Maria Bashir

Wikipedia, Entziklopedia askea
Maria Bashir

Bizitza
JaiotzaHerat, 1970 (53/54 urte)
Herrialdea Afganistan
BizilekuaHerat
Hezkuntza
HeziketaKabulgo Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta abokatua
Jasotako sariak
Maria Bashir Medill News Service saria hartzen Michelle Obama eta Hillary Clinton-ekin, 2011.03.07 (Argazkia: Roshan Nebhrajani)

Maria Bashir, persieraz, ماریا بشیر‎) (Herat, Afganistan, 1970) afganistandar emakumearen eskubideen alde lan egiten duen abokatua eta politikaria da. Afganistanen historiako lehen emakumezko fiskala izan zen, eta Herat probintziako fiskal nagusia izan zen 2009 eta 2014 bitartean.[1] 2011n, Kemendun Emakumeen Nazioarteko Saria eman zioten.

Afganistango zerbitzu zibilean 15 urte baino gehiagoko esperientzia izan zuen (talibanek, polizia ustelek, heriotza-mehatxuek eta huts egindako hilketa-saiakerak jasan arren). Talibanen garaian lan egitea debekatu egin zioten, eta bere seme-alabak "legez kanpo" hezten eman zuen denbora, ezin baitzen etxetik atera, legez kontrakoa baitzen emakumeak gizonik gabe kalean ikustea.[1][2] Ustelkeria eta emakumeen zapalkuntza erauzteko ikuspegi nagusiarekin, 2010ean 87 kasu ingurutan aritu zen.[3]

Bere lana aitortuz, Estatu Batuetako Estatu Sailak Kemendun Emakumeen Nazioarteko Saria eman zion. Urtero ematen zaie sari hori lidergoa, adorea, buru-argitasuna eta besteengatik sakrifikatzeko gogoa erakutsi duten mundu osoko emakumeei, bereziki emakumeen eskubideen sustapena hobetzeko, askotan beren bizitzarako arriskuan baitaude.[4] Bashir 2011n Time 100-en ere agertu zen, munduan eragin handiena duten 100 pertsonen urteko zerrendan, Time aldizkariak osatua.[3]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen urteak eta hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bashir, bere familiako alaba nagusiena da, ikasle bikaina zen eskola-garaitik. Aita zenaren animoa jaso zuen ikasketak eskola mailatik kanpo jarraitzeko, emakumeenganako jarrera oso murriztailea duen herrialde batean.[2] Graduatu ondoko hezkuntzarako sarrera-azterketek hiru aukera hautatu behar izan zituenean, 'Legea' jarri zuen guztien azpian.[2] Eskaerak ebaluatu eta eskaerak onartzen zituen Goi Mailako Hezkuntzako ministroa harrituta geratu zen erabaki argiagatik, eta zuzenbidea ikasteko onartu zuen.[2] 1994an graduatu zen, Kabulgo Unibertsitatean Zuzenbidean lau urtez ikasi ondoren, eta ondoren urtebeteko graduondokoa egin zuen Kabulen fiskal gisa.[2]

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1996an, graduatu ondoren, Bashir bigarren emazte gisa ezkondu zen Txinan egoitza zuen inportazio-negozio bat zuzentzen duen gizon aurrerakoi batekin, eta Herat hirira joan zen bizitzera.[5] Mariak bi seme eta alaba bat izan ditu, eta irakasle partikularrekin ikasi behar izan dute etxean, batez ere Bashir-ek izan dituen etengabeko heriotza-mehatxuengatik, baina baita familiako gainerako kideenenak ere. Seme zaharrenak izebarekin (Mariaren ahizpa) ikasi zuen Alemanian.[6]

