Martxoaren 17

Martxoaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hamaseigarren eguna da, 77.a bisurteetan. 289 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Xabier Zandio Jaiotza: Iruñea, 1977 Patricio Arabolaza Jaiotza: Irun, 1893 Heriotza: 1935eko martxoak 12 Jose Maria Orue Jaiotza: Bilbo, 1931 Heriotza: 2007ko ekainak 30 Jon Lopategi Jaiotza: Muxika, 1934 Heriotza: 2019ko otsailak 7 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Ali ibn Abi Talib Jaiotza: Meka, Heriotza: 661eko otsailak 28 Nat King Cole Jaiotza: Montgomery, 1919 Heriotza: 1965eko otsailak 15 William Gibson Jaiotza: Conway, 1948 Rudolf Nureiev Jaiotza: Irkutsk, 1938 Heriotza: 1993ko urtarrilak 6 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 17ko jaiotzak Sheikh Mujibur Rahman • Alfred Newman • Raul Meireles • Edin Džeko • Alexander McQueen • Walter Rudolf Hess • Saina Nehwal • Giovanni Trapattoni • Steven Pienaar • John Wayne Gacy • Mia Hamm • Federico Fazio • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Piarres Xarriton Jaiotza: 1921eko urriak 19 Heriotza: Baiona Kanbo, 2017 Pablo González de Langarika Jaiotza: 1947ko otsailak 9 Heriotza: , 2016 Élise Cestac Jaiotza: 1811ko martxoak 14 Heriotza: Angelu, 1849 Jose Antonio Arkotxa Jaiotza: 1911ko martxoak 29 Heriotza: Donostia, 1996 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Irène Joliot-Curie Jaiotza: 1897ko irailak 12 Heriotza: Parisko 5. barrutia, 1956 Derek Walcott Jaiotza: 1930eko urtarrilak 23 Heriotza: Q953557, 2017 François de La Rochefoucauld Jaiotza: 1613ko irailak 15 Heriotza: Paris, 1680 Daniel Bernoulli Jaiotza: Heriotza: Basilea, 1782 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 17ko heriotzak Friedrich Bessel • George F. Kennan • Fromental Halévy • Michael Gough • Nikolay Yegorovich Zhukovsky • James Edward Smith • John Backus • Ramon Magsaysay • Ludwig Reichenbach • J. J. Grandville • Eskuz gaurkotu

Gertaerak San Patrizio eguna: Irlandaren eta mundu osoko irlandar diasporaren jaiegun nazionala. 1861 - Italiako Erresuma aldarrikatu zuten, italiar penintsularen batasuna lortzeko asmoz. 1901 - Vincent Van Goghen margolanek (irudian) arrakasta itzela izan zuten Parisko erakusketan, bera hil eta 11 urte geroago. 1944 - Biarritzeko bonbardaketa burutu zuten aliatuen hegazkinek. Guztira Biarritzen 99 lagun eta Angelun 41 lagun hil ziren 1972 - Abiadura handiko trenak lehen bidaia egin zuen, Japonian, Tokio eta Osaka artean. 1978 - ETAk jarritako bonba batek Alberto Negro Piguera eta Andres Guerra Pereda, Lemoizko zentral nuklearreko langileak hil zituen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Martxoa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: Osteguna 2017: Ostirala 2018: Larunbata 2020: Asteartea 2021: Asteazkena 2022: Osteguna Izendegia Santutegia: Patrizio Irlandakoa, Gertrudis Nivelleskoa Seaska egutegia: Gaxi/Gaxuxa eta Xan.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1944 - Biarrizko bonbardaketa
• 1978 - ETAk jarritako bonba batek Alberto Negro Piguera eta Andres Guerra Pereda, Lemoizko zentral nuklearreko langileak hil zituen.
• 2010 - Jose Angel Arregi San Viator ordeneko kidea atxilotu zuten Txilen umeen pornografiaren aurkako operazioan. Arregik adin txikikoen aurkako erasoak burutu omen zituen Basauri eta Gasteizen.

Mundua

• 1886 - Carrollton Sarraskia: Arraza beltzeko 20 pertsona erail zituzten Mississippin.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1991ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Manolo Arozenak bere bigarren txapela jantzi zuen.
• 1995 - 9. Korrikari hasiera eman zitzaion Donibane Garazin, martxoaren 26an Gasteizen amaitu zelarik.

