Maria I.a Eskoziakoa

Maria I.a Eskoziakoa
	; Irudi gehiago
Consort of France (en)
Eskoziako erregea
Bizitza
Jaiotza	Linlithgow jauregia, 1542ko abenduaren 8a
Herrialdea	Eskoziako Erresuma
Bizilekua	Eskozia; Fotheringhay Castle (en) ; Chartley Castle (en) ; Paris
Lehen hizkuntza	eskoziera
Heriotza	Fotheringhay Castle (en) eta Northamptonshire, 1587ko otsailaren 8a (44 urte)
Hobiratze lekua	Westminster abadia; Peterborough Cathedral (en)
Heriotza modua	heriotza zigorra: burugabetzea
Familia
Aita	Jakue V.a Estuardo
Ama	Maria Guisekoa
Ezkontidea(k)	Frantzisko II.a Frantziakoa (1558ko apirilaren 24a - 1560); Henrike Estuardo, Lord Darnley (1565eko uztailaren 29a (egutegi gregorianoa) - 1567); James Hepburn, 4th Earl of Bothwell (en) (1567 - 1578)
Seme-alabak	ikusi Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa; stillborn twin Hepburn (en) ; stillborn twin Hepburn (en) ;
Haurrideak	ikusi François III d'Orléans, Duke of Longueville (en) ; Robert Stewart, 1st Earl of Orkney (en) ; James Stewart, 1st Earl of Moray (en) ; James, Duke of Rothesay (en) ; Jakue Estuardo; Adam Stewart (en) ; Robert Stewart (en) ; John Stewart (en) ; Jean Stewart (en) ;
Familia	ikusi Henrike VIII.a Ingalaterrakoa (osaba zahar); Prince Rupert of the Rhine (en) (birbiloba); Margarita Tudor (amona);
Leinua	Estuardo etxea
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa; eskoziera; frantsesa; latina
Irakaslea(k)	George Buchanan
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, subiranoa, aristokrata, erregina eta Erregina ezkontidea
Lan nabarmenak	ikusi Oxburgh Hangings (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Golden Rose ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Maria I.a Eskoziakoa^[1] (Linlithgow jauregia, Eskozia, 1542ko abenduaren 8a – Fotheringhay gaztelua, Ingalaterra, 1587ko otsailaren 8a), Maria, eskoziarren erregina ere deitua (ingelesez: Mary, Queen of Scots, frantsesez: Marie Stuart eta Eskoziako gaeleraz: Màiri Stiùbhart) Eskoziako erregina izan zen 1542ko abenduaren 14tik 1567ko uztailaren 24ra arte.

Biografia

Jakue V.a Eskoziakoaren eta Maria Guisekoaren alaba zen. Aita hil zenean Maria zen bizirik zegoen haren ondorengo bakarra. Orduan Mariak sei egun besterik ez zituenez^[2], ama erregeorde bihurtu zen eta umea bederatzi hilabete geroago koroatu zuten.

1558an, 16 urte zituela, Frantzisko Frantziako dofina ezkondu zuen. Hurrengo urtean Henrike II.a hil zen eta Frantzisko Frantziako errege bilakatu zen.^[3]. Hala ere, Maria ez zen luzaroan Frantziako erregina izan, 1560ko abenduaren 5ean alargundu baitzen.

Orduan Mariak Eskoziara itzultzea erabaki zuen, Leithera 1561eko abuztuaren 19an helduz. Lau urte beranduago bere lehengusu Henrike Estuardo, Darnleyko Jauna ezkondu zuen. Bien arteko harremana hondatuz joan zen eta 1567ko otsailean, Darnley hilik aurkitu zuten Kirk o'Fieldgo lorategian, leherketa baten ostean^[4].

