Metropolis (1926ko filma)

Wikipedia, Entziklopedia askea
 Metropolis (1926ko filma)
Jatorria
Argitaratze-data1927
IzenburuaMetropolis
MugimenduaAlemaniako Espresionismoa
Jatorrizko hizkuntzabaliorik ez
alemana
Jatorrizko herrialdeaAlemaniar Inperioa eta Weimarko Errepublika
Banatze bideaeskatu ahalako bideo
Ezaugarriak
Genero artistikoazientzia-fikziozko filma, film dramatikoa, film mutua, film distopikoa, eleberri batean oinarritutako filma eta arthouse science fiction film (en) Itzuli
Iraupena153 minutu
Koloreazuri-beltzekoa
Egile-eskubideakcopyrightduna, jabetza publiko eta jabetza publiko
Deskribapena
OinarrituaMetropolis (en) Itzuli
Honen parte daVatican's list of films (en) Itzuli
Grabazio lekua(k)Berlin
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)Fritz Lang
Gidoigilea(k)Fritz Lang
Thea von Harbou

Antzezlea(k)
Alfred Abel (en) Itzuli
Rudolf Klein-Rogge (en) Itzuli
Gustav Fröhlich (en) Itzuli
Brigitte Helm (en) Itzuli
Fritz Rasp (en) Itzuli
Theodor Loos (en) Itzuli
Heinrich George (en) Itzuli
Heinrich Gotho (en) Itzuli
Margarete Lanner (en) Itzuli
Grete Berger (en) Itzuli
Rolf von Goth (en) Itzuli
Fritz Alberti (en) Itzuli
Ilse Stanley
Erwin Biswanger (en) Itzuli
Curt Siodmak
Helene Weigel (en) Itzuli
Georg John (en) Itzuli
Olaf Storm (en) Itzuli
Hanns Leo Reich (en) Itzuli
Helen von Münchhofen (en) Itzuli
Rose Liechtenstein (en) Itzuli
Max Dietze (en) Itzuli
Arthur Reinhardt (en) Itzuli
[[Kategoria:Alfred Abel (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Rudolf Klein-Rogge (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Gustav Fröhlich (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Brigitte Helm (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Fritz Rasp (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Theodor Loos (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Heinrich George (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Heinrich Gotho (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Margarete Lanner (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Grete Berger (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Rolf von Goth (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Fritz Alberti (en) Itzuli antzeztutako filmak]]

[[Kategoria:Erwin Biswanger (en) Itzuli antzeztutako filmak]]

[[Kategoria:Helene Weigel (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Georg John (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Olaf Storm (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Hanns Leo Reich (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Helen von Münchhofen (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Rose Liechtenstein (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Max Dietze (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
[[Kategoria:Arthur Reinhardt (en) Itzuli antzeztutako filmak]]
Ekoizpena
EkoizleaErich Pommer (en) Itzuli
[[Kategoria:Erich Pommer (en) Itzuli ekoitzitako filmak]]
Konpainia ekoizleaUniversum Film AG
EdizioaFritz Lang
Ekoizpen-diseinatzaileaOtto Hunte (en) Itzuli
Bestelako lanak
MusikagileaGottfried Huppertz (en) Itzuli
Argazki-zuzendariaKarl Freund
Günther Rittau (en) Itzuli
Walter Ruttmann (en) Itzuli
Fikzioa
Erabiltzen duSchüfftan efektu
Argumentu nagusiateknologia, modernitatea, dehumanization (en) Itzuli, class relations (en) Itzuli, working conditions (en) Itzuli, Langile klasea, genero-rola, intergenerational struggle (en) Itzuli, iraultza eta maitasuna
Historia
Jasotako sariak

IMDB: tt0017136 Filmaffinity: 282386 Allocine: 240 Rottentomatoes: m/1013775-metropolis Mojo: metropolis27 Allmovie: v32362 TCM: 5892 Metacritic: movie/metropolis TV.com: movies/metropolis Netlix: 60026474Edit the value on Wikidata
BideoaYouTube

Metropolis zientzia-fikzioko film mutua da, 1926an Fritz Langek zuzendua, Alemaniako UFA etxeak ekoitzia eta Babelsberg estudioetan grabatua. Kontakizuna etorkizuneko jendarte distopiko batean kokatzen da, hiritzar batean. Gizartearen antolamenduari buruzko gogoeta egiten da, langile klasearen eta ugazaben arteko krisis sozial bat agertuz. Gidoia Fritz Langek eta Thea von Harbou bere emazteak idatzi zuten, von Harbouren 1926ko nobela batean oinarrituta. Filma Alemaniako arte espresionistaren ikurretako bat da zinematografiaren alorrean. Inoiz egindako film muturik garestiena izan zen, 5 milioi alemaniar markoko aurrekontuarekin.