Mundua

• 2000 - Erin Brockovich filma estreinatu zen, Steven Soderberghek zuzendu eta Julia Roberts, Albert Finney eta Aaron Eckhart aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2006 - V for Vendetta ("Vendettaren V") filma estreinatu zen, James McTeiguek zuzendu eta Natalie Portman, Hugo Weaving, Stephen Rea, Stephen Fry eta John Hurt aktoreek antzeztu zutelarik.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1703 - Domingo Patrizio Meagher, euskal idazlea (h. 1772).
• 1840 - Patrizio Antonio Orkaiztegi, euskal idazlea eta argitaratzailea (h. 1924).
• 1879 - Ramon Illarramendi, gipuzkoar antzerkigilea (h. 1927).
• 1884 - José Adriano Lizarralde, euskal elizgizon frantziskotarra, idazle eta historialaria (h. 1935).
• 1893 - Patricio Arabolaza, euskal herritar futbolaria (h. 1935).
• 1896 - Pedro Joxe Iguain, gipuzkoar musikagilea (h. 1979).
• 1905 -
  • Juliana Mujika, bizkaitar maistra (h. 1991).
  • Alfonso Olaso, gipuzkoar futbolaria (h. 1937).
• 1917 - Jose Luis Aresti, bizkaitar hegazkinlaria (h. 2003).
• 1931 - Jose Maria Orue, euskal herritar futbolaria, 18 urtez Athleticen jokatu zuena (h. 2007).
• 1934 -
  • Jose Angel Cuerda, euskal herritar politikaria, Gasteizko alkate ohia.
  • Jon Lopategi, Baltza, bizkaitar bertsolaria eta bertsolaritza irakaslea (h. 2019).
• 1940 - Luis Baraiazarra, bizkaitar maisua, karmeldarra, euskal filologian lizentziatua eta euskaltzain urgazlea.
• 1943 - Dionisio Urreisti, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1944 - Felipe Uriarte, gipuzkoar mendigoizalea eta goi mendietako gidaria.
• 1948 - Mikel Arregi, nafar idazlea.
• 1949 -
  • Álvaro Amann, EAJko arabar politikaria, Eusko Jaurlaritzaren Garraio eta Herri Lan Sailburu ohia.
  • Beñat Oihartzabal, euskal idazlea eta euskalaria, euskal gramatikan aditua, Parisen.
• 1952 - José Manuel Etxeberria, nafar futbolari ohia.
• 1957 - Iñaki Aguirre Arizmendi, politikari jeltzalea, Anberesen.
• 1964 - Joseba Agirre López, bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1973 - David Seco, bizkaitar txirrindularia, ziklo-krosean inoiz izan den euskal herritar hoberena.
• 1974 - Eneko Pou, euskal eskalatzailea.
• 1977 - Xabier Zandio, nafar txirrindularia.
• 1986 - Adrián Saez de Arregi, arabar txirrindularia.
• 1987 - Mikel Azkoiti, gipuzkoar futbolaria.
• 1989 - Andere Legina, bizkaitar futbolaria.
• 1998 - Miren Arrieta, gipuzkoar aktore, dantzari eta abeslaria.