Apur bat geroago James Hepburn, Bothwelleko kondea, ezkondu zuen, gehienen ustez Darnleyren hiltzailea zena^[5]. Hori zela eta, 1567ko ekainaren 15ean Maria Loch Levengo gazteluan hartu zuten preso eta haren urte bateko seme Jakueren alde abdikatzera behartu zuten^[4]. Tronua berreskuratzen saiatu ondoren, Mariak Ingalaterrarantz jo zuen bere aitaren lehengusua zen Elisabet I.aren babes bila. Elisabetek, ostera, Maria atxilotu zuen, Ingalaterrako katolikoentzat bere koroa lortzeko erregegai legezkoa zelako^[5].

Presondegian luzaroan egon ondoren, goi-mailako traizioa leporatu zioten eta 1587ko otsailaren 8an Northamptonshireko Fotheringhay gazteluan hil zuten^[6].

Seme-alabak

Henry Stuartekin:
- Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa
James Hepburnekin
- Galdu zituen bikiak

Genealogia

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .
↑ Richard Oram "The Kings and Queens of Scotland" (Stroud, 2004), ISBN 0-7524-2971-X
↑ Guy, John, "My Heart is my Own", Londres, Fourth Estate, 2004, ISBN 0-00-71930-8-47
↑ ^a ^b Caroline Bingham: "Darnley: A Life of Henry Stuart, Lord Darnley, Consort of Mary Queen of Scots" Constable 1995
↑ ^a ^b Antonia Fraser: "Mary Queen of Scots" Panther Books 1970, 113-115. orr.
↑ Robert Hutchinson "Elizabeth's Spy Master: Francis Walsingham and the secret war that saved England"

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Maria I.a Eskoziakoa

Kanpo loturak

Puntubi: Maria I.a Eskoziakoa

Aurrekoa
Jakue V.a

Eskoziako erregina
1542 – 1567

Ondorengoa
Jakue VI.a

Datuak: Q131412
Multimedia: Mary, Queen of Scots / Q131412

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

[historian2004-2] Richard Oram "The Kings and Queens of Scotland" (Stroud, 2004), ISBN 0-7524-2971-X

[3] Guy, John, "My Heart is my Own", Londres, Fourth Estate, 2004, ISBN 0-00-71930-8-47

[bingham-4] Caroline Bingham: "Darnley: A Life of Henry Stuart, Lord Darnley, Consort of Mary Queen of Scots" Constable 1995

[fraser-5] Antonia Fraser: "Mary Queen of Scots" Panther Books 1970, 113-115. orr.

[WalsinghamByHutchinson-6] Robert Hutchinson "Elizabeth's Spy Master: Francis Walsingham and the secret war that saved England"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

i e a Eskoziako Erresumako errege-erreginak
Alpin etxea (848-1034)	Kenneth I.a • Donald I.a • Konstantino I.a • Aedh • Giric • Eochaid (dudazkoa) • Donald II.a • Kostantino II.a • Malcom I.a • Indulf • Dubh • Cuilén • Amlaib • Kenneth II.a • Kostantino III.a • Kenneth III.a • Malcolm II.a
Dunkeld etxea (1034-1240)	Duncan I.a
Moray etxea (1040-1058)	Macbeth • Lulach
Dunkeld etxea (1058-1286)	Malcolm III.a • Donald III.a • Duncan II.a • Edgar • Alexandro I.a • Dabid I.a • Malcolm IV.a • Gilen I.a • Alexandro II.a • Alexandro III.a
Fairhair etxea (1286-1290)	Margarita • Lehenengo interregnuma
Balliol etxea (1292-1296)	Joanes • Bigarren interregnuma
Bruce etxea (1306-1371)	Roberto I.a • Dabid II.a
Estuardo etxea (1371-1707)	Roberto II.a • Roberto III.a • Jakue I.a • Jakue II.a • Jakue III.a • Jakue IV.a • Jakue V.a • Maria I.a • Jakue VI.a • Karlos I.a • Karlos II.a • Covenanter • Protektoratua • Karlos II.a • Jakobo VII.a • Gilen II.a eta Maria II.a • Ana
Baita Ingalaterra eta Irlandako errege-erreginak ere.