Mercè Ibarz

Wikipedia, Entziklopedia askea
Mercè Ibarz

Bizitza
JaiotzaZaidín-Saidí, 1954ko irailaren 23a (69 urte)
Herrialdea Espainia
Hezkuntza
HeziketaBartzelonako Unibertsitate Autonomoa
Hezkuntza-mailadoktorea
Hizkuntzakgaztelania
katalana
Jarduerak
Jarduerakidazlea, kazetaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa
Pompeu Fabra Unibertsitatea
Jasotako sariak
Genero artistikoaeleberria
saiakera

Mercè Ibarz Ibarz (Zaidín-Saidí, Baix Cinca, Aragoi, 1954ko irailaren 23a), Mercè Ibarz izenez ezaguna, idazlea da katalanez, kazetari kulturala, ikerlaria eta irakaslea. [1]Ikus-entzunezko Komunikazioan Doktorea da Pompeu Fabra Unibertsitatean. Espainiako trantsizioan hasi zuen bere kazetari ibilbidea 1976an, Avui egunkariko erredaktore gisa. Bere bizitza profesionala zuzenean katalanez idazten hasi zuten kazetarien lehen belaunaldiko kidea da.

Narratzaile eta saiakeragile, 1993an eman zen ezagutzera idazle gisa La tierra retirada lanarekin, Saidítik ikusitako landa-mundu garaikidearen eraldaketen kronika eta biografia kontakizuna.[2] Mercè Rodoreda idazlearen biografo gisa nabarmendu da eta Luis Buñuel eta zinema dokumentalari buruzko ikerketak argitaratu ditu. Zutabegilea El Paísen katalan ediziorako eta Vilaweb egunkari digital katalanerako. Pompeu Fabra Unibertsitateko irakasle iraunkorra ere bada.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aragoin eta Kataluniaren arteko mugan dagoen katalanez hitz egiten duen udalerri txiki bat jaio zen Saidín, bere lanetan islatu den leku bat, batez ere La tierra retrada (1993) eta La Palmera de blat (1995) [3] narrazioetan, herrian gertatzen diren aldaketak eta hiriko bizimoduak oso eraldatutako eta aldi berean arbasoen munduarekin sortzen dituen loturak. Han bizi izan zen 14 urte arte eta batxilergoko lehen ikasketak bertan egin zituen. Mercè bere familiako lehen emakumea izan zen, lurra lantzetik askatu ahal izan zena.

« 1968 zen eta nik 14 urte nituen, herrian lurra lantzen hasteko garaia zen adin errituala. Hala gertatu zen nire guraso eta nebarentzat. Baina Lleidara joan nintzen, eta gero, batxilergoa eta unibertsitate aurrekoa amaitu ondoren, Bartzelonara. Neska bat nintzen, makinak nekazaritzara iritsiak ziren etxean ez ninduten behar, ikasten jarrai nezakeen eta karrera bat egin. »
La terra retirada p.11

1971n Bartzelonan kokatu zen, hiru urte Lleidan eman ondoren, goi eta unibertsitate aurreko batxilergoa ikasten. Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Kazetaritza Fakultatea sortu berria zen, eta Ibarz unibertsitate-titulua lortu zuten kazetarien lehen belaunaldiko kide izan zen.[4] Informazio Zientzietan lizentziatu zen 1976an eta Pompeu Fabra Unibertsitatean doktoratu zen 1997an.

Ibilbide profesionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1975ean, 21 urte zituela, Serra d'Or aldizkariak antolatutako Crida als escriptors joves kazetaritza saria irabazi zuen Baix Cincari buruzko erreportajearekin. Saria jaso eta 1976ko maiatzean kazetaritzan lizentziatu nahian, sortu berri zen Avui egunkarian hasi zen lanean. 1981 arte "Espainia" sailean aritu zen eta gero "Kultura" sailean atxikita egon zen 1986an egunkaria utzi zuen arte.

1981ean ETAri buruz L'Avenç historia aldizkarian zenbait artikulu argitaratu ondoren, Breu historia d'ETA (1959-1979) liburua argitaratu zuen (La Magrana argitaletxean).

1986tik 1989ra Diario de Barcelonako zuzendari nagusia eta gero kultur editorea izan zen, ondoren, La Vanguardiaren asteroko gehigarrietan kolaboratzen hasi zen arte eta argazkilaritzako kazetari gisa, 2009ra arte.

1991n Mercè Rodoredaren biografia argitaratuz, Mercè Rodoreda Un retrat (Empúries argitaletxea) literatur sorkuntzaren garaia hasi zuen. Lehen eleberria La terra retirada (1993) izan zen, Ilerdenses Ikasketen Institutuak emandako Humbert Torres 1994 saria eta Omnium Cultural saria irabazi zituena, ondoren La Palmera de Blat (1995) idatzi zuen.

1991n irakaskuntza etapa ere hasi zuen. 1991tik 1993ra kazetaritza-erredakzioko irakasle izan zen, berak ikasi zuen Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Informazio Zientzien Fakultatean. Ondoren, Pompeu Fabra Unibertsitateko Ikus-entzunezko Komunikazio Fakultatean sartu zen arte bisualetako eskolak ematen.[5]

Aldi berean, Buñuel doktore-tesi dokumentala prestatu zuen. Tierra sin pan i el seu temps, Aragoiko zuzendariak 1933an Hurdesen filmatutako filmaren istorioan zentratua, Zaragozako Unibertsitateak gaztelaniara itzulia.

1996an Centro Catalán del Pen Clubeko Idazleen Batzordean sartu zen, besteak beste Maria Mercè Marçalek bultzatuta. Ibarzek bere hainbat ekimenetan parte hartu zuen, Mercè Rodoreda eta Nina Berbelovaren arteko ustekabeko topaketa irudikatzen zuen testu baten idazketa nabarmenduz, Parisko Louvre Museoan, Elizalde Etxean (1997-1998) antolatutako Desioaren kartografiak zikloetarako.[6]

2002an argitaratu zuen A la ciutat en obres kontakizun-liburua, eta, horren bidez, Pedro Saputo de las Letras Aragonesas-modalidad lengua catalana (2003) saria irabazi zuen. Liburu horren bidez, kritikari batzuek katalanezko literatura berriaren egilerik nabarmenenetako bat zela adierazi zuten.[7]

Mercé Rodoredaren lanaren irakurketetan ere sakondu zuen, 2004an saiakera biografiko berri bat argitaratuz 2008an katalanez Rodoreda.Exili i desig izenburuarekin zabaldu eta argitaratua (Omega argitaletxea).

2014an Crítica Serra d 'Or saria irabazi zuen berriro, Vine com estàs lanarekin, ahozko istorioak biltzen dituen lana, Aragoiko eta Kataluniako kanalen eraikuntzari eta Aragoiko Kontseiluari buruzkoa, Fragako lehen garaietan, munduko lehen gobernu anarkistatzat hartzen baitzen. Kontakizunean ondorioztatzen denez, Espainiako gerra zibilak 39tik harago jarraitu zuen.[8]

Zutabegilea da El Paísen katalan ediziorako eta VilaWeb egunkari katalan digitalean eta UPFko irakasle iraunkorra. [9]

Argitaratutako lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Katalanez idatzitako bere lana gaztelaniara, frantsesera eta ingelesera eta hungarierara itzuli da narratiban.

Narrazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • La terra retirada (1993)
  • La palmera de blat (1995)
  • A la ciutat en obres (2002)
  • Febre de carrer (2005)
  • No parlis de mi quan me'n vagi (2010)
  • Vine com estàs (2013)
  • L'amic de la Finca Roja (2017)
  • Triptic de la terra (Anagrama, 2020).

Saiakera eta Ikerketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Breu història d'ETA (1959-1979) (1981)
  • Mercè Rodoreda (1991)
  • Mercè Rodoreda, un retrat (1997)
  • Buñuel documental. Tierra sin pan y su tiempo (1999)
  • Un experiment seriós. Instantànies catalanes de "Tierra sin pan" de Luis Buñuel (1933) (2000)
  • Gent, terra, paraules. Literatura de la Franja (2000).
  • L'occhio anarchico del cinema. Luis Buñuel (2001).
  • L'imaginaire transculturel de Luis Buñuel (2003)
  • Luis Buñuel. New Readings (2004).
  • Sota el signe del drac. Proses 1985-1997 (2004) de Maria-Mercè Marçal.
  • Exile and Reconstruction: Mercè Rodoreda and visual art in the 1950s (2008)
  • Mercè Rodoreda. Exilio y deseo (2004)
  • Rodoreda. Exili i desig (2008)
  • Barcelone. Itinéraires et bifurcations (2012)

Erakusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Tierra sin pan. Buñuel i els nous camins de les avantguardes (1999)
  • L'altra Rodoreda. Pintures & Collages (2008).
  • Los humoristas del 27 (2002).
  • 60's versus 80's. Literatura, música i arts visuals a Girona i a Catalunya (1960-1980 (2003).
  • Cinematografías. El cartel de cine en Suecia y Dinamarca 1915-1942 (2008).
  • Salvat-Papasseit. Poetavanguardistacatalà (2010).

Literatur lan kolektiboetan parte hartzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Dones soles: 14 contes (1995)
  • Herba de prat: poemes d'Àneu (1996)
  • Cartografies del desig: quinze escriptores i el seu món (1998)
  • Cua de bou: literatura a les Valls d'Àneu (1999)
  • Memòria de l'aigua: onze escriptores i el seu món (2000)
  • Llengua abolida: 1r encontre de creadors (2000)
  • Combats singulars. Antologia del conte català contemporani (2007)
  • Carrers de frontera. Passatges de la cultura alemanya a la cultura catalana (2008)
  • Best European Fiction 2011 (2010)

Euskaraz[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Gure eguneroko artea. (Itzultzailea BERRIAko euskara taldea).[10]

Kazetaritza eta literatura sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Crítica Serra d'Or (1991) per Mercè Rodoreda
  • Humbert Torres (1994) per La terra retirada
  • Pedro Saputo de las Letras Aragonesas-modalitat llengua catalana (2003) per A la ciutat en obres
  • Crítica Serra d'Or de narrativa (2014) per Vine com estàs

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Katalanez) Mercè Ibarz Ibarz. 2020-07-28 (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  2. ↑ «Mercè Ibarz». web.
  3. ↑ (Katalanez) Catalunya, Universitat Oberta de. Mercè Ibarz - Autors a lletrA - La literatura catalana a internet. (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  4. ↑ (Ingelesez) Periodistes en temps difícils » Mercè Ibarz Ibarz. (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  5. ↑ «Mercè Ibarz | Associació d'Escriptors en Llengua Catalana» www.escriptors.cat (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Ibarz, Mercè. (2008-07-06). «Recuerdo de Maria-Mercè Marçal» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Aragón, El Periódico de. «Mercè Ibarz: "La ley de lenguas es una muestra de analfabetismo"» El Periódico de Aragón (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Josep Maria Fonalleras, Carles Camps y Mercè Ibarz, Premis Crítica Serra d'Or» La Vanguardia 2014-04-30 (Noiz kontsultatua: 2020-09-02).
  9. ↑ .
  10. ↑ Ibarz, Merce. «Merce Ibarz» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-08-30).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Mercè_Ibarz&oldid=8114574"(e)tik eskuratuta