Talibán araubidean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Graduatu ondoren, Bashir Fiskaltza Nagusiaren bulegoan hasi zen lanean Kabulgo ikertzaile kriminal gisa.[6] Herat-era joan eta gutxira, 1995ean, talibanek hiria okupatu eta emakumeek lan egitea eragotzi zuten. Bashirrek bere etxe barruan egon behar izan zuen, beste emakume batzuk bezala, 2001era arte, Estatu Batuetako inbasioa gertatu zen arte. Une horretan, emakumeak berriro hasi ziren lanean (une horretan gizarte-erresistentzia handiarekin), eta berriz jarraitu zuen Ikertzaile Kriminaltzarekin.[6] Talibanek, beren gobernu-aldian, neskentzako hezkuntza edo lana legez kanpoko egin zuten, gizonen mende jarraituko zutela ziurtatuz. Bashirrek bere egoitzan ikasi zuen, ezkutuan, erosketak egiteko poltsetan liburuak eta bestelako artikuluak kontrabandeatzen zituzten ikasleekin.[5] Hark uste zuen talibanen erregimena erori egingo zela, eta erorketa hori gertatzen zenean, emakumeak prest egotea nahi zuen lan-indarrarekin bat egiteko.[6] Talibanek beren jardueren berri izan zuten, eta senarrari bi aldiz deitu zioten egiten ari zena kontatzeko, hertsatzeko modu gisa.[5]

Fiskaltzako itzulera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2006ko irailean, orduko fiskal nagusia (kontserbadoretzat jotzen dena) Heart bisitatu zuen, lau probintzietako fiskalekin biltzeko. Bashir zen emakume bakarra. Hitzaldiaren amaieran, berak zalantzan jarri zuen bere politika Fiskalaren Bulegoa hobetzeko, bereziki emakumeek han lan egin ahal izateko.[6] Fiskal nagusiak onespena eman zion azken horri, eta pozik agertu zen Nadia Anjuman poeta eta kazetariaren heriotzari buruzko ikerketan laguntzaile gisa egindako lanarekin; Bashirrek hilketa-karguak aurkeztu zituen Nadiaren senarraren aurka. Hilabete horren amaieran Herat utzi aurretik, estatuko fiskal nagusiak Bashir izendatu zuen Herat probintziako fiskal nagusi.[6]

Uste da Ashraf Ghani Ahmadzai afganistango presidenteak, 2014ko abenduaren 27an, Maria Bashir kaleratu zuela Herateko mendebaldeko fiskal nagusi kargutik, azalpen publikorik gabe. Maria Bashirrek "bidegabekotzat" jo zuen Ghani presidentearen portaera. Ez zuela argi bat-batean zergatik bota zuten ere esan zuen.[7]

Afganistango konstituzio berriaren kritikak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Garai hartako Estatu Batuetako gobernuak ongi hartu zuen Bashir-en izendapena, Talibanen Gobernuaren ondoren herrialdearen mendebaldean izandako aurrerapen garrantzitsu gisa. Condoleezza Rice Estatu Batuetako orduko estatu-idazkariak Bashir Washingtonera gonbidatu zuen aurrerapena ohoratzeko.[8] Bashir, ordea, kritikoa izan zen, eta esan zuen konstituzio berriak emakumeei eskubide berberak ematen zizkien arren, epaile asko artean Sharia Lege zaharraren mende zeudela. Emakumeen askatasun faltak bere bikoteak aukeratu behar dituela esan ondoren, nahiz eta gizonak adulterioz epaitu ez, emakumeak antzeko karguen izenean lapidatuta hil egiten dituztela gaineratu zuen. Dibortzio-prozesu etengabeaz eta senarrek seme-alaben zaintza lortzeko moduaz hitz egitean, emakumeek hori baino suizidioa nahiago zutela esan zuen.[8] Afganistanen nagusi diren ustelkeria-arazoei buruzko informazio gehiago ematean, egitura berrantolatzea proposatu zuen, pertsonak beren jatorri etnikoaren arabera izendatzeko, Hamid Karzaik egiten zuen bezala. Halaber, ustelkeriaren aurkako ahaleginek arrakasta izateko, zerbitzari publikoentzako soldata-igoerekin konbinatu behar direla gomendatu zuen, jasotako soldata urria osatzeko "beste alde batean" bilatzera behartzen baititu. Legeak betearazteko ahalmen ezagatik ere kezkatu zen, eta ondorioz, lege sistema ez da ahaltsua.[2]