Mundua

• 1473 - Jakobo IV.a Eskoziakoa, Eskoziako erregea (h. 1513).
• 1519 - Thoinot Arbeau, Langresko kanonigoa eta apaiz katolikoa (h. 1595).
• 1548 - Honda Tadakatsu, japoniar jenerala eta Tokugawa Ieyasuren agindupeko daimyōa (h. 1610).
• 1628 - François Girardon, frantziar eskultorea (h. 1715).
• 1665 - Elisabeth Jacquet de la Guerre, frantziar musikagile eta klabezin jolea (h. 1729).
• 1685 - Jean-Marc Nattier, frantziar margolaria (h. 1766).
• 1748 - William Coxe, ingeles historialari eta apaiza (h. 1828).
• 1754 - Madame Roland, Frantziako Iraultzaren aldeko frantses politikaria (h. 1793).
• 1811 - Karl Gutzkow, alemaniar idazlea (h. 1878).
• 1834 - Gottlieb Daimler, alemaniar ingeniaria, automobilgintzaren aitzindarietako bat (h. 1900).
• 1843 - Patricio Escobar, Paraguaiko presidentea (h. 1912).
• 1856 - Mikhail Vrubel, errusiar margolari sinbolista (h. 1910).
• 1877 - Michael O'Hanrahan, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
• 1880 - Lawrence Oates, britainiar militar eta esploratzaile antartikoa (h. 1912).
• 1888 - Paul Ramadier, Frantziako lehen ministroa (h. 1961).
• 1908 - Boris Nikolaievitx Polevoi, errusiar idazlea (h. 1981).
• 1914 - Juan Carlos Onganía, Argentinako de factoko presidentea (h. 1995).
• 1915 - Hans Namuth, alemaniar-estatubatuar argazkilari eta zinemagilea (h. 1990).
• 1919 - Nat King Cole, estatubatuar jazz eta pop abeslaria eta piano jotzailea (h. 1965).
• 1926 - Siegfried Lenz, alemaniar idazle eta kazetaria (h. 2014).
• 1927 - Roberto Suazo Córdoba, Hondurasko presidentea (h. 2018).
• 1929 - Peter L. Berger, estatubatuar teologo luteranoa eta soziologoa (h. 2017).
• 1930 - James Irwin, estatubatuar astronauta (h. 1991).
• 1935 -
  • Valerio Adami, italiar margolaria.
  • Luis Goytisolo, espainiar idazlea.
  • Oscar Panno, argentinar xakelaria.
• 1938 - Rudolf Nureiev, errusiar dantzaria eta koreografoa (h. 1993).
• 1943 - Bakili Muluzi, Malawiko presidente ohia.
• 1948 - William Gibson, zientzia fikziozko estatubatuar-kanadar idazlea, cyberpunkaren aitatzat hartua.
• 1951 - Kurt Russell, estatubatuar aktorea.
• 1955 -
  • Josep Maria Margall, kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
  • Gary Sinise, estatubatuar aktore eta zuzendaria.
• 1959 - Danny Ainge, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari eta entrenatzaile ohia.
• 1962 - Kalpana Chawla, indiar jatorriko estatubatuar astronauta, Columbia espazio anezkaren istripuan hil zen bidaideetako bat (h. 2003).
• 1964 - Rob Lowe, estatubatuar aktorea.
• 1974 - Frode Johnsen, norvegiar futbolari ohia.
• 1976 - Alvaro Recoba, uruguaiar futbolaria.
• 1978 -
  • Shea Diamond, estatubatuar emakumezko soul musika abeslari transgeneroa.
  • Pilar Rubio, espainiar aktore, modelo eta erreportaria.
• 1979 - Stormy Daniels, estatubatuar aktore pornografiko, gidoilari eta zuzendaria.
• 1983 - Tamara Gatxetxiladze, georgiar abeslaria.
• 1989 - Shinji Kagawa, japoniar futbolaria.
• 1997 - Katie Ledecky, estatubatuar igerilaria, munduko hainbat errekorren jabe.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1849 - Élise Cestac, lapurtar moja, Louis-Édouard Cestac nebarekin batera Servantes de Marie ordenaren sortzailea (j. 1811).
• 1923 - Melecio Brull, nafar piano-jotzaile eta musikagilea, Madrilen (j. 1858).
• 1968 - Harry d'Abbadie d'Arrast, lapurtar zinema zuzendari eta gidoigilea, Monte-Carlon (j. 1897).
• 1986 - Estanislao Urruzola, Uxola, euskal idazlea (j. 1909).
• 1987 - Bernardino Bienabe, gipuzkoar margolaria (j. 1899).
• 1996 - Jose Antonio Arkotxa, euskal idazle eta antzerkigilea (j. 1911).
• 2007 - Pedro Udaondo, bizkaitar alpinista (j. 1934).
• 2012 - Dominika Etxart, zuberoar abeslaria eta Niko Etxart abeslariaren aita (j. 1933).
• 2016 - Pablo González de Langarika, bilbotar poeta eta editorea (j. 1947).
• 2017 - Piarres Xarriton, Xabier Gasteiz, euskal idazle eta politikaria, Euskal literatura, Teologia eta Filosofian aditua eta Euskaltzain osoa (j. 1921).

Mundua

• 180 - Marko Aurelio, erromatar enperadorea (j. 121).
• 1058 - Lulach Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregea (j. c. 1030)
• 1181 - Henrike I.a Xanpainakoa, Xanpainako kondea (j. 1127).
• 1406 - Ibn Khaldun, arabiar historialaria eta filosofoa (j. 1332).
• 1425 - Ashikaga Yoshikazu, Ashikaga shogunerriko bosgarren shoguna (j. 1407).
• 1591 - Jost Amman, suitzar artista (j. 1539).
• 1680 - François de La Rochefoucauld, frantziar idazle moralista (j. 1613).
• 1741 - Jean-Baptiste Rousseau, frantziar idazlea (j. 1671).
• 1781 - Johannes Ewald, daniar antzerkigile eta poeta (j. 1743).
• 1782 - Daniel Bernoulli, holandar-suitzar matematikari eta fisikaria (j. 1700).
• 1849 - Gilen II.a Herbehereetakoa, Herbehereetako errege eta Luxenburgoko duke-handia (j. 1792).
• 1853 - Christian Andreas Doppler, austriar fisikari eta matematikaria (j. 1803).
• 1893 - Jules Ferry, frantziar politikaria (j. 1832).
• 1917 - Franz Brentano, alemaniar filosofo eta psikologoa (j. 1838).
• 1918 - John-Antoine Nau, frantsesez idazten zuen frantziar-estatubatuar idazlea (j. 1860).
• 1926 - Alexei Brusilov, errusiar jenerala (j. 1853).
• 1935 - Julian Irizar, euskal jatorriko Argentinako Itsas Armadako almirantea (j. 1869).
• 1936 - Vilho Lampi, finlandiar margolaria (j. 1898).
• 1937 - Austen Chamberlain, britainiar politikaria, 1925eko Bakearen Nobel Saria (j. 1863).
• 1945 - Nicolas Viar Eguzkitza, bizkaitar idazle eta politikari abertzalea (j. 1865).
• 1949 - Aleksandra Ekster, errusiar margolari eta moda diseinatzailea (j. 1882).
• 1956 - Irène Joliot-Curie,frantziar fisikari eta kimikaria, 1935eko Kimikako Nobel Saria (j. 1897).
• 1969 - Daniel Vázquez Díaz, espainiar margolaria (j. 1882).
• 1974 - Louis Kahn, estatubatuar arkitektoa (j. 1901).
• 1976 - Luchino Visconti, italiar antzerki eta zinema zuzendaria (j. 1906).
• 1983 - Haldan Keffer Hartline, estatubatuar fisiologoa, 1967ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1903).
• 1992 - Manuel Ferreira, portugaldar idazlea (j. 1917).
• 1993 - Helen Hayes, estatubatuar antzezlea, Estatu Batuen historiako antzerki-antzezle onenetakoa (j. 1900).
• 1996 - René Clément, frantziar zinema zuzendaria (j. 1913).
• 1998 - Alain Bosquet, ukrainar jatorriko frantziar idazlea (j. 1919).
• 1999 - Hildegard Peplau, erizaintzaren teoriko estatubatuarra (j. 1909).
• 2005 - Jose Ramon Zabala Urra, nafar soziologoa, UGTko sindikalista eta PSNko militantea (j. 1948).
• 2012 - Shenouda III.a, Eliza Ortodoxo Koptoko Aita Santua (j. 1923).
• 2017 - Derek Walcott, antillar idazlea, 1992ko Literaturako Nobel Saria (j. 1930).

Jaiak eta urteurrenak

• San Patrizio Eguna. San Patrizio santuaren omenezko eguna eta Irlandako jai egun nazionala. Kanadako Ternua eta Labradorren eta Karibeko Montserrat uhartean ere jai eguna. Munduko hainbat hiritan irlandarren omenezko desfileak egiten dira.
• Sehaska egutegiko izendegia: Gaxi/Gaxuxa eta Xan.

Martxoaren 16 | Urteko egutegi | Martxoaren 18