Maria Kapnist
| Maria Kapnist | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | San Petersburgo, 1913ko martxoaren 9a (juliotar egutegia) |
| Herrialdea |  Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna  Ukraina |
| Heriotza | Kiev, 1993ko urriaren 25a (80 urte) |
| Hobiratze lekua | Velyka Obukhivka (en)  |
| Heriotza modua | istripuzko heriotza |
| Familia | |
| Aita | Rostislav Kapnist |
| Leinua | Kapnist (en) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Russian State Institute of Performing Arts (en) 1934) |
| Hizkuntzak | ukrainera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antzerki aktorea, zinema aktorea eta aktorea |
| Jasotako sariak | |
| Kidetza | National Union of Cinematographers of Ukraine (en) |
    | |
Maria Rostyslavivna Kapnist[1] (ukraineraz: Марія Ростиславівна Капнiст), jaiotzez Marietta Rostyslavivna Kapnist-Sirko, (ukraineraz: Маріетта Ростиславівна Капніст-Сiрко; San Petersburgo, 1913ko martxoaren 22agreg./martxoaren 9ajul. – Kiev, 1993ko urriaren 25a) ukrainar aktorea izan zen, 1988an Ukrainako Sobietar Errepublika Sozialistako Meritu Oneko Artista izendatua.[2] Ia berrogei urteko aktore-ibilbidean, 1956tik 1993ra, ehun paper baino gehiago antzeztu zituen.[3]
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Marietta Kapnist-Sirko 1913ko martxoaren 22an jaio zen San Petersburgon[4], ukrainar familia batean. Bere aita, Rostyslav Kapnist kondea, Zaporizhiako armadako Vasili Kapnist koronelaren ondorengo zuzena zen, eta ama, Anastasia Baidak, Ivan Sirko Zaporizhiako otamanaren birbiloba.[5]
Lehen kantu-ikasgaiak Fiodor Xaliapin opera abeslariaren eskutik jaso zituen, eta berak Kapnisten talentua antzeman zuen etxeko emanaldi batean.[6]
Kapnist familia San Petersburgon bizi izan zen, 1917an Krimeako Sudak hirira joan behar izan zen arte, iraultzatik ihes egiteko.[7] 1921ean, Kapnisten aita Txekaren destakamendu batek fusilatu zuen.[8] Handik gutxira, Sudakeko etxea suntsitu zuten, eta bizirik iraun zuten familiako kideak ezkutatu behar izan ziren.[9]
1927an, Kapnist Kievera joan zen izebarekin bizitzera eta han graduatu zen lanbide eskola batean.[10] Ondoren, Leningradera itzuli zen, non Juri Jurieven antzerki estudioan sartu zen eta 1934an graduatu zen.[4]
1934an, Sergei Kirov hil zutenean, Kirovekin laguna zen Kapnist familia berriro ere susmopean geratu zen.[5] Jatorri noblea zela eta, Kapnist Antzerki Institututik kanporatu zuten eta Leningraden bizitzea debekatu zioten. Hori dela eta, Kievera eta geroago Batumira joan behar izan zen kontulari gisa lan egitera.[11]
1937an, Kapnist lehen aldiz atxilotu zuten, baina laster askatu zuten.[12] 1941eko abuztuaren 27an. bigarren aldiz atxilotu zuten.[13] Sobietar Batasunaren aurkako propaganda zabaltzea leporatu zioten[11] eta lan-esparrura bidali zuten 8 urterako.[14] 1949ko abuztuan, Kapnist Steplagetik askatu eta Krasnoiarsk kraiko Kazatxin herrira bidali zuten.[15]
1950ean, Kazakhstango Steplageko espetxe-ospitalean, Radislava alaba izan zuen. Haurraren aita Jan Volkonski zen, Radislava jaio eta hiru urtera fusilatu zuten poloniar ingeniaria.[16]
1951n, Kapnist berriro atxilotu zuten eta 10 urteko espetxe-zigorra ezarri zioten, Sobietar Batasunaren aurkako agitazioa leporatuta.[15] Bere bi urteko alaba Krasnoiarsk kraiko Jesaulovski umezurztegian sartu zuten.[17] Kapnisten lagun bat Moskura joan zen, Anastas Mikoian sobietar politikariarekin hitzordua lortu zuen, eta Kapnisten legez kanpoko espetxeratzeaz kexatu zen.[14] Mikoianen esku-hartzeari esker, Kapnist 1956ko otsailean askatu zuten, 10 urteko zigorra bete baino lehen.[15]
Askatu ondoren, Moskura joan zen eta urte berean Kievera.[10] Anna Pilniak lagunarekin bizi izan zen eta masajista gisa lan egin zuen.[14] Urte berean hasi zen filmetan antzezten, 1956an Maksym Ruf eta Oleksandr Muzilek zuzendutako Odna notx filmean debuta eginez. 1958an errehabilitatu zuten.[11] 1960tik 1993ra, Oleksandr Dovzhenko film estudioan aritu zen.[11] Emakume zaharren, sorginen, ijitoen eta kondesen paperengatik egin zen ospetsu.[18] 1988an Ukrainako Sobietar Errepublika Sozialistako Meritu Oneko Artista izendatu zuten.[2]
1993ko urriaren 25ean hil zen errepide istripu baten ondorioz. Velyka Obukhivka herrian lurperatuta dago.[16]
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Urtea | Izenburua | Pertsonaia | Oharrak |
|---|---|---|---|
| 1956 | Odna notx | ||
| 1959 | Tavria | Ama nagusia | |
| Ivanna | Moja | Krediturik gabe | |
| Letaiustxi korabl | Sorgina | Krediturik gabe | |
| 1960 | Roman i Frantxeska | ||
| Vdali ot Rodiny | Duval andrea | ||
| 1961 | Za dvoma zaitsiamy | Zinemako emakumea | Krediturik gabe |
| Dmytro Horytsvit | Vartxuken ama | ||
| 1962 | My, dvoie muzhtxin | Antzara bat daraman emakume zaharra | |
| 1962 | Rybki zakhotelos | ||
| 1963 | Serebriany trener | Neskamea | Krediturik gabe |
| 1964 | Kliutxi ot neba | Laborategiko langilea | |
| Luxka | Joskina | ||
| 1965 | Vnimaniu grazhdan i organizatsi | Emakume zaharra iragarki-taulan | |
| Net neizvestnykh soldat | |||
| Khotxu verit | Bizilaguna | Krediturik gabe | |
| 1967 | Voina i mir | Dantzaldiko emakumea | Krediturik gabe |
| Bolxie khlopoty iz-za malenkogo maltxika | Jeva, zuzendariaren laguntzailea | ||
| 1968 | Oxibka Onore de Balzaka | Lehengusina Betty | Krediturik gabe |
| 1969 | Synovia ukhodiat v boi | Aitona Kharitonen emaztea | |
| 1970 | V trideviatom tsarstve... | Hegazkin-bidaiaria | Krediturik gabe |
| Laranjaz jantzitako konpainia-dama | |||
| Olesia | Manuilikha | ||
| Mir khizhinam, voina dvortsam | Moja | ||
| Uzniki Bomona | Presoa | Krediturik gabe | |
| 1971 | Gde vy, rytsari? | Praskovia Ilinitxna | |
| 1972 | Propala hramota | Sorgina | |
| Ruslan i Liudmila | Naina | ||
| 1973 | Goria boiatsia – stxastia ne vidat | ||
| Staraia krepost | Ranevskaia | 2. atalean | |
| 1974 | Bronzovaia ptitsa | Sofia Pavlovna | |
| 1975 | Liubov s pervogo vzgliada | Sorgina | |
| 1976 | Pamiat zemli | Amona Orysia | |
| Tabor ukhodit v nebo | Izergil | ||
| 1977 | Jesli ty uidiox... | Izeba Marfa | |
| Sapogi vsmiatku | Aktorea | ||
| Soldatki | Marina | ||
| 1978 | Kvartet Gvarneri | Kondesa | |
| 1979 | Dikaia okhota korolia Stakha | Etxezaina | |
| Tsirkatxonok | Amona | ||
| Tsygan | Ijito zaharra | ||
| 1980 | Kopilka | Kondesa | Krediturik gabe |
| 1981 | Andrei i zloi txarodei | Emakume zaharra | |
| Na Granatovykh ostrovakh | Hoteleko jabearen emaztea | ||
| 1982 | Vozvrastxenie Batterfliai | Apartamentuko jabea | |
| Usmixky Netxyporivky | Sekleta | ||
| 1983 | Kosmitxeski liubovnik, ili Liubovnyie zatei sera Dzhona Falstafa | Emakume beloduna | |
| Vetxera na khutore bliz Dikanki | Ezteiko emakume zaharra | ||
| 1984 | Volodkina zhizn | Alemaneko irakaslea | |
| Xans | Militsa Fiodorovna | ||
| Ivanko i tsar Poganin | Txivetta hontza | ||
| 1985 | Iskuxenie Don-Zhuana | ||
| 1986 | Polnolunie. Noktiurn | ||
| Zolotaia tsep | Gonbidatua | Krediturik gabe | |
| Premiera v Sosnovke | Eskualdeko antzokiko jantzi-diseinatzailea | ||
| Riadom s vami | Eskolako arduraduna | ||
| 1987 | Prostxai, xpana zamoskvoretskaia... | Amona Roza | |
| 1988 | Istoria odnoi biliardnoi komandy | Amanda igarlea | |
| Muzhtxina dlia molodoi zhenstxiny | Nadyrova | ||
| Novyie prikliutxenia pri dvore korolia Artura | Fatum | ||
| Zalduna | |||
| Ama nagusia | |||
| Poliana skazok | Hegazkineko laguntzailea | ||
| Funtzionarioa | |||
| Amona | |||
| Pustxa | Etxezaina | ||
| 1989 | Iskusstvo zhit v Odesse | Mania | |
| Etiudy o Vrubele | |||
| Seromanets | |||
| 1990 | Vidma | Sorgina | |
| Dva patrona na mamonta | |||
| 1991 | Anna Karamazoff | Amona Sonia | |
| Lokh – pobeditel vody | Mafiosoa | ||
| Metxenyie | Oinetakoen konponketa zerbitzuko emakume zaharra | ||
| Liudoied | Jekaterina Zhgutova, preso politiko zaharra | ||
| Ekstrasens | |||
| 1992 | Belyie odezhdy | Gaixoaren arduraduna | |
| Serdtsa triokh | Solano andrea | ||
| 1993 | Xans | Emakume zaharra | Film laburra |
| 1994 | Tiomnyie vody | Ama nagusia | |
| Prittxa pro svetlitsu |
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b (Ukraineraz) Скалій, Раїса. «Мозаїка спогадів про Марію Капніст» Кіно-Театр 5 (73): 25-28. 2007-02-26 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) Самолевская, Ольга. «Главная роль Марии Капнист» День 2014-12-23 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b (Ukraineraz) Кудрицький, Анатолій; Лабінський, Микола. (1997). Мистецтво України (біографічний довідник). Київ: Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 286 or. (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b (Errusieraz) Шостак, Надежда. «Актерский талант заметил Шаляпин, а Берия сослал в лагеря» Коротко Про 2013-10-30 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) «Советская ведьма: как графиня Мария Капнист после ГУЛАГа сделала карьеру в кино» Voice.ru 2024-04-14 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) Азаров, Игорь. «Мария Капнист – графиня из ГУЛАГа» Литературная газета 2016-03-31 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Ukraineraz) Леонтович, Олена. «Та що несла людям жайворонків» Слово Просвіти 15 (183): 9. 2003-04-02 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) «Мария Капнист – Графиня из ГУЛага» Бессмертный барак (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b (Errusieraz) Ельникова, Л. (1995). Капнист М. Р. В огне непоколебимы. Кино: политика и люди (30-е годы) : К 100-летию мирового кино. Материк, 175-179 or..
- ↑ a b c d (Ukraineraz) Капніст, Р. О.; Іваницький, О. О. (2012). «Капніст Марія Ростиславівна» Енциклопедія Сучасної України (Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України) 12 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) «Посетив Францию после 20 лет сталинских лагерей, графиня Капнист жаловалась: «За границей жить не могу! Так и не привыкла выключать за собой свет!»» Факти 2003-03-21 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Ukraineraz) Леонтович, Олена. (2009). «Моя тітонька Міра...» Кіно-театр 3 (83): 15-17. (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b c (Errusieraz) «Рада, дочь знаменитой актрисы графини Марии Капнист: «Когда мама отказалась делать аборт, ее начали пытать: опускали в ледяную ванну и избивали ногами»» Факти 2005-03-21 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b c (Ukraineraz) «"В огні не спалима..." Інформаційно-бібліографічний список» Calameo (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ a b (Errusieraz) Костенко, Татьяна. «С любовью, твоя баба Яга» Коротко Про 2007-03-22 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Ukraineraz) Осока, Сергій. «Марія Капніст, графиня, відьма й великомучениця» Повага 2017-12-13 (kontsulta data: 2025-05-16).
- ↑ (Errusieraz) «Мемориальная доска актрисе Марии Капнист» В Киеве (kontsulta data: 2025-05-16).