Hilketa-saiakerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bashir-en kritikak ez zituzten ondo hartu estremistek edo kontserbadoreek, batez ere emakumea izateagatik. Horrekin batera, ustelkeriaren aurkako jarduerak, eta etxeko abusuen biktima izan ziren emakumeei ausart lagunduta eraso egin zieten senarrak auzitegietara eramateko. Telefono-mehatxuak jasotzen hasi zen lanari uko egiteko eskatuta.[6] Heraten oinarritutako elizgizon batzuek fatwa bat ere eman zuten leku publikoetan eskolta gabeko emakumeei buruz.[6] Horrek kezkatu egin zuen Bashir, eta segurtasuna emateko eskatu zien estatuko agintariei. Baina estatuko agintariek ez zieten jaramonik egin eskaerei, eta, geroago, 2007an, bonba bat lehertu zen etxetik kanpo, seme-alabak kanpoan ibiltzen ziren normalean, baina egun horretan euria ari zuen, eta, beraz, seme-alabak barruan egotean salbatu egin ziren.[6] Bere bizitzako mehatxuak ikusita, Estatu Batuetako gobernuak guardia armatuak kontratatu zituen eta auto blindatu bat ere eman zion. Beste gertakari batean, bere bizkartzainen semeetako bat bahitu eta hil egin zuten, egileek Bashir-en semearekin nahastu baitzuten. Horrelako gertaerek Bashir-en seme-alabak etxean ikastera behartu zituzten, eta horrek kezkatu egin zuen Bashir, hezkuntza formalik jaso ez zutelako.[6]

Maria Bashir Kemendun Emakume Saria jasotzen, 2011

Sariak eta goraipamenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2011n Kemendun Emakumeentzako Nazioarteko Saria[9]
  • 2011n Time aldizkarian 75. postua munduko 100 pertsona garrantzitsuenetan[10]
  • 2015ean Jewels of Muslim Worlds Award (Mundu musulmanaren bitxien saria)[11]

Afganistango Emakumeen Unitaterako Erakundea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mariak Afghan Women Unity Organization AWUO (Afganistango Emakumeen Unitaterako Erakundea) erakundea sortu zuen 2016. urtean. Irabazi-asmorik gabeko erakundea da, eta emakumeen eta haien eskubideen jabekuntzaren alde borroka egiten du, emakumeentzako lanpostuak eta bizibideak sortu, emakumeen aurkako indarkeria murriztu eta emakumeen eskubideak defendatzeko.[11]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Corbin, Jane. (16 de agosto de 2009). What are we fighting for. BBC.[Betiko hautsitako esteka]
  2. ↑ a b c d e f Kadirova, Diloro. (28 de enero de 2010). Interview with Ms. Maria Bashir, Chief Prosecutor of Herat Province. UNODC, Kabul.
  3. ↑ a b Baker, Aryn. (21 de abril de 2011). The 2011 Time 100 : Maria Bashir, Law enforcer. Time.
  4. ↑ «Secretary Clinton to Host the 2011 International Women of Courage Awards With Special Guest First Lady Michelle Obama on March 8» Departamento de Estado 4 de marzo de 2011.
  5. ↑ a b c Hegarty, Stephanie. (12 de abril de 2011). Maria Bashir: Afghanistan's fearless female prosecutor. BBC.
  6. ↑ a b c d e f g h i j García, Malcolm J.. (enero - febrero 2011). Abusive Afghan Husbands Want This Woman Dead. Revista Mother Jones.
  7. ↑ «RUMINT (Rumor-Intelligence) or Sar-e Chowk» 17 de octubre de 2019.
  8. ↑ a b Bruton, Brinley F. (27 de noviembre de 2006). Can sharia be good for women?. New Statesman.[Betiko hautsitako esteka]
  9. ↑ [http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2066367_2066369_2066487,00.html «TIME 100 Maria Bashir»] Time_(revista) 21 de abril de 2011.
  10. ↑ Afghan Biographies. .
  11. ↑ a b «Maria Bashir (Founder, Afghan Women Unity Organization)» startupgrind.af 14 de julio de 2019.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Bashir&oldid=9183079"(e)tik eskuratuta