&oldid=10044103"(e)tik eskuratuta