Filma Alemanian estreinatu eta gero hasierako muntaiari eszena asko kendu zitzaizkion, eta denborarekin beste eszena asko hondatu edo galdu egin ziren. Han-hemen barreiatutako kopiak elkartu eta filma berriz osatu eta zaharberritzeko lan handia egin ondoren, 2001ean estreinatu zen Berlingo Film Jaialdian Metropolisen bertsio zaharberritua, eta kopia bat UNESCOk Munduaren Oroimenaren Erregistroan gorde zuen. 2008an beste kopia bat aurkitu zuten Argentinan, ordura arte ezagutzen zen osoena baino 30 minutu luzeagoa, eta 2010ean Berlinen eta Frankfurten estreinatu zuten, zaharberritze prozesu luzearen ondoren.

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharra: Atal honek istorio osoa edo amaiera argitzen du.

2026. urtea da. Metropolis hiri erraldoian bi klase sozial bizi dira elkarrengandik erabat bereizita: Beharginak lur azpian bizi dira hiriari eusten dioten makinetan gau eta egun lanean, gainazalera ateratzeko erabateko debekuarekin. Gainazalean, berriz, jabe eta pentsalarien klasea bizi da, luxuzko etxe orratzetan. Johan 'Joh' Fredersen da hiriaren sortzailea eta agintari nagusia.

Maria izeneko emakumeak, langileen artean lidergo eta karisma handia duelarik, une oro langileak lasaitzeko ahaleginak egiten ditu hiria suntsi lezakeen iraultza bortitz bat has ez dezaten, etortzear den "Bitartekari" bati esker gizarteko bi aldeak batu ahalko direla predikatuz. "Mittler zwischen Hirn und Hand muss das Herz sein" esaldia da bere irakaspena laburbiltzen duena, hau da, "Garunaren eta eskuaren artean, bihotzak izan behar du bitartekari". Hiriko agintariaren semea den Freder Fredersen gaztea ere kausa horren alde jarriko da, langileriaren bizimodu gogorragatik atsekabeturik.

Joh Fredersenek Rotwang zientzialariari eskatzen dio Mariaren kerak eta bisaia dituen robota sor dezan. Joh-en asmoa da langileak matxinadara eramatea, horrela errepresio bortitza justifikatu ahal izateko. Rotwangek, ordea, hiria suntsitu nahi du, Joh-en aurka mendekua hartzeko. Rotwangek Maria bahitu eta robot gaiztoa bidaltzen du lur azpira, Mariaren jarraitzaileak ezkutuan elkartzen diren tokira.

Robotak lur azpiko biztanleen aldartea nahastuko du eta kaos soziala sorrarazi. Robotak, hein berean, gazte aberatsen gogoa lausotzen du eta haien gizartea gainbeheran jarri, Yoshiwara kabaret ospetsuan dantzari sentsual baten errola hartzen duenean.

Langileek, robataren mintzaldi suharrek erotuta, lurrazpiko hiria suntsitu nahiko dute, hau uretan murgilduz. Eroaldi betean, langileak gainazalera igoko dira hiriaz jabetzera, haien seme-alabak lurrazpian abandonatu dituztela erabat ahaztuta.

Bien bitartean, Mariak Rotwang-en laboratoriotik ihes egitea lortzen du Fred Fredersenen laguntzarekin, eta ume guztiak onik aterako dituzte arriskutik. Egiazko Maria eta robota pertsona bera ez direla ohartuta, langileak beren okerraz konturatzen dira. Rotwan hiltzen du Fredek, hiriko katedralean zehar gertatzen den borrokaldi luze eta ikusgarri batean.

Azkenik, Maria eta Federek lortzen dute Joh eta Grotek (ugazaben eta langileen buruak, hurrenez hurren) bakeak egitea, horrela jendarte mota berri bati hasiera emateko. Hala, Mariak irakatsitako hitzak betetzen dira. "Garunaren eta eskuaren artean, bihotzak izan behar du bitartekari": Fredersen litzateke garuna, Metropoliseko langileak eskua, eta Fred Fredersen gaztea bihotza.

Filmaren gaineko hainbat kontu[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filmaren edukia eta gidoia

Gidoiaren ertz gehienak 1924 urte aldera taxutuak zituzten Fritz Langek eta Thea von Harbouk , eta 1926an von Harbouk nobela argitaratu zuen oinarrizko argumentu hartan oinarrituta. Kontakizunaren eraginen artean dago Yakov Protazanov-en Aelita (1924) zientzia fikziozko film sobietarra, Aleksei Nikolayevitx Tolstoiren nobela batean oinarritua. Aelitaren bilbearen barruan, Marten iraultza proletarioa gertatzen da; Metropolisen, aldiz, gatazka soziala bi klase sozialen arteko kooperazio baketsuari esker konpontzen da.

Filmak egiten duen bi klase sozialen arteko kolaborazio harmoniatsuaren aldeko aldarria zuzen-zuzenean lotzen da nazismoak eta faxismoak defendatutako korporatibismoarekin. Thea von Harbou 1933an Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialistara batu zen, eta berari zor zaio filmak dakarren mezu politikoa, marxismoaren klase borrokaren kontra egiten duena; Fritz Langi, aldiz, filmaren diskurtso politikoa baino gehiago interesatzen zitzaion alderdi estetikoa. Urte batzuk geroago argitaratutako elkarrizketa batean, Langek esango zuen filmaren tesis zentrala, Von Harbouk asmatua, non esaten den garunaren eta eskuaren artean bihotzak bitartekari-lana egin behar duela, gezurra iruditzen zitzaiola eta ez zuela maite.

Arkitektura filman

1924ko urrian Fritz Lang Ameriketako Esatu Batuetara joan zen UFAko ekoizle birekin, New Yorken bulegoak zabaltzekoak baitziren. Itxura batean, gauez eta itsasoz ailegatu omen ziren New Yorka, eta hiria halako moldez ikusteak filmaren alderdi estetikoa eta nondik norakoak taxutzen lagundu zion; argumentua zena bukatua zuten, baina etxe orratzek eragindakoa pelikulan nabari geratuko zen.

Arkitekturak baditu, beraz, lekua eta esanahia filman. Lurretik gorako eraikuntzak dotoreak dira, etorbideek eta trenbideek bat egiten dute, katedralak gotikoaren eragina du, eta Rottwang zientzialariaren etxeak ere Erdi Aroko ikutua du. Lurpean estiloa xumeagoa da, ilunagoa. Bestetik, bada hirian lorategi bat, agintean den talde politikoaren bizilekua irudikatzen duena; bekatua hiriko beste alde batean bizi da, eta horretarako aukeratutako estiloa ekialdeko arkitetura da. Lurpean, berriz, talde klandestino eta isilpekoen babesa katakonba modukoak dira.

Paramount eta MGM enpresa amerikarrek dirua tartean jarri zuten Metropolis filma egin ahal izateko. 310 egun eta 60 gau behar izan zituzten filmazioak egiteko (1925eko maiatzaren 22tik 1926ko urriaren 30era bitartean); 36.000 estra aritu ziren, eta hauetariko 750 umeak ziren; 1.100 lagun burusoil agertu ziren.

Aktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Intxauspe, J.M. 2011: Aurkakotasunaren argilunak, hAUSnART, 0: 100-105
  • (Alemanez) Thomas Elsaesser: Metropolis – Der Filmklassiker von Fritz Lang, Europa Verlag, Hamburg 2000, ISBN 3-203-84118-5
  • (Alemanez) Enno Patalas: Metropolis in/aus Trümmern – Eine Filmgeschichte, Bertz + Fischer Verlag, Berlin 2001, ISBN 3-929470-19-5
  • (Alemanez) Thea von Harbou: Metropolis – Der Roman zu Fritz Langs Film, Ullstein, Frankfurt/M., Berlin, Wien, 1978, ISBN 3-548-03394-6
  • (Gaztelaniaz) Thea von Harbou: Metrópolis. Ediciones Orbis, S.A. 1988 ISBN 84-402-0695-X
  • (Alemanez) Fred Gehler, Ullrich Kasten: Fritz Lang – Die Stimme von Metropolis, Henschel, Berlin 1990, ISBN 3-362-00522-5
  • (Alemanez) Guntram Geser: Fritz Lang, Metropolis und Die Frau im Mond, Zukunftsfilm und Zukunftstechnik in der Stabilisierungszeit der Weimarer Republik, Corian-Verlag, Meitingen 1999, ISBN 3-89048-310-0
  • (Alemanez) Ilona Brennicke, Joe Hembus: Klassiker des deutschen Stummfilms. 1910–1930, Citadel-Filmbücher, Goldmann, München 1983, ISBN 3-442-10212-X
  • (Alemanez) Jacobsen / Sudendorf Metropolis - Ein filmisches Laboratorium der modernen Architektur Menges Verlag ISBN 3-930698-85-4
  • (Gaztelaniaz) Pilar Pedraza: Metrópolis, Fritz Lang : estudio crítico. Ediciones Paidós Ibérica, S.A. 2000 ISBN 84-493-0879-8
  • (Gaztelaniaz) Tamel de Pablos García: Cine e historia contemporánea : análisis filosófico y técnico-lingüístico del film aleman Metrópolis (1926, dir. Fritz Lang) Universidad de Barcelona. Publicaciones y Ediciones = Universitat de Barcelona. Publicacions i Edicions. 1994 ISBN 84-475-0629-0
  • (Gaztelaniaz) Quim Casas. Fritz Lang. Signo e Imagen / Cineastas, Catedra, Madril, 1998 (2. argitaraldia). ISBN 84-376-1024-9

